Bjarmi - 01.03.2004, Blaðsíða 14

veru skiptir trúarþroskinn stóran
sess, aö mínu mati, fyrir þroska-
ferli mannsins. í trúnni er komið
inn á mikilvægi þess að við hætt-
...þess vegna tel ág að fyrirgefning
geti aldrei átt sér stað nema réttlæti
eigi sér stað, sem undanfari.
um að streitast við aö vinna okkur
inn velþóknun annarra og að Guð
hafi tekið okkur að sér án skilyrða.
Þannig að Ijóst er að þáttur
trúarinnar er mikilvægur í þeirri
nálgun og mannskilningi sem ég
vil hafa að leiðarljósi í lífinu. Virð-
ingin fyrir einstaklingnum þarf að
vera í fyrirrúmi og innan sálfræð-
innar skiptir það einnig megin-
máli. í meðferðarvinnu ganga
hlutirnir því í raun og veru ekki út
á ráðgjöf heldur þaö aö hjálpa
fólki að átta sig á á tilfinningum
sínum og, í kjölfariö, aö finna eig-
in svör við vandanum.
Hvað er fyrirgefning?
Fyrirgefning held ég að sé annað
hvort kraftaverk eða ferill, eða þá
hvort tveggja. Maður hefur heyrt
hjónabandsaðilinn yfirgefur
hjónabandið vegna þess að ein-
hver annar eða önnur var komin í
spilið. Við aðstæður sem þessum
hafa mikilvæg grunngildi tryggðar
og trúnaöar verið troöin ofan í
svaðið. Slíkur verknaður veldur
djúpum særindum, allt hefurverið
sett úr skoröum og vandamálin og
erfiðleikarnir hrúgast upp. Við
getum með sanni sagt að margt
það sem gerist sé í raun ófyrirgef-
anlegt. Og þess vegna tel ég að
fyrirgefning geti aldrei átt sér
staö nema réttlæti eigi sér staö,
sem undanfari. Við þekkjum sög-
una um Jósef í Biblíunni. Flann
fyrirgaf ekki bræðrum sínum fyrr
en hann haföi hlotiö upphefö og
var orðinn háttsettur í Egypta-
landi, hann var búinn að fá rétt-
læti. Fyrirgefning er úrvinnsluferli
þar sem fara þarf í gegnum. Þegar
brotið er á manni veröur afleið-
ingin sálræn meiðsl, særindi, dep-
urö, kvíöi og vanlíðan sem þarf að
horfast í augu viö og sigrast á -
þetta er ferli. Fyrirgefningin er
gjöf, sá sem fyrirgefur gefur þá
gjöf í styrkleika en ekki i veikleika
- sem niðurbrotiö og sigrað fórn-
arlamb ranglætis. Ef fólk reynir að
talað um hvernig fólk hafi megn-
að að fyrirgefa í aðstæðum sem
virtust vera ófyrirgefanlegar. Til
dæmis þegar fjölskyldan er myrt
eða í aðstæöum þar sem annar
fyrirgefa án þess að eiga „tilfinn-
ingalega innstæðu" fyrir fyrirgefn-
ingunni, þá verður alls ekki um
fyrirgefningu að ræða, því hver
getur gefið það sem hann á ekki?
Geturðu útskýrt betur
þetta með réttlœtið?
í bók sinni „Forgiving the Unforgi-
vable" ræðir Beverly Flanigan nið-
urstöður mikillar rannsóknar á ferli
fyrirgefningarinnar. Viðtöl voru
tekin við hundrað manns sem allir
áttu það sammerkt að hafa orðið
fórnarlömb þess sem viö getum
taliö óf/rirgefanlegt, t.d. aö börn
þeirra voru misnotuö af nánum
ættingja eða svikin meö grófum
hætti, o.s.frv.. Beverly lagði sig eft-
ir því að rannsaka hvernig þolend-
ur höfðu unnið sig frá sársaukan-
um og hvort það ferli sem kom i
Ijós var á einhvern hátt hliðstætt
frá einum einstaklingi til annars.
Eins og við var aö búast kom fram
að um tiltekið ferli var að ræða.
Við skulum núna lita á þessi skref
eða ferli f/rirgefningarinnar auk
þess að athuga nánar hvað í raun
og veru einkennir sálræn meiösl -
afleiðingu þess að brotið er á
manni þannig að lífið gengur ekki
lengur upp.
Alvarleg brot á fólki setja allt
úrskorðum - heimurinn hrynur.
Sálræn meiösl valda nístandi sárs-
auka og særindum sem snerta
innsta kjarna sjálfsmyndarinnar og
því ekki raunhæft að ætla að
þolendur geti ýtt þessari líðan til
hliöar og fyrirgefið. Það er búið aö
troða á siðferöisleg gildi sem talin
voru sjálfgefin, verknaðurinn er oft
framinn af þeim sem hafa per-
sónuleg náin tengsl - það gerir allt
miklu verra. Við þurfum að skilja
að upplifun fólks er sértæk og
breytileg frá einum einstaklingi til
annars. Þegar fólk verður fyrir sál-
rænum meiðslum missir það stjórn
á aðstæðunum, missir fótanna í
tilfinningarlegum skilningi og get-
an til að treysta veröur lítil sem
engin. Þegar búið er að „rústa"
getunni til að treysta hefurðu þol-
andinn ekkert lengur til að byggja
hvað varðar það að fyrirgefa. Fyr-
irgefningarferlið miöar aö endur-
uppbyggingu. Sjálfstraustið er
horfiö, trú á réttlæti og sanngirni
sundurmoluö og við þurfum þess
vegna að endurskilgreina og end-
urheimta þau mikilvægu grunn-
gildi réttlætis og heiðarleika sem
höfðu áður veriö sjálfgefin. Þessar
afleiöingar eru í raun og veru eitt
þaö versta sem hlýst af sálrænum
14