Nýja stúdentablaðið - 01.04.1953, Page 6

4
NÝJA STÚDENTABLAÐIÐ
Stúdentar, gestir.
Elzta stjórnmálafélag Háskólans — F.R.S. — heldur í
dag hátíðlegt 15 ára afmæli sitt. Stofnun þessa félags fyrir
15 árum var athyglisverður atburður í lífi íslenzkra há-
skólaborgara og markaði þar tímamót. Starfsemi félags-
ins í 15 ár hefur ekki síður verið athyglisverð, enda hefur
þjóðin að makleikum gefið félaginu gaum.
Árið 1933 var kreppuár. Um það bil var fasisminn í upp-
siglingu í Evrópu og íslenzkir verkamenn undir oki atvinnu-
leysis og höfðu lítil efni á að setja börn sín til mennta. Þá
var F.R.S. stofnað. Um tilganginn segir í lögum þess, að
félagið vilji styðja og efla hina róttæku hreyfingu í há-
skólanum og þjóðfélaginu og vinna að sameiningu hinna
róttæku afla í baráttunni gegn íhaldi og fasisma, fyrir at-
vinnu, lýðræði og menningu þjóðarinnar.
Það er oft, þegar ræða skal orsakir og afleiðingar ýmissa
fvrirbrigða í auðvaldsskipulaginu, að hleypidómar koma
í stað skynsamlegrar yfirvegunar, áróður í stað röksemda.
Þessa hefur verið vart, þegar menn hafa rætt um stofnun
F.R.S. Ég hef heyrt hinar fáránlegustu skýringar góðra
íhaldsstúdenta á stofnun félagsins, en hér er hvorki staður
né stund til að elta ólar við þær. Hins vegar hefur einn af
stofnendum félagsins látið þessi orð uppi: Við ætluðum
að reyna að koma í veg fyrir það, að börn alþýðumanna
yrðu viðskila við sína stétt, þótt þau gengju menntaveginn
.... Verkefni okkar í háskólanum var ekki aðeins í því
fólgið að treysta samheldni okkar innbyrðis, heldur og jafn-
framt í því að kynna efnilegum menntamönnum úr borg-
arastéttum sósíalismann og vinna þá til fylgis við hug-
sjónir alþýðusamtakanna . . . . “ Þetta voru orð Þorvaldar
Þórarinssonar.
Sameining verkalýðsins var hin mikla nauðsyn kreppu-
INGI R. HELGASON, stud. jur.:
Rœðcs flutt á
15 ára afmœlishátíð
F.R.S. 1948
ársins 1933. Stúdentar úr verkalýðsstétt við H.l. gátu ekki
verið athafnalausir eða látið sig engu skipta hin slæmu
kjör verkalýðsins og hina menningarf jandsamlegu baráttu
ísl. yfirstéttarinnar. Þeir 17 stúdentar, sem stofnuðu F.R.S.
þetta ár, vildu sameina öll vinstri öfl inrtan háskólans og
utan til baráttu gegn nazisma og yfirstétt Islands. í F.R.S.
sameinuðust í fyrsta skipti öll vinstri öfl innan veggja
Háskólans. Róttækir stúdentar vonuðu, að samskonar sam-
vinna tækist með vinstri öflum alls þjóðfélagsins, þeir sáu
í hendi sér styrkleika slíkrar fylkingar. Einn formaður fé-
lagsins, Ólafur Jóhannesson prófessor, sagði 1936: „Við
eigum eflaust að vinna að því, að efla samvinnu og skilning
milli allra hinna vinstri flokka í landinu. Við eigum að
vinna að því í framtíðinni, að þeir geti unnið saman, og ef
til vill runnið saman í eina heild. Sú heild á að rótfesta
sjálfstæðið og leiða þjóðina til draumalandsins." Því miður
hefur sú vinstrisamvinna ekki tekizt ennþá, og jafnvel
róttækir stúdentar ekki sjálfir borið gæfu til að standa
sameinaðir, því að bæði Alþýðuflokksmenn og Framsóknar-
menn hafa sagt sig úr lögum F.R.S. Ennþá er íslenzkur
verkalýður ekki búinn að bíta úr nálinni með þessa sundr-
ung vinstri afla þjóðfélagsins. F.R.S. vinnur þó að sam-
einingu vinstri aflanna innan Háskólans og væri vonandi,
að hún tækist fyrr en seinna.
Ég ætla ekki að ræða nánar hinn beina aðdraganda að
stofnun F.R.S. — því máli hafa verið gerð góð skil í afmæl-
isblaðinu — né heldur ætla ég að segj,a sögu félagsins. Hitt
vildi ég gera, drepa stuttlega á fáein atriði er snerta menn-
ingu íslenzku þjóðarinnar og afstöðu yfirstéttarinnar og
verkalýðsstéttarinnar til aukins menningarlífs og meiri
þekkingar.
— ★ —