Tímarit lögfræðinga - 01.07.2002, Qupperneq 54

Landssími íslands, að hann hefði ekki, að því er þetta varðaði, notið and-
mælaréttar eins og honum bar. Lögformlegra sjónarmiða hefði ekki verið gætt
við undirbúning hinnar kærðu ákvörðunar og bæri því að ómerkja ákvörðunina
í heild sinni. Þótt umræddur hluti ákvörðunarinnar væri ekki tekinn upp í
ákvörðunarorð samkeppnisráðs taldi áfrýjandi að hin afdráttarlausa afstaða sem
fælist í niðurstöðu samkeppnisráðs væri svo íþyngjandi að óhjákvæmilegt hefði
verið að gæta andmælaréttar. Þá taldi Landssíminn að auki að sú yfirlýsing
samkeppnisráðs, að til álita gæti komið að greina breiðbandið frá
Landssímanum, væri verulega íþyngjandi fyrir fyrirtækið og samkeppnisráði
hafi verið skylt að láta áfrýjanda njóta andmælaréttar. Áfrýjunamefndin hafnaði
að fella úr gildi þessi ummæli. Var talið að í þeim fælust ekki bindandi
ákvörðun samkvæmt ákvæðum samkeppnislaga heldur einungis hugleiðingar
ráðsins. Bindandi ákvörðun ráðsins síðar yrði að undirbúa eins og lög stæðu
til.32 Samkvæmt þessu hefur áfrýjunamefndin ekki fjallað efnislega um þessi
viðhorf samkeppnisráðs. Verður því að telja að nokkur óvissa ríki um hver yrðu
afdrif þessara viðhorfa samkeppnisráðs á þeim vettvangi. Þá hefur ekki reynt á
þessi viðhorf fyrir íslenskum dómstólum.
Ekki verður framhjá því horft að lögskýringar samkeppnisráðs að því er
varðar heimildir til að mæla fyrir um uppskiptingu fyrirtækja eru ekki einhlítar.
Vakin er athygli á að undir orðið „skipting“ eins og það er notað í fyrirsögn
greinarinnar geta fallið ýmis úrræði sem ganga mismunandi langt. Ef miðað er
við úrræði sem lengst ganga, þ.e. bókstaflega skiptingu fyrirtækis í fleiri sjálf-
stæðar einingar, sýnist út frá almennum lagaviðhorfum að gera verði þá kröfu
að beiting svo íþyngjandi úrræða hvíli á ótvíræðri lagastoð. Hafa verður í huga
að slíkt úrræði felur í raun í sér, þegar lengst er gengið, að fyrirtæki er nánast
leyst upp og ný stofnuð á gmnni þess. Þetta er að sjálfsögðu til þess fallið að
hafa veruleg áhrif á verðmæti fyrirtækis, skipulag þess og starfsemi. Þá geta
slíkar aðgerðir haft bein áhrif á hagsmuni ótiltekins fjölda hluthafa, t.d. þegar
um er að ræða almenningshlutafélög. Skilyrði um skýrar lagaheimildir til að
grípa til svo íþyngjandi aðgerða er tæpast fullnægt eins og samkeppnislögin eru
nú. Vafasamt verður að telja að íslenskir dómstólar teldu sig, út frá almennum
lagaviðhorfum, hafa nægilega skýrar heimildir til að mæla fyrir um slíkt úrræði.
Án efa er varlegra að mæla fyrir um þess konar úrræði í lögum með skýrari
hætti áður en gripið er til þess.
Á hinn bóginn sýnist á grundvelli framangreindra lagaákvæða ekki unnt að
útiloka að til greina komi að samkeppnisráð geti gripið til skyldra úrræða sem
þjóna svipuðu markmiði, en ganga ekki jafn langt, úrræða sem ekki hafa með
jafn afgerandi hætti áhrif á verðmæti fyrirtækis, grundvallarskipulag þess og
starfsemi. Má þar nefna fyrirmæli um að fyrirtæki verði gert að hætta tilteknum
þáttum starfseminnar, t.d. þar sem fyrirtæki nýtir sér efnahagslegan styrk sinn
32 Sjá nánar úrskurð áfrýjunamefndarinnar í máli nr. 13/1998. Sjá slóðina http://www.sam
keppni.is.
148