Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1984, Blaðsíða 90

88
Árbók Háskóla íslands
1937. Bók hans Sturlungaöld var braut-
ryðjandaverk, þýdd á Oölmörg tungumál,
og bók skrifaði hann í léttum dúr, Á
Njálsbúð.
Stærsta verk hans var fyrsta bindi bók-
menntasögu íslands, íslenzkar bókmennt-
ir ífornöld, en honum entist ekki heilsa til
né aldur að ljúka öðrum bindum þessa
mikla verks. Hann var þjóðsagnafræðing-
ur mikill og gaf auk rannsókna út alþýðleg
verk, er bárust víða. Fagrar heyrði ég
raddirnar og Leit ég suður til landa vörp-
uðu dýrðarljóma á kvæði og laust mál
fyrri alda í hugum almennra lesenda. Þá
lagði hann mikla alúð við kynningu forn-
sagna í útvarpi með upplestrum og sam-
felldum dagskrám um margvísleg efni.
Ævistarf Einars Ólafs var að drjúgum
hluta tengt rannsóknum á íslendingasög-
um, eins og að líkum lætur. Fékkst hann
bæði við handritarannsóknir og bók-
menntarýni þeirra. Gaf hann út margar ís-
lendingasögur, og eru formálar hans sjálf-
stæð ritverk. Hann var auk þess útgáfu-
stjóri Fornritafélagsins um langa hríð.
Endurheimt íslensku handritanna frá
Kaupmannahöfn lét hann sig miklu
varða, og þegar lokasókn íslendinga í
handritamálinu var hafin var Einar Ólaf-
ur skipaður formaður „handritanefndar-
innar“ og varð brátt helsti ráðunautur rík-
isstjórnarinnar um það, hvaða handrit
skyldi leggja þyngsta áherslu á að fá heim.
Hann var skipaður fyrsti forstöðumað-
ur Handritastofnunar íslands (síðar Árna-
stofnunar) og tókst á hendur þau fjölþættu
verkefni er því fylgdu. Bygging húss er
hýsa skyldi handritin naut árvekni hans
um öll stór sem smá atriði, og er stofnunin
var komin á sinn stað mótaði hann rann-
sóknarlag og vinnutilhögun alla. Naut
stofnunin hygginda og smekkvísi hans á
mörgum sviðum.
Hróður Einars Ólafs barst víða um
lönd, og var hann sæmdur akademískum
heiðri í mörgum menntasetrum álfunnar.
Fyrirlestraferðir fór hann margar, en hin-
ar lengstu til Kína í austri og Kaliforníu í
vestri. Ætíð var kona hans, Kristjana Þor-
steinsdóttir, með í för, enda voru þau sem
einn maður, og heimili þeirra við Odda-
götu var miðstöð erlendra sem innlendra
fræðimanna.
Einar Ólafur Sveinsson var skáldmælt-
ur vel og voru vísindastörf hans og rann-
sóknir sveipaðar purpurakápu draumsins,
ljóðsins og ævintýrsins. Hann vann hvern
dag sem væri hann hans síðasti, en undi
best við þá list sem aldrei deyr. „Hver
dagur er Drottinsdagur“, mælti hann eitt
sinn. Kristnar menntir Evrópu og íslands
voru hans eftirlæti.
ÞKÞ
Ólafur Jóhannesson, fyrrum prófessor í
lögfræði og forsætisráðherra, andaðist 20.
maí 1984.
Ólafur Jóhannesson var fæddur í Stór-
holti í Fljótum í Skagafirði 1. mars 1913.
Hann varð stúdent 1935 og lauk glæsilegu
embættisprófi í lögfræði 1939. Hann
stundaði fyrstu árin eftir lögfræðinám
ýmis lögfræðistörf í Reykjavík, þ. á m.
málflutningsstörf og störf í þágu Sam-
bands íslenskra samvinnufélaga, og sæti
átti hann í viðskiptaráði. Árin 1945 — 1946
stundaði hann framhaldsnám í lögfræði
við Stokkhólmsháskóla. Sat hann í fyrstu
sendinefnd íslendinga á allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna 1946.
Ólafur var settur prófessor í lögfræði við
Háskóla íslands 10. febrúar 1947, en skip-
aður 13. september 1948. Aðalkennslu-
greinar hans voru ríkisréttur, stjórnlaga-
fræði og stjómarfarsréttur, en jafnframt
allt til 1954 réttarfar og eftir það eignar-
réttur allt til 1967. Þá kenndi hann einnig
um hríð þjóðarétt og alþjóðlegan einka-
málarétt o. fl.
Ólafur tók snemma þátt í stjórnmálum.