Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Blaðsíða 21

496 (Vélsleði) og Hrd. 1990 174 (Vörðufell). Sjá og til athugunar Hrd. 1969
663 (Sigurðarhús) og sératkvæði í Hrd. 1958 381 (Magnús).
Af framansögðu leiðir, að þegar tekið er við kröfu á hendur þriðja manni
(t.d. samkvæmt víxli) á þeirri forsendu, að krafan fáist greidd, en það bregst,
verður fyrra skuldarsamband framseljanda og framsalshafa virkt á nýjan leik.
Sjá Hrd. 1990 174 (Vörðufell).42
Finna má dæmi þess í dómsúrlausnum, að dómstólar telji það geta skipt
máli varðandi endurkröfurétt framsalshafa (seljanda) í þessu sambandi, hvort
raunvirði þess hlutar, sem seljandi lét kaupanda (framseljanda) í té, hafi verið
í samræmi við uppgefið kaupsamningsverð. Sjá annars vegar um það efni
Hrd. 1990 496 (Vélsleði). Þar sagði m.a., að E, sem væri bifreiðasali að
atvinnu, hefði keypt vélsleða af G hjá tiltekinni bílasölu. E hafi greitt sleðann
með víxlum og skuldabréfí, sem hann hefði viku áður fengið við sölu á bifreið
sinni hjá þessari sömu bílasölu. Hann hafi ekki ritað framsal á skjölin, og
samkvæmt gögnum málsins væri ósannað, að G hefði fengið vitneskju um
nöfn skuldara þessara viðskiptabréfa fyrr en sama dag og gengið var frá
sölunni. Oumdeilt væri, að verð vélsleðans hefði ekki verið hærra en ella með
hliðsjón af þessum greiðsluháttum og sleðinn hefði verið í góðu lagi. Sjá hins
vegar um þetta atriði Hrd. 1989 1050 (Reunault TL).
J seldi O bifreið, og var umsamið kaupverð kr. 100.000, sem O greiddi með tveimur
skuldabréfum útgefnum af S. Hvort bréf um sig var að fjárhæð kr. 50.000, og voru þau
tryggð með veði í fasteign á Hvammstanga. Bréfin fóru í vanskil á gjalddaga, og við
uppboðssölu veðandlagsins kom ekkert upp í kröfuna. J taldi greiðslu þá, sem hann
hefði fengið fyrir bifreiðina, ónýta, og krafði Ó um andvirði bréfanna að viðbættum
dráttarvöxtum og kostnaði (kr. 244.367). Kvað seljandi það hafa verið forsendu af sinni
hálfu, að bréfin myndu greiðast. Ó studdi sýknukröfu sína þeim rökum, að með afhend-
ingu skuldabréfanna hafi kaupverðið verið að fullu greitt. Héraðsdómari taldi upplýst,
að eðlilegt verð fyrir umræddan bíl miðað við ástand hafi verið kr. 40-50.000. Þá væri
og upplýst, að J hefði haft tíma og tækifæri til þess að kynna sér bréfin og skuldara
þeirra og þar með veðið, sem átti að tryggja þau. Því yrði að fallast á það með Ó, að
báðir aðilar hafi tekið áhættu og verið það ljóst. Því yrði ekki talið, að Ó bæri gagnvart
J ábyrgð á því tjóni, sem hann hefði orðið fyrir, og var Ó sýknaður. Meiri hluti Hæsta-
réttar sagði, að tvö vitni hefðu borið urn ástand bifreiðarinnar, þegar Ó keypti hana af
J. Bæri vitnunum saman um, að ástandið hefði verið lélegt. Væri nægjanlega sannað,
að verðmætið hefði verið mun minna en kaupverð það, sem skráð var í samning aðila.
Bæri af þeirri ástæðu að sýkna Ó. Minni hlutinn taldi ósannað, að verðmæti bifreiðar-
42 í Hrd. 1990 174 segir m.a. svo: „Það er þannig óumdeilt, að víxlar ... sem stefndi afhenti
áfrýjanda til greiðslu á skuld hans ... greiddust ekki á gjalddögum og tékki, sem vera átti til
greiðslu á víxlunum, heldur ekki ... Áfrýjandi tók við víxlunum á þeirri forsendu, að þeir fengjust
greiddir hjá samþykkjanda þeirra. Þar sem þeir voru ekki greiddir þrátt fyrir innheimtutilraunir,
varð hið fyrra skuldarsamband milli stefnda og áfrýjanda virkt ... Þá verður ekki á það failist,
að áfrýjandi hafi gefið upp skuldina með því að afhenda víxlana gegn greiðslu með tékka“.
87