Tímarit lögfræðinga - 01.07.2002, Blaðsíða 71

3.6 Upplýsingaréttur gjaldanda
Eins og áður segir áréttaði umboðsmaður í áliti sínu í máli nr. 840/1993 að
við álagningu gjalda væri það grundvallarregla að gjaldendur ættu kröfu á að fá
upplýst hvaða kostnaði þau ættu að standa straum af og hvemig álagningu væri
háttað. Væri það forsenda þess að unnt væri að bregðast við ólögmætri gjald-
töku. I ljósi þeirra lagabreytinga sem gerðar hafa verið á gjaldstofni og lög-
bundnu hámarki gatnagerðargjalda verður að telja að gjaldendur eigi m.a. rétt á
því að fá upplýsingar um hvert hið lögboða hámark er sem fjárhæð gatnagerðar-
gjalds, sem þeir eru krafðir um, má ekki fara yfir.
3.7 Hvenær er gatnagerðargjald skv. lögum nr. 17/1996 gjaldkræft?
Samkvæmt 1. mgr. 1. gr. laga nr. 17/1996 skal sveitarstjórn ákveða í gjald-
skrá sinni hvenær gatnagerðargjald er innheimt. Sveitarstjóm hefur þó ekki
frjálsar hendur að þessu leyti þar sem í 1. gr. laganna er tekið fram hvenær
gatnagerðargjald getur fyrst orðið gjaldkræft. I lögunum koma fram tvö tíma-
mörk. Gatnagerðargjald er fyrst gjaldkræft við úthlutun lóðar varðandi þær
lóðir sem em í eigu sveitarfélags eða sveitarstjóm hefur ráðstöfunarrétt á. Á
öðrum lóðum verður gatnagerðargjald fyrst gjaldkræft við útgáfu byggingar-
leyfis. í athugasemdum með 1. gr. framvarps þess, er varð að lögum nr.
17/1996, eru grunnrök síðastnefndu reglunnar skýrð svo að lóðir geti verið í
einkaeigu án þess að eigendurnir kjósi að nýta þær undir byggingar, jafnvel þótt
skipulag geri ráð fyrir þeim sem byggingarlóðum.10 Af þeim sökum ber ekki að
greiða gatnagerðargjald af þeim nema byggingarleyfi sé gefið út til nýtingar á
þeim. í athugasemdunum er áréttað að við samningu ákvæðisins hafi gr. 3.4.10
í þágildandi byggingarreglugerð nr. 177/1992 verið höfð í huga en þar sagði að
þegar byggingarleyfi hefði verið gefið út fyrir nýbyggingu á skipulögðu svæði
í þéttbýli væri sveitarstjóm skylt að sjá um að götur, rafmagn, vatn og holræsi
væru fyrir hendi eftir því sem þörf væri á, nema að sérstakur fyrirvari hefði
verið gerður í úthlutunar- eða byggingarskilmálum.* 11 Samhljóða ákvæði er nú
að finna í 4. mgr. 13. gr. byggingarreglugerðar nr. 441/1998.
3.8 Málsmeðferð við álagningu gatnagerðargjalds o.fl.
Ákvörðun um álagningu gatnagerðargjalds er stjómvaldsákvörðun. Af þeim
sökum ber að fara að stjómsýslulögum nr. 37/1993 við undirbúning og meðferð
slíkra mála, sbr. 2. mgr. 1. gr. þeirra laga. Stjórnsýslumál sem varða álagningu
gatnagerðargjalda em yfirleitt nátengd öðmm stjórnsýslumálum og oft nánast
fylgifiskar þeirra. Slík mál eru samtvinnuð og fylgja þegar í kjölfar lóðar-
úthlutana þegar um lóðir í eigu sveitarfélaga er að ræða, en ella við útgáfu
byggingarleyfa þegar um er að ræða lóðir í eigu annarra.
10 Alþt. 1995-1996, A-deild, bls. 991.
11 Alþt. 1995-1996, A-deild, bls. 991.
165