Ægir - 01.11.1999, Blaðsíða 25

SAMLEIÐ MEÐ ÍSLENSKUM SJÁVARÚTVEGl
lendis að leita leiða til að lesa aldur
háffiska út frá göddum, sem eru í
bakuggum margra tegunda og er byrj-
að að safna gögnum hér við land í því
skyni. Hér er um algert nýmæli að
ræða og myndi það verða metið mikils
á alþjóðlegum vettvangi, ef ísland
gæti tekið þátt í því og lagt sinn skerf
af mörkum við að leysa þetta vanda-
mál.
Umhverfisrannsóknir
Ekki hefur verið unnt að sinna um-
hverfisrannsóknum í sambandi við
rannsóknir á djúpfiskum nema að
mjög takmörkuðu leyti. Aðallega er
það botnhiti, sem hefur verið skráður.
Taka þyrfti upp rannsóknir á fleiri um-
hverfisþáttum samhliða djúpfiska-
rannsóknum, t.d. á fleiri eiginleikum
sjávar, lífsamfélögum og á djúpslóð-
inni almennt (fæðuframboð, fæðu-
tengsl).
Upplýsingar um magn
í upphafi skráninga á svokölluðum
„sjaldséðum" fiskum voru allmargir
djúpfiskar skráðir sem slíkir. Þegar svo
byrjað var að toga dýpra og dýpra
uppgötvaðist að margir þeirra voru alls
ekki sjaldgæfir heldur var aðal um-
hverfi (habitat) þeirra dýpra en vitað
var um fyrr og fundust þeir oft í tals-
verðu magni á ákveðnu dýpi. Þannig
hafa verið teknar af skrám yfir sjald-
séða fiska um -50-40 tegundir á undan-
förnum árum.
Lítið er til af upplýsingum um
þyngd einstakra djúpfiskategunda í
eldri gögnum og þess vegna var og er
ennþá lítið vitað um lengdar-þyngdar-
samband margra þeirra annara en
nytjafiska. Það er ekki fyrr en á síðustu
5 árum, að aukin vitneskja í þessu
sambandi hefur fengist. Magn ein-
stakra tegunda í afla er mjög breyti-
legt, allt frá prósentubroti upp í helm-
ing aflans eftir því, um hvaða tegund
er að ræða og hvar og á hvaða dýpi er
togað.
Því miður er mjög lítið vitað um
Slóans gelgja er mjög alengt, m.a. í djúplóðningunum á Grœnlandshafi.
brottkast á djúpfiskategundum, sem
voru ekki seljanlegar á sínum tíma.
Besta dæmið er gulllax, sem hefur ver-
ið fleygt áratugum saman við karfa-
veiðar. Gulllaxafli sem fleygt er fyrir
borð, hefur oft verið talsverður að
sögn þeirra, sem stunda karfaveiðar.
Þetta gerir stofnmat erfitt. Ennfremur
Ávallt eru að bœtast við tegundir fiska
sem finnast við ísland. Þráðskalli fékkst í
fyrsta skipti í leiðangri Kaldbaks árið
1997.
er vitað að brottkast á djúpháfum er
umtalsvert við grálúðu veiðar. í ný-
legri ritgerð (K.B. Jakobsdóttir 1998),
sem fjallaði um tvær algengar djúp-
háfategundir hér við land var gerð til-
raun til að reikna út brottkast af þeim,
og reyndist það yfir 20 % grálúðuafl-
ans á ákveðnu svæði.
Það þyrfti stórlega að bæta úr þess-
um vanda. Mjög nauðsynlegt er að
afla frekari vitneskju um brottkast frá
togurum t.d. með því að senda starfs-
menn Hafrannsóknastofnunarinnar
með í veiðiferðir eða fá eftirlitsmenn
til að skrá brottkastið, þegar þeir eru
um borð.
Rannsóknir á ungstigum
djúpsjávarfiska
Með fundi eggja og seiða gulllaxsins á
Reykjaneshryggjarsvæðinu og fyrir
sunnan land var staðfest, að þessi
stofn er íslenskur. Á sínum tíma
(1977) fannst hrygnandi grálúða vest-
an við landið og einnig fengust egg
hennar í háfsýni, á um það bil 900-
1000 m dýpi. Yfirleitt er lítið vitað um
egg og seiði flestra djúpfiska, sérstak-
lega ef ekki er um nytjastofna að ræða.
Þetta gildir ekki aðeins fyrir íslenska
hafssvæðið, heldur einnig fyrir stóran
hluta Norður-Atlantshafsins. Sem
dæmi má nefna fjólumóra, þar eru
ungstigin óþekkt og smáfiskur sjald-
séður. Hér við land hefur fjólumóri
fengist sem ungfiskur 8 cm að lengd.
Vegna þess að fiskur á kynþroskastig-
um II og IV hefur einnig veiðst, er lík-
legt, að hann hrygni líka hér við land.
Þó að rannsóknir á eggjum og seiðum
djúpfiska kunni að vera kostnaðarsam-
ar og tímafrekar, er brýnt að láta þær
ekki sitja á hakanum. Allavega er
Reykjaneshryggurinn talinn með
áhugaverðustu svæðum til rannsókna
á djúpfiskum og ungviði þeirra, hvort
heldur er um nýttar eða ónýttar teg-
undir að ræða. Rússar voru á sínum
tíma með þá kenningu að langhalinn
synti alla leið frá Nýfundnalandi hing-
AGIR 25