Tímarit lögfræðinga - 01.07.2002, Blaðsíða 43

Fyrir utan þessar bannreglur er þriðja meginatriðið í samkeppnisreglum EB
reglugerð um eftirlit með samfylkingum, sbr. 57. gr. EES-samningsins þar sem
samfylkingar, sem skapa yfirburðastöðu er hindrar virka samkeppni á samn-
ingssvæðinu eða umtalsverðum hluta þess, eru lýstar ósamrýmanlegar samn-
ingnum. Nánari fyrirmæli um eftirlit með samfylkingum er að finna í reglugerð
Ráðsins (EBE) nr. 4064/1989 frá 21. desember 1989. Markmiðið með eftirlitinu
er að stemma stigu við því að fyrirtæki nái markaðsráðandi stöðu með sam-
fylkingum við önnur fyrirtæki eða fyrirtæki sem er markaðsráðandi geti enn
styrkt stöðu sína með þeim hætti. Með þessu er leitast við að vemda sam-
keppnislega gerð markaðarins. Aður en rætt er um úrræði vegna brota á ákvæð-
um 53. og 54. gr. EES-samningsins er ástæða er til að geta um úrræði sem koma
til greina samkvæmt reglugerðinni um eftirlit með samfylkingu fyrirtækja. I 3.
og 4. mgr. 8. gr. reglugerðarinnar segir þetta:
Komist framkvæmdastjómin að þeirri niðurstöðu að samfylking falli undir skilgrein-
inguna í 3. mgr. 2. gr. skal hún gefa út ákvörðun þar sem því er lýst yfir að sam-
fylkingin sé r ósamræmi við kröfur hins sameiginlega markaðar.
Þar sem samfylking hefur þegar komið til framkvæmda er framkvæmdastjóminni
heimilt, með ákvörðun á grundvelli 3. mgr. eða með sérstakri ákvörðun, að krefjast
þess að fyrirtæki eða eignir sem sameinaðar hafa verið skuli aðskildar eða
sameiginlegri stjórn hætt eða gripið verði til annarra viðeigandi aðgerða til að skapa
að nýju skilyrði fyrir virkri samkeppni.16
Samkvæmt þessu hefur framkvæmdastjómin heimild til að gefa fyrirmæli
um skiptingu fyrirtækja sem hafa verið sameinuð án þess að fullnægt væri laga-
skilyrðum um samfylkingu. Undir þetta falla líka önnur úrræði sem geta verið
skyld skiptingu og er í fræðiritum fjallað um þau undir heitinu „divestiture“ eða
„divestment". Þau geta, eins og tilvitnað ákvæði ber með sér, falið í sér fyrir-
mæli um að sameiginlegri stjóm verði hætt og ennfremur fyrirmæli um að losa
sig við tilteknar eignir á sviðum þar sem samfylking getur leitt til markaðs-
ráðandi stöðu. Hér er því um að ræða að fyrirmæli era gefin um að ólöglegur
samruni skuli ganga til baka eða eftir atvikum að gripið sé til skyldra ráðstafana
til að draga úr ráðandi stöðu samfylkingar. Þessi úrræði eru vandmeðfarin og
geta verið fyrirtækjum þungbær. Tæknileg útfærsla getur verið flókin og miklir
fjármunir farið forgörðum þar sem fyrirtæki hafa hugsanlega lagt í mikinn
kostnað við samrunaferlið. Af þessu má ljóst vera að skipting fyrirtækja með
opinberu valdboði er til í Evrópurétti sem þvingunarúrræði þegar undanfari
þess er ólögleg samfylking. Nauðsynlegt þótti að benda á þetta þótt það varði
ekki beint þær aðstæður sem einkum eru hafðar í huga í þessari grein.
16 Að því er EES-samninginn varðar er það Eftirlitsstofnun EFTA sem fer með þessar heimildir.
137