Nýja stúdentablaðið - 01.04.1953, Blaðsíða 7

NÝJA STÚDENTABLAÐIÐ
5
hlenzka yfirstéttin hefur nú síðustu vikurnar látið svo,
sem henni væri annt um menningarmál og hag háskóla-
borgara — jafnvel langt út í heimi. Slík hræsni lætur illa í
eyrum róttækra stúdenta, sem hafa árum saman átt í all
miklum útistöðum við þessa sömu yfirstétt og þekkia hug
hennar til menningarmála. Helztu forvígismenn hennar
hafa ekki vílað fyrir sér að reka íslenzka námsmenn úr
skólum fyrir pólitískar sakir einar. I hvert skipti hafa
róttækir stúdentar mótmælt kröftuglega. íslenzka yfir-
stéttin hefur margsinnis gert harða hríð að H.í. — þjóð-
skóla Jóns Sigurðssonar — og helzt viljað láta loka honum
og senda stúdenta á eyrina. Árið 1910 var 19,5%. af þjóð-
artekjum Islendinga varið til menningarmála. Árið 1932
var þessi hundraðstaia komin niður í 8,8%, eða hafði
minnkað um rúmlega helming. Árið 1933, þegar F.R.S. var
stofnað, var borin fram á Alþingi þingsályktunartillaga um
sparnað við H.I. af eir.um helzta riddara íslenzkrar yfir-
stéttar. 1 greinargerð sagði hann: „Alþingi er búið að stíga
stór og giftusamleg spor til að gera Háskólann að nýtileg-
um starfsmannaskóla, að því er ytri aðbúð snertir. Næsta
stigið er að fækka nemendum, svo að tala þeirra miðist við
þörf þjóðfélagsins, en ekki atvinnuþörf nemenda. Þriðja
skrefið er að fækka hinum fastlaunuðu kennurum til stórra
muna, en fylla skörð þeirra með áhugamönnum, sem vinna
að kennslunni í hjáverkum með öðrum störfum fyrir sóma-
samlegt tímakaup.“ Þetta voru orð gamla mannsins frá
Hriflu. I september það ár, sem F.R.S. var stofnað, var
birt aðvörun frá forsetum laga- og læknadeildar háskólans
í blöðum höfuðstaðarins til nýútskrifaðra stúdenta, þar
sem þeim var alvarlega ráðið frá því að hefja nám í þess-
um deildum. I áramótaræðu sinni 1934—’35 sagði þáver-
andi forsætisráðherra, að öllum þeim stúdentum, sem þá
væru við nám í háskólanum, væri þar ofaukið. Árið 1927
var þegar byrjað að takmarka aðgang að Menntaskólanum
í Reykjavík.
Þessi fáu atriði sýna, hvern hug íslenzk yfirstétt ber til
menningarmála og hags háskólaborgara, svo að ekki verð-
ur um villzt. Hún vill gera H.í. að starfsmannaskóla fyrir
sjálfa sig og henda allri fræðimennsku fyrir borð. Hún
óttast vel menntaða stúdenta úr verkalýðsstétt. Hún vill
ekki meiri sérþekkingu og menntun en svo, að sérréttind-
um hennar sé engin hætta búin.
F.R.S. hefur frá öndverðu barizt gegn hinni menningar-
fjandsamlegu íslenzku yfirstétt og tilraunum hennar í þá
átt að útiloka verkalýðsæskuna frá lærdómi og menntun.
F.R.S. krafðist þess hvað eftir annað, að Menntaskólinn
yrði opnaður. Félagið heimtaði aukin útgjöld til menning-
armála og hærri styrki til handa efnalitlum en efnilegum
stúdentiun. Félagið krafðist þess, að fjölbreyttari kennsla
yrði tekin upp við H.I. og deildum við skólann væri fjölgað.
