Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Blaðsíða 24

Hvað sjálfsvörsluveðsetningu almennrar kröfu varðar, hefur það verið
talið nægja til fullrar réttarverndar, að skuldara kröfu sé tilkynnt um veð-
setningu hennar. Hefur þá ekki verið talið skipta máli, hvort krafa er munnleg
eða skrifleg.48 í Hrd. 1940 291 (Danske LLoyd) var litið svo á, að framsal
S til E á skaðabótakröfu, sem hann átti, hefði verið tryggingarráðstöfun að
því leyti sem fullnægja átti kröfum, er E kynni að eignast á hendur S. Við
tryggingargerning þennan hefði ekki verið gætt þeirra reglna, sem nauð-
synlegar væru til stofnunar veðs, tilkynningar til skuldunauts eða þinglýsingar.
Yrði framsalið því að víkja fyrir síðar gerðu fjámámi.49
Vafalaust er, að fullgilt handveð stofnast í skriflegum kröfum, þ.m.t. við-
skiptabréfakröfum, ef skuldari er sviptur umráðum skjalsins, sem krafan er
fest á, og skuldara jafnframt tilkynnt unt veðsetninguna.50
Meira vafamál hefur hins vegar þótt, hvort slaka megi svo á kröfum, að
áritun um handveðsetningu á viðskiptabréfi dugi ein út af fyrir sig, og til-
kynning til skuldara, ef aðrar kröfur eiga í hlut. Á það hefur verið lögð
áhersla, að veðþoli sé sviptur ekki aðeins réttinum til að ráða yfir veðinu svo
í bága fari við rétt handveðhafa, heldur og möguleikanum til þess. Ef veðþoli
er sviptur vörslum veðsins, missir hann þar með umráðamöguleikann. Veðþoli
getur einnig misst þann möguleika með ýmsum öðrum hætti, og má leggja
til grundvallar, að hver sú ráðstöfun, sem sviptir veðþola þessum möguleika,
jafngildi vörsluskiptum. Því hefur verið talið nægja að árita viðskiptabréf, þótt
það fari ekki úr vörslum veðþola. Sama gildir, þegar skuldara kröfu er tilkynnt
um veðsetningu hennar, og skiptir þá ekki máli, hvort krafan er munnleg eða
skrifleg. Hafa íslenskir dómstólar byggt á þessu sjónarmiði, þ.e. að tilkynning
til skuldara og áritun á viðskiptabréf nægi til veðstofnunar. Hefur slíkt stund-
um verið nefnt „handveðsígildi“ eða „handveðsréttarígildi“.51
I Hrd. 1967 78 (Bókasafn biskups) seldi K biskupsembættinu bókasafn sitt.
48 Ólafur Lárusson, Fyrirlestrar um veðréttindi, Reykjavík 1965, bls. 46 og 83.
40 f frumvarpi því til laga um samningsveð, sem lagt var fram á 116. löggjafarþingi 1992-
1993, segir í 1. mgr. 45. gr., að almenna fjárkröfu, sem maður eigi á hendur nafngreindum
skuldara, sé heimilt að veðsetja. Hið sama eigi við um almenna fjárkröfu, sem maður komi til
með að eignast á hendur nafngreindum skuldara í tilteknu réttarsambandi. Samkvæmt 1. mgr.
46. gr. frumvarpsins öðlast veðréttur í almennum kröfum réttarvemd við það, að skuldarinn fær
tilkynningu um veðsetninguna, annað hvort frá veðsala eða veðhafa.
50 Sjá t.d. Gaukur Jörundsson, Um veðréttindi, Reykjavík 1981, bls. 36. í áðurgreindu
frumvarpi til laga um samningsveð segir í 43. gr., að viðskiptabréf megi setja að handveði eða
sjálfsvörsluveði. Ef viðskiptabréf sé sett að handveði, gildi um réttarvemd veðsetningarinnar,
eftir því, sem við geti átt, ákvæði 2.-4. mgr. 22. gr. Til þess að sjálfsvörsluveðréttur í viðskipta-
bréfi öðlist réttarvemd, verði að árita bréfið sjálft um veðsetninguna.
51 Gaukur Jörundsson, Um veðréttindi, Reykjavík 1981, bls. 36-37.
90