Melkorka - 01.09.1949, Side 10

grunaði að þeir ættu eftir að verða nokkurs
konar útskagi á landinu itvað samgöngur
snertir, eins og þeir eru nú.
Það hefur ekki verið lítill merkisviðburð-
ur þegar Framsókn barði að dyrum hjá ís-
lenzkum konum fyrir rúmum 50 árum og
krafðist jafnréttis konunnar í þjóðfélaginu,
krafðist menntunar og alira þeirra réttinda
konuni til handa, sem við teljum svo sjálf-
sögð í dag. Það var ekki lítið áræði og stór-
hug sem þurfti til þess að ganga fram fyrir
alþjóð með nýjar byltingarsinnaðar kröfur,
þola spott og spé af andstæðingum og tóm-
læti og sinnuleysi Jreirra sem barizt var fyr-
ir. En konur þær sem stóðu að Framsókn,
voru víðsýnar og gáfaðar, það sýnir blað
þeirra og barátta í þágu kvenréttindamál-
anna; og í sögu íslenzku kvenréttindahreyf-
ingarinnar liafa |j;er skapað sér varanlegan
tignarsess. Ffvað við nútímakonur eigum
þessum og öðrum brautryðjendum kven-
frelsishreyfingarinnar að þakka er að mestu
óskrifuð saga, en með útkomu „Framsókn-
ar“ og kvennabiaðs Bríetar var konum opn-
uð leið að fylgjast með því, er snerti mál-
efni kvenna í veröldinni fyrir utan þær og
skynja um leið betur vandamálin heima fyr-
ir.
f formálsgrein fyrsta tölublaðs Framsókn-
ar, 8. jan. 1895, er komizt svo að orði:
„Framsókn vi 11 leitast við að styðja lítil-
magnann, rétta hlut þeirra sem ofurliði eru
bornir, livetja Jiina óframfærnu til einurð-
ar, ryðja braut kúguðum en frjálsbornum
anda fram til starfs og menningar. í stuttu
máli: Aðaltilgangur Framsóknar er sá, að
hlynna að menntun og sjálfstæði íslenzkra
kvenna, og undirbúa þær til að girnast og
nota þau réttindi er aldirnar kunna Jjeim
að geyma.“
Fyrsta málið sem blaðið tekur til umræðu
og berst ótrautt fyrir er „Fjárráð giftra
kvenna“ og er konum hvað eftir annað í
skeieggum greinum bent á, hvaða órétt þær
hafi orðið að þola í Jressu efni um aldir. Þær
miklu réttarbætur, sem íslenzkar konur
fengu um aldamótin í þessu máli, er ef til
vill ekki sízt að Jjakka áhrifum þeim sem
greinar Jjessar vöktu.
Það sást fljótt að Framsókn var ekki ein-
ungis kvenréttindablað heldur lætur sig
jafnframt varða önnur Jjjóðmál og menn-
ingarmál. Það voru ritstjórar Framsóknar
er liófu fyrst máls á því að nauðsyn bæri til
að stofna kvennaskóla á Austurlandi. Það
urðu síðan mikJar deilur og þjark um mál-
ið fram og aftur þar til það var til lykta
leitt. Andstæðingar Jressa menningarmáls
héldu því í fullri alvöru fram að ef stúlkur
færu almennt að ganga á kvennaskóla „yrði
ómögulegt að fá vinnukonu, landbúnaður
inn mundi líða við Jrað og allt færi í rugl.“
Ihald allra tíma er nefnilega alltaf sjálfu
sér líkt!
Bindindismál voru eitt af þeirn málefn-
um er Framsókn lét mikið til sín taka og
birti margar ágætar greinar á þessum árum
um þau, en fyrst og fremst vildi hún ýta
við konunt Jandsins til framkvæmda og
dáða, vekja þær af sinnuleysi og til að krefj-
ast réttar síns.
Innan skamms fóru að lieyrast raddir um
það hér og þar að mönnum þótti kvenna-
blaðið gefa sig helzt til mikið að pólitík, en
ritstjórarnir svara stillilega að „Framsókn
muni ekki breyta stefnu sinni í þessu efni
lteldur muni hún einbeitt, en Jjó með allri
stillingu, halda fram jafnréttiskröfum ís-
lenzkra kvenna. Þegar við Jítum til fornald-
arinnar sjáum vér, að konur hafa ekki látið
sig Jandsmál engu skipta, ella mundu þær
ekki hafa fjölmennt svo oft á Alþingi. Þær
tó;ku að vísu ekki þátt í umræðunum. En
víst hafa þær með áhuga fylgt málunum, og
ennfremur segir: Þá gátu menn falið konum
sínum, eigi aðeins umsjón búa sinna, held-
ur einnig goðorð sín. Sem dæmi upp á þetta
má nefna Vermund mjóva, er fól konu
sinni, Þorbjörgu digru, að gæta goðorðanna
í fjarveru hans.
Framsókn liefur aldrei komið til hugar
að konur skyldu vanrækja heimilin. Það er
50
MELKORKA