Félagið mótmælti kröftuglega þeirri skoðun, að stúdentum
væri ofaukið. Þegar einna mest var rætt um offjölgun
stúdenta, skrifaði læknir, Theódór Skúlason þessi orð í
Nýja stúdentablaðið 1934:
,,1 læknadeild eru nú um 60 stúdentar. Þótt þessi lækna-
efni yrðu öll að loknu námi tekin í þjónustu heilbrigðis-
málanna, myndi þessi hersveit gegn dauðanum og heilsu-
leysinu ekki kosta ríkið meira en ríkislögreglan kostar nú.
Hvora hersveitina álíta menn svo nauðsynlegri?“
Auðvitað er það ekki sparnaðarráðstöfun að meina ungu
fólki að mennta sig. Það er liður í varnarbaráttu spilltrar
yfirstéttar. Vel menntuð alþýða er hættuleg sérréttindum
yfirstéttarinnar. Menntunin og þekkingin eru bitrustu vopn
verkalýðshreyfingarinnar. Þess vegna vill yfirstéttin ekki
gera þekkinguna að almenningseign. Það ógnar tilveru
hennar.
Þegar talsmenn yfirstéttarinnar segja, að miða eigi stúd-
entafjöldann við þarfir þjóðfélagsins, meina þeir þarfir
sinnar eigin stéttar. Þegar þeir segja, að ekki eigi að miða
stúdentaf jöldann við atvinnuþörf æskunnar, þá segja þeir
berum orðum, að þeir óttist vel menntaða atvinnulausa
æsku. Og sá ótti þeirra er alls ekki ástæðulaus. Vel mennt-
aður atvinnuleysingjalýður væri vís með að fara að íhuga
vandamál þjóðfélagsins, gæti jafnvel skilið orsakasam-
hengið á milli auðsöfnunar og kreppu og komizt að hinni
sönnu niðurstöðu um ástæður atvinnuleysis. Slíkur lýður
yrði ekkert lamb við að leika fyrir yfirstéttina.
— ★ —
En þá koma spurningar. Af hverju hefur stúdentum ekki
fækkað eins og yfirstéttin vildi, heldur hefur þeim f jölgað ?
Af hverju hafa nýjar deildir verið stofnaðar við háskólann
og fjölgað í kennaraliðinu? Af hverju hefur þeim fjölgað
á Islandi, sem vilja mennta sig og hafa ráð á þvi ?
Svarið við þessum spurningum er að finna í þeirri breyt-
ingu á kraftahlutföllunum milli yfirstéttar og verkalýðs
í okkar þjóðfélagi nú hin síðari ár. Á síðari árum hefur
verkalýðshreyfingin eflzt mjög að samtakamætti og áhrif-
um í hinu íslenzka þjóðfélagi. Það er hún, sem hefur skapað
þjóðinni þau lífskjör, að möguleikar vinnandi fólks á Is-
landi til að setja börn sín til mennta eru nú orðnir allt aðrir
og betri en áður fyrr. Það er verkalýðshreyfingin, sem
hefur komið í veg fyrir það áform yfirstéttarinnar að
fækka stúdentum við H.l. Stúdentafjölgunin stendur í
beinu hlutfalli við eflingu verkalýðssamtakanna og þar á
milli er greinilegt orsakasamband. 1 Þýzkalandi 1933 voru
133.000 stúdentar skrásettir í háskólum landsins. Hitler
braut verkalýðssamtökin á bak aftur og fól dr. Göbbels að
fara með æðstu stjórn menningarmála þýzku þjóðarinnar.
Árið 1937 voru skrásettir stúdentar í Þýzkalandi aðeins
72.000.
Islenzkir stúdentar standa því í liagsmunasambandi og
þakkarskuld við verkalýðshreyfinguna. Og það er sorglegt,
að fyrir mörgum stúdentum er þessi sannleikur aðeins
áróður. F.R.S. skilur eðli og tilgang verkalýðshreyfingar-
innar og veitir þeim pólitísku flokkum brautargengi, sem
vilja sameina alþýðuna og eru trúir hugsjónum sósíal-
ismans.