Tímarit lögfræðinga - 01.06.1992, Blaðsíða 35

b) að stofnast hafi nýtt skuldarsamband, sem, eftir því sem við verður komið, sé
nákvæmlega eins og fyrra skuldarsambandið.26 Hvað hið síðarnefnda varðar, er
talið að setja verði þann fyrirvara, að hafi krafa notið forgangs við gjaldþrota-
skipti í búi upphaflegs skuldara, njóti krafa hans á hendur hinum nýja skuldara
ekki slíks forgangs, enda er ekki unnt að áskilja sér forgang í skuldaröð með
samningum. Hinu sama gegnir, hafi skuld upphaflegs skuldara verið tryggð með
veði eða ábyrgð þriðja manns. Slík tryggingarréttindi geta ekki fylgt hinu nýja
skuldarsambandi, nema þriðji maður hafi sérstaklega samþykkt slíkt.27 Sjá nánar
um það efni kafla 5.0.
Þau tilvik eru án efa miklu tíðari, þar sem frumkvæði að skuldaraskiptum
kemurfrá skuldaranum sjálfum. Skuldarinn semur þá við aðila, sem vill takavið
skuldinni, þ.e. yfirtaka skylduna, og leitar síðan eftir samþykki kröfuhafa við
því. í þessu tilviki er upphaflegur skuldari ekki laus undan skyldu sinni, fyrr en
kröfuhafi hefur samþykkt hinn nýja skuldara og nýi skuldarinn er orðinn
skuldbundinn beint gagnvart kröfuhafa.28
Kröfuhafi getur bæði með beinum og óbeinum hætti samþykkt skuldaraskipti,
eftir að upphaflegur skuldari og nýr skuldari hafa gert með sér samning um
yfirtöku skuldarinnar. Sjá til athugunar Hrd. 1969 845.
Skipasmíðastöðin KEA tók að sér smíði báts fyrir BP. Síðar stofnaði BP hlutafélagið H
ásamt fleiri mönnum. KEA krafði PB og H um greiðslu eftirstöðva kostnaðarverðs
bátsins. Talið var, að skuldskeyting hefði átt sér stað, þannig að H varð skuldari
gagnvart KEA í stað BP, og Iágu til þess tvær ástæður. Önnur var sú, að þegar KEA
afhenti BP afsal fyrir bátnum, afhenti hann þeim yfirlýsingu með loforði um, hvernig
staðið yrði að greiðslum á eftirstöðvum smíðaverðsins, og var yfirlýsingin undirrituð af
BP fyrir hönd H samkvæmt prókúruumboði. Hin ástæðan var sú, að í afsalinu var talað
um, að hinir nýju eigendur hefðu gengið frá greiðslum byggingarkostnaðar. Eins og
undirskriftinni var háttað og samkvæmt efni afsalsins varð að telja BP lausan allra mála,
og var hann því sýknaður af kröfum KEA um greiðslu eftirstöðva smíðaverðsins.
Úrlausn þess, hvaða þýðingu eftir á gefið samþykki kröfuhafa hefur, fer fyrst
og fremst eftir túlkun viðkomandi samþykkisyfirlýsingar, sbr. áðurnefndan dóm
í Hrd. 1969 845. Er ljóst, að bæði efni samþykkisyfirlýsingar og eftirfarandi
skipti aðila kunna að skipta máli við þá túlkun, sbr. Hrd.1980 1396. Þar hafði
26 Sjá Henry Ussing, sama rit, bls. 285 ogBernhard Gomard, sama rit, bls. 310. Gomard legguráþað
áherslu, þegar um samning upphaflegs skuldara og hins nýja skuldara er að ræða, að slíkur
samningur sé ekki eiginlegt þriðjamannsloforð, sem kröfuhafi geti byggt rétt á. Samningsaðilarnir
hafi oftast hagsmuni af því, að kröfuhafi eignist því aðeins kröfu á hendur hinum nýja skuldara, að
hann losi jafnframt upphaflegan skuldara undan skuldbindingum sínum. Þeirri niðurstöðu sé oftast
náð með samningum beint við kröfuhafann, en ekki með skilyrtu þriðjamannsloforði.
27 Henry Ussing, sama rit, bls.285. UmforgangsréttviðgjaldþrotsjádanskandómíUfr. 1958,61,H.
Sjá einnig Bernhard Gomard, sama rit, bls. 310 - 311 og Per Augdahl, sama rit, bls. 379 - 380.
2“ Henry Ussing, sama rit, bls. 284.
29