Tímarit lögfræðinga - 01.06.1992, Blaðsíða 11

3. UM ÁLIT DÓMENDA
Mér er ekki kunnugt um að fram komi í nokkrum dómi hver áhrif það hafi eða
kunni að hafa á sönnunarfærslu í máli sé vottur ekki við lögregluyfirheyrslur á
frumrannsóknarstigi. Gætu afleiðingarnar t.d. orðið þær, að sönnunarfærslu um
skýrslu sem lögregla hefur tekið af sakborningi, jafnvel vitni, án þess að hafa
vott, verði hafnað?
í þeim athugasemda- og aðfinnsludæmum sem tilfærð eru hér að framan setja
dómendur einungis fram eins konar álit á inntaki lagaákvæðisins um votta, en
taka ekki á því hvort sönnunarfærsla um óvottaða skýrslutöku sé útilokuð vegna
þess konar annmarka eða að hún megi fara fram þrátt fyrir annmarkann. Þetta
álit dómendanna er því ekki liður í úrlausn þeirra um „hvað sé rétt og lögum
samkvæmt í tilteknu falli“3 og segja má að það skipti ekki „máli um úrlausn
ákveðinnar kröfu“J í viðkomandi tilviki.
í dæmunum þremur úr dómum Hæstaréttar sem tilfærð eru hér að framan er
nokkur blæbrigðamunur á orðuðu áliti dómenda.
í dæmi (1), Hrd. 1980 705, er góðlátlega bent á að vottur hafi ekki verið
viðstaddur yfirheyrslur hjá rannsóknarlögreglumanni. Ekki er gerður munur á
því hver yfirheyrður var, sakborningur eða vitni.
I dæmi (2), Hrd. 30. janúar 1991, er álit dómenda að aðfinnsluvert sé að vottar
hafi ekki verið viðstaddir yfirheyrslur yfir sakborningi hjá rannsóknarlögreglu
ríkisins.
í dæmi (3), Hrd. 30. janúar 1992, er álit dómendaaðþaðsé ekki í samræmi við
37. gr. laga nr. 74,1974 að vottur var ekki viðstaddur yfirheyrslur eða upplestur á
skýrslum sakbornings hjá rannsóknarlögreglu.
Álit sakadóms Reykjavíkur í dæmi (4) virðist að gera eigi þá kröfu til
rannsóknarlögreglu ríkisins að lögreglumenn hennar hafi a.m.k. einn vott við
yfirheyrslur.
Dómendur taka ekki á því í álitsgerðum sínum, hver geti verið eða megi vera
vottur og heldur ekki hvaða merkingu eigi að leggja í lokaorð ákvæðisins: „... sé
þess kostur.“
' Ólafur Jóhannesson: Stjórnskipun fslands önnur útgáfa, Reykjavík 1978, bls. 388: „Samkvæmt
hefðbundnum skilningi felur dómsvald í sér heimild til að skera úr tilteknu réttarágreiningsefni og
kveða á um, hvað sé rétt og lögum samkvæmt í tilteknu falli.“
4 67. gr. laga nr. 85,1936: „Dómstólar verða ekki krafðir álits umlögfræðilegefni, nema að þvíleyti
sem nauðsynlegt er til úrlausnar um það, hvort ákveðið atvik hafi gerst eða ekki gerst, nema það
skipti máli um úrlausn ákveðinnar kröfu í dómsmáli."
5