Dvöl - 01.10.1938, Síða 72

310
D V Ö L
uöum skriffinnum að taka sér fvrir hend-
nr að legg-ja dóm á verk þessa höf., aö
minnsta kosti ef nokkuð ætti að vera upp
úr þeim dómi leggjandi. Þetta tvennt
býst ég við að vaki fyrir þeim, sem skrifa
um bækur í blöð og tímarit hér á landi.
Hvort sem hér er rétt til getið eða ekki,
er víst og áreiðanlegt, að jafnframt því,
sem hver ómerkilegur reyfari, erlendur
eða innlendur. og hvert einskis nýtt
kvæöakver er útbásúnað og ausið lofi, er
lítið sem ekkert minnzt útkomu þeirra
cinu bóka, sem vitað er, að beðið er eftir
úti í heiminum af þýðendum og forleggj-
urum, sem dreifa þeim í miljónum ein-
taka út meðal lesendahóps, sem alltaf fer
stækkandi og æ betur sannfærist um
snilld þessa höf. frá „eskimóalandinu".
En „þess skal getið, sem gert er“ og þess
minnzt, að drjúgur hluti þeirra samlanda
höf., er segja álit sitt um aðrar bækur,
nota tækifærið til þess að kasta beint eða
óbeint hnútum að bókum hans. Slík
vinnubrögð lofa auðvitað fyrst og síðast
sinn eigin meistara. — Það skaðar ekki,
þótt Htillega sé bmgðið út af venjunni
og síðustu bókar Kiljans getið með nokkr-
um línum.
„Gerska æfintýrið" eru hugleiðingar
og minningar um ferðalag í Ráðstjóm-
arríkjunum á s.l. vetri, og er sl'emmst frá
að segja, að vandfundin mun skemmti-
legri ferðasaga eða meiri íburður ritlistar
í bók af því taeri. Höf. segist hafa skrifað
þessi „minnisblöð" niður jafnhliða því,
sem hann samdi „Höll sumarlandsins", og
virðist list hans með því prýðilega hafa
afsannað hina fomu kenningu, að enginn
kunni tveimur hemim að þjóna, svo að í
lagi sé. Bókin fjallar ekki nema að litlu
Jeyti beinlínis um hina pólitísku eða
stjórnarfarslegu hlið lýðveldanna; hún
rekur menningarsögu þjóðanna, einkum
hinna fmmstæðu hirðingjaþjóða austan
til, aftan úr grárri fornesk.ju; hún leiðir*
fram í dagsljósið stórskáld, sem ortu hin
fegurstu Ijóð um sama leyti og Snorri
skrifaði Heimskringlu; hún greinir frá
aðdraganda og g.angi málaferlanna í
fyrravetur gegn Búkharín og félögum
hans, og þó að ekki væri nema fyrir þá
sök eina, er fróðlegt að kynnast þessari
bók, því að fáu munu íslenzkir blaða-
lesendur eiga jafnerfitt að átta sig á og
fregnunum af þeim stóru viðbiurðum. M.
a. tekur höf. upp kafla úr lokaræðu höf-
uðpaurans meðal hinna ákærðu, Búkhar-
íns, fyrir herréttinum í Moskva.
„Gerska æfintýrið" er mögnuð bók.
Hún er spennandi eins og æfintýralegasta
skáldsaga og þó er hún aðeins „minnis-
blöð“ frá ferðalagi, krotuð af rólegutu
listauðugum sannfæringarþunga, sem hef-
ir í sér fólginn töfrandi mátt til þess að
seytla inn í sál lesandans. Og þeim and-
stæðingum kommúnismans, sem opna
bókina með hálfum huga af ótta við það,
að hún breyti skoðunum þeirra á Sovét-
Rússlandi, skal ráðlagt að hafa eitthvert
móteitur við hendina, ef ekki á illa nð
fara, en það er nú svo tiltölulega auð-
velt að afla sér slíks, að það ætti ekki að
koma að sök. Hinnm, sem grípa hverja
vel skrifaða bók fegins hendi, skal bent
á, að vafasamt er, hvort ritsnilld höf.
hefir nokkru sinni komizt á hærra stig
en í þessari bók.
Þ. G.
Sigurður Einarsson. Líftandi
stund. Bókaútgáfa Heims-
kringlu. Reykiavík 1938.
Sigurður Einareson er fvrir löngu orð-
inn svo þekktur meðal þjóðarinnar, sem
rithöfundur og fvrirlesari. að ekki eru
líkur til þess. að þetta ritgerðasafn auki
mjög á frrogðir lians eða breyti til muna
skoðunum manna á honum, en þær virð-
ast oft vera æði-skiptar. þótt raunar
flestir viðurkenni gáfur hans, orðgnótt
og stílfimi. Greinar þessar eru 22 talsins
og hafa margar hverjan. birzt í blöðum
og tímaritum, enn aðrar verið fluttar í út-
varp, og nokkrar munu ekki hafa komið
fyrir fliugu eða evru almennings fvrr en
í þessari bók, En það er nú cinu sinni