Nýja stúdentablaðið - 01.04.1953, Qupperneq 3

v37o.*r
18. ARG. 1. TBL.
APRÍL 1953
Jí

STUDENTABIÁÐIÐ
ÚTGEFANDI: FÉLAG RÓTTÆKRA STÚDENTA
SVERRIR KRISTJÁNSSON, sagnfrœðingur:
Stúdentar og þjóðfélagsátök
nútímans
Um síðustu aldamót komst Lenín svo að orði, að stúdent-
ar væru sá stéttarhópur mannfélagsins, sem túlkaði og tjáði
allar þjóðfélagshræringar samtíðarinnar vegna þess, að
stúdentar kæmu frá ötlum stéttum þjóðfélagsins. Fyrir þá
sök lagði Lenín jafnan við eyra, þegar hreyfing var uppi
með rússneskum stúdentum — þá þóttist hann geta bezt
heyrt hjartaslög hinnar rússnesku þjóðbyltingar, sem í
vændum var. Söguleg reynsla hefur hvað eftir annað sann-
að þessi dómskyggnu ummæli hins rússneska stjórnmála-
snillings. Þau eiga ekki aðeins við um rússneska stúdenta.
Þau eiga við stúdenta um allan heim, ekki sízt í þeim lönd-
um og á þeim tímum, sem af sérstökum ástæðum hafa falið
stúdentum mikið hlutverk á framsviði sögulegs athafnalífs.
Menntamannastéttin er
kynborið afkvæmi hins
borgaralega þjóðfélags.
Hlutur hennar var jafnan
mikill, er borgaralegt
þjóðfélag hafði náð nokk-
urum þroska í skauti léns-
skipulags eða bændaþjóð-
félaga. I öllum borgara-
legum byltingum Evrópu
hafa menntamenn og stú-
dentar verið forvígismenn
þegar barizt var um rétt-
indi og frelsi mannsins,
ósjaldan stóðu þeir á
götuvígjunum við hlið al-
þýðunnar og blönduðu
blóði við hana í bókstaf-
legri merkingu. Okkur Is-
Sverrir Kristjánsson. lendingum er það nærtækt
dæmi, er íslenzkir stúdentar við Hafnarháskóla gerðust
forustumenn í sjálfstæðisbaráttunni, orðuðu fyrstir þjóð-
réttarkröfur okkar og sköpuðu þeim fræðilegan grundvöll.
Söguleg reynsla bendir þó ótvírætt í þá átt, að stjórnmála-
legt hlutverk menntamanna og stúdenta sé mest í þeim
löndum, þar sem borgarastéttin hefur ekki enn náð fullum
þroska né pólitískum og félagslegum völdum. Á síðari hluta
19. aldar hverfa stúdentar af framsviði stjórnmálabarátt-
unnar víðast hvar á Vesturlöndum — áhrifa þeirra kennir
einna lengst á íslandi —, en í Rússlandi átti hin pólitíska
stúdentahreyfing miklu hlutverki að gegna allt fram að
októberbyltingunni 1917, er hin borgaralega bylting hafði
runnið skeið sitt á enda.
Á síðasta mannsaldri hefur pólitiskrar stúdentahreyfing-
ar því gætt mest í nýlendunum og hjá hálfánauðugum
þjóðum, á Indlandi, í Kína, Egyptalandi, Iran, o. s. frv.
Stúdentar þessara landa hafa fetað dyggilega í fótspor
hinna. eldri stéttarbræðra sinna í Evrópu og skipað sér
í fylkingarbrjóst þeirrar þjóðfrelsisbaráttu, sem háð er í
ættlöndum þeirra. Þrátt fyrir sundurleitar aðstæður þjóð-
ernis, sögu og tíma, er hin pólitíska stúdentahreyfing Ev-
rópu á 19. öld og Asíulanda og nýlendna á 20. öld með
keimlíkum bjæ og yfirbragði. Sjálfstæð, víðtæk stjórnmála-
barátta stúdenta er fyrst og fremst bundin við þjóðfrelsis-
baráttu borgarastéttarinnar og hjaðnar venjulega þegar
þeirri baráttu hefur lokið með sigri borgarastéttarinnar. Þá
hverfa hinir lokkabjörtu hollvinir menntagyðjunnar af svið-
inu, hinn hversdagslegi, jarðbundni borgari tekur við að-
alhlutverkinu. ^
Borgaralegt þjóðfélag getur ekki lifað stundinni lengur
án menntamanna. Lífsþarfir fyrri þjóðfélaga voru svo
óbrotnar og einfaldar, að hástéttir fortíðarinnar gátu kom-
ÍLAi'iÖSB^KASAFN
-A'i ‘910J3