Árbók Háskóla Íslands - 01.02.1948, Side 11

9
í Danmörku. Með honum vinna að þessu verki þeir Ámi
Kristjánsson cand. mag. og Ásgeir. Bl. Magnússon cand. mag.
Það sem ég hér hefi sagt um Sáttmálasjóð, veitir mér til-
efni til að koma fram með nokkrar almennar athugsemdir,
sem ekki varða háskólann sérstaklega. Með öðrum þjóðum
er víða reynt að hlynna sem mest að sjóðum og stofnunum,
sem starfa til almenningheilla. Er þetta gert vegna þess, hversu
mikla félagslega þýðingu stofnanir þessar hafa. Þær eru al-
mannaeign og þær taka á sína arma ýmis þau verkefni, sem
ríkisvaldið ætti að sinna, og þá ekki sízt þau, sem e. t. v.
er hætt við, að rikisvaldið samt sem áður ekki myndi sinna.
Gætir þessa ekki hvað sízt um listir og vísindi. Hér á landi hafa
ýmsir menn gefið fé sitt til almenningsþarfa, bæði í lifanda
lífi og eftir sinn dag. Þótt margar þær gjafir séu smáar, þá
bera þær þó vitni um vilja gefendanna til að láta gott af sér
leiða, og þann vilja ber að virða vel og þakka. En ekki verður
sagt, að mikið sé gert til þess að örfa menn til slíkra gjafa,
og væri vel, ef löggjafarvaldið vildi taka það mál til athugunar
og bæta þar um, t. d. með því að afnema erfðafjárskatt af
dánargjöfum til almenningsþarfa, leyfa mönnum að gefa slíkar
gjafir í lifanda lífi og njóta skattfrjálsra vaxta af þeim, meðan
þeir lifa, eða jafnvel, eins og gert hefur verið um fáeina sjóði,
gera gjafirnar skattfrjálsar. Ríkissjóður myndi að vísu tapa
einhverjum tekjum við þetta, en fyrir þjóðarheildina myndu
þessar ívilnanir margborga sig. Þá væri það ekki síður mikils-
vert, ef unnt væri að búa svo um geymslu og ávöxtun fjár
þessara stofnana, að þær ættu það eigi á hættu að verða
verðbólgu að bráð og hverfa þar eins og dögg fyrir sólu.
Háskólinn hefur starfrækt happdrætti sitt eins og að undan-
fömu. Ágóðinn af því nam kr. 458.000,00 árið 1946. Þetta
fé er bundið eins og kunnugt er. Má aðeins nota það til bygg-
inga- og mannvirkjagerðar á lóð háskólans. Verðbólgan hefur
líka í þessu efni komið hart niður á háskólanum. Árstekjur
happdrættisins hrökkva svo skammt, er til mannvirkjagerðar
kemur, eins og verðlagið er nú, að manni hrýs hugur við að
leggja út í miklar nýjar framkvæmdir. Ástandið í vinnu- og
2