Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Blaðsíða 49

verði 2 ár þegar sakir eru miklar. Þá er lagt til að hámarksrefsing fyrir nauðungarmök
önnur en samræði verði 12 ár, en ekki 10 ár eins og gert er ráð fyrir í frumvarpinu.
Áhyggjur dómaranna af hættu á refsilækkun yrði frumvarpið samþykkt eru
athyglisverðar, sérstaklega í ljósi þeirrar gagnrýni er rakin var hér að framan.
í greinargerð með frumvarpinu segir að ekki sé ætlast til að fullframið sam-
ræði sé virt með sama hætti og tíðkast hefur í réttarframkvæmd, þ.e. þegar
getnaðarlinrur karlmanns er kominn inn í fæðingarveg konu og samræðis-
hreyfingar hafnar. Nægilegt er að getnaðarlimur karlmanns sé kominn inn í
fæðingarveg konu að nokkru leyti eða öllu. Skipti því nákvæm skilgreining
fullframins samræðis minna máli en áður.
Til samanburðar er rétt að víkjja að ákvæðum dönsku, norsku og sænsku
hegningarlaganna um nauðgun. I dönsku lögunum er tvískipt ákvæði með
annars vegar 6 ára fangelsi sem refsihámarki og hins vegar 10 ára hámark
þegar hættulegri aðferð er beitt eða refsiþyngjandi ástæður eru fyrir hendi.
Ekkert refsilágmark er í dönsku lögunum.
í norsku lögunum er lágmarksrefsing 1 árs fangelsi og hámark 10 ára
fangelsi, en sérákvæði er um þau tilvik þegar brotaþoli deyr eða hlýtur veru-
legan skaða á líkama eða heilbrigði svo og hafi sakborningur áður verið
dæmdur fyrir nauðgun. Er þá heimilt að beita allt að 21 árs fangelsi.
í sænsku lögunum er þrískipt ákvæði. Er í fyrsta lagi um að ræða almennt
ákvæði um nauðgun þar sem lágmarksrefsing er 2 ára fangelsi en hámark 6
ára fangelsi. í öðru lagi er um að ræða nokkurs konar lægra stig nauðgunar
eða atvik að öðru leyti eru þannig að brotið fellur ekki undir almenna ákvæðið
og er hámarksrefsing þá 4 ára fangelsi. í þriðja lagi er í sænsku lögunum
ákvæði um grófa nauðgun og er lágmarksrefsing þá 4 ára fangelsi en hámarks-
refsing 10 ára fangelsi.
í 196. gr. hegningarlaganna er ákvæði sem er svohljóðandi:
Hver sem notfærir sér geðveiki eða aðra andlega annmarka manns til þess að hafa við
hann samræði eða önnur kynferðismök, eða þannig er ástatt um hann að öðru leyti að
hann getur ekki spomað við verknaðinum eða skilið þýðingu hans, skal sæta fangelsi
allt að 6 árum.
í greinargerð með frumvarpinu segir að skýra beri hugtakið „önnur kyn-
ferðismök“ fremur þröngt, þannig að átt sé við kynferðislega misnotkun á
líkama annarrar tnanneskju, er kemur í stað hefðbundins samræðis eða hefur
gildi sem slíkt. Eru þetta athafnir, sem veita eða eru almennt til þess fallnar
að veita hinum brotlega kynferðislega fullnægingu.
Fyrir lagabreytinguna 1992 var sambærilegt ákvæði í 195. gr. Hin síðari ár
hefur orðið rnikil aukning á kærunr og dómum vegna brota á þessari lagagrein
og er langoftast um það að ræða að karlmenn eru ákærðir fyrir hafa samfarir
við stúlkur sem eru rænulausar vegna áfengisneyslu. Mál af þessu tagi voru
115