Dvöl - 01.10.1938, Page 37

D V Ö L
275
skrefum stígur æ nær allsherjar-
friði. Til grundvallar mati á menn-
ingu er hér lagður andlegur
þroski, \ itsmunalegurog siðgæðis-
legur kraftur. Þýðingarmesta við-
fangsefni hverrar þjóðar verður
þá efling siðgæðis, mannvits og
hverskönar göfgi. Allt menningar-
starf hennar á að hníga hér á
sveif, uppeldisstofnanir, bók-
menntir, listir. í kapphlaupinu um
slík verðmæti stendur fámenn og
fátæk þjóð að mörgu leyti jafn,
vel að vígi sem stórþjóðir.
Fjármagn þjóðarinnar skapast
ekki nema að litlu leyti í sveitum
landsins svo sem kunnugt er.
Burðarásar risavöxnustu fyrir-
tækja þjóðarínnar hvíla sízt þar.
Ln undir siðgæði þjóðarinnar,
manndóm iog hverskonar heil-
brigt líf munu styrkar stoðir falla
í dreifðum byggðum landsins.
Samlífið við náttúruna, holi tamn-
ing við dagleg störf, mun brýna
með hverjum til stáis, glæða hon-
um góð áform, eggja hann til
starfs og heilbrigðs lífs.
í afskekktum sveitum hafa vold-
ugustu trúarhreyfingar mannkyns-
ins hafizt, og þaðan eru vfirleitt
margir komnir, sem mest hafa
orkað á rás heimssögunnar. Dul-
arfull spá Darraðarljóða virðast
'þá í hvert sinn rætast: Þeir munu
lýðir löndum ráða, es útskaga
áður of byggðu. 1 hjörtum út-
nesjamanna og afdala er neistinn
að eldum framtíðarinnar oft fyrst
kveiktur. Úr sveitum kemur bæj-
um| sífellt nýtt blóð, sem yngir líf
þeirra og ver það rotnun.
Ofvöxtur bæja er hverri þjóð
hættulegur, bæði fjárhagslega og
menningarlega séð, slíkt mun það
efalaust einnig reynast hér. Þau
börn, sem hópast um bíó kvöld
hvert, og stara með ásjónu hungr-
aöra úlfa milli hurðar og stafs í
hverju hléi, og reyna að snuða
sig inn, munu lítt færari til að
varðveita kyndilinn að menningu
framtíðarinnar, en þaiu sem fæð-
ast þegar til starfa í dreyfðum
byggðum. Og engum mun detta
í hug, þió síldin bjargi fjárhagn-
um, að menningu þjóðarinnar og
hamingju verði nokkru sinni bjarg-
að af þeim hóp, sem lifir í þröng-
um, „síldarbrökkum" sumar hvert
og stígur sóðalegan dans milli
rúmanna oft daga og nætur. Að
kunnugra manna sögn er lífið í
þessum vistarverum einhver mesti
smánarbletturinn á íslenzkri nú-
tímamenningu.
Stórborg með öllum sínum fjöl-
þættu vandamálum er mein hverju
þjóðfélagi. Erlendir rithöfundar
ræða nú mjög um nauðsyn þess,
að sníða þá meinsemd af og að
nýjar kynslóðir muni áður en lýk-
ur yfirgefa þessi jötunhverfi
mannlegs lífs. Oáfaður, ungurrit-
höfundur, Arne Sörensen, ræðir
t. d. um þetta í bók sinni „Det
moderne Menneske“, meðal ann-
arsl á þessa leið: „Stórborgin þarf
að hverfa. Steingötur hennar og
endalausu fátækrahverfi er aum-