Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Blaðsíða 63

Núverandi háttur býður auk þess heim hættu á að framgangur mála verði
hægur. Ekki er kveðið á um ákveðinn tímafrest fyrir héraðsdómara til að árita
beiðni um aðfararhæfi. f 12. gr. AFL er einungis kveðið á um að dómari skuli
taka beiðnir til athugunar “svo fljótt sem við verður komið”. í 115. gr. EML
er kveðið á um fjögurra vikna frest á dómsuppsögu. Reynslan sýnir að í verstu
tilvikum hefði verið heppilegra að stefna málum fyrir dóm en að biðja um
áritun um aðfararhæfi.
Af ofansögðu skoðuðu er hér með gerð sú tillaga að þessi málaflokkur verði
færður úr höndum héraðsdómara til sýslumanna. Með þeirri breytingu að auki
að ekki þurfi að árita fjámámsbeiðni með formlegum hætti áður en boðað er
til fjárnáms heldur verði látið sitja við þá frumkönnun sem nú fer fram hjá
sýslumönnum.
3.3 Frainkvæmd aðfarar
Með nýju aðfararlögunum hefur frumkvæði að framkvæmd aðfarar, eftir að
aðfararbeiðni er lögð inn til sýslumanns, færst að verulegu leyti úr höndum
gerðarbeiðenda. Misjafnt er þó eftir sýslumannsembættum hversu langt þau
hafa gengið í einhliða skipulagningu á framkvæmd aðfarar í skjóli lagabreyt-
inganna. Á þeim sýslumannsembættum þar sem málafjöldinn er mikill verður
framgangur mála vissulega að fara eftir föstum verklagsreglum svo hafist
undan. Stundum hefur þó virst að svo mikill stofnanabragur sé kominn á að
ekki sé gætt áskilnaðar 20. gr. AFL um samráð sýslumanns við gerðarbeiðanda
um framkvæmd aðfarar.
Hér er varpað fram þeirri hugmynd að umsvifameiri aðilar fái ákveðinn
tíma hjá embættunum þar sem þeirra mál verði tekin fyrir. Unnt ætti að vera
að taka fyrir meirihluta allra þeirra mála á slíkum fastákveðnum tímum. Þau
mál sem yrðu að bíða vegna forgangs annarra gerðarbeiðenda yrðu annað
hvort tekin fyrir strax á eftir máli þess sem forgang hefur eða á næsta reglulega
tíma.
Sinni gerðarþoli boðun eða sé kunnugt um eignir hans lýkur málinu við fyrstu
fyrirtöku. Vandamál hafa á hinn bóginn skapast mæti gerðaþoli ekki og nærveru
hans er þörf til að ljúka gerð. Lögin gera ráð fyrir því að meginstefnu að gripið
sé til boðunar í krafti lögregluvalds, sbr. 24. gr. AFL, en einnig er kostur á því
að færa gerðina til þess staðar þar sem næst til gerðarþola.
Áhrifamáttur þessara úrræða er ekki sem skyldi. Annars vegar vegna tregðu
við beina valdbeitingu og mannfæð lögreglunnar og hins vegar sökum þess
að framgangur mála hefur mátt líða fyrir óformlega kjaradeilu milli sýslu-
mannsfulltrúa og ríkisins.
Ljóst er að miðað við núverandi ástand skortir nokkuð á að nægilega vel
sé búið að embættunum til þess að þau aðfararmál þar sem mæting bregst
geti haft eðlilegan framgang. Tekjuöflun ríkisins af þessum málaflokki er hins
vegar slík að gera verður kröfu um að úr verði bætt hvort sem það verður
með því að auka við mannskap í aðfarardeildum sýslumannsembættanna eða
129