Bjarmi - 01.03.2004, Blaðsíða 17

Þaö eru til hlutir sem geta verið
gífurlega erfiðir, segjum t.d. þegar
einhver nákominn deyr vegna
læknamistaka, er hægt að fyrir-
gefa slíkt? Ég held að það sé
raunverulega hægt að læra að lifa
með því en sorgarvinnan getur
verið misjafnlega erfið og eigin-
lega þarf í sumum tilfellum
kraftaverk til að geta fyrirgefiö.
En við skulum ekki líta framhjá
því að mörgum hefur tekist að
fyrirgefa það sem virðist verða
ófyrirgefanlegt.
Fyrirgefningarferlið er í eðli
sínu þroskaferill. Þeir sem fara í
gegnum mikla erfiða reynslu öðl-
ast dýpri þekkingu og innsæi af
þjáningunni og öðlast meiri hæfni
til að hjálpa öðrum. Þessi reynsla
gerir þá hæfari og sterkari.
Hvað með fólk sem finnst það hafa
gert ófyrirgefanlega hluti og ekki
eiga fyrirgefningu skiiið?
Við þurfum að skoða sektarkennd-
ina sem er í gangi. Bandaríski sál-
fræðingurinn George Kelly sagði
eitt sinn að laun sektarinnar væri
dauði sjálfsmyndar. Þú getur ekki
lifaö ef þú ert full af sektarkennd,
það kremur sjálfið. Það er sagt að
laun syndarinnar sé dauði. Hver er
munurinn á sekt og synd? Ég held
að hann sé ekki mikill, hvort
tveggja eru náskyld fyrirbæri og
viö þurfum að skoða forsendur
sektarkenndarinnar og athuga
hvort hún byggi ekki á einhverju
sem er hægt að uppræta. Stund-
um byggir hún á misskilningi. Sá
sem er fullur af sektarkennd þarf
að fara í gegnum sáttargjörð
gagnvart sjálfum sér og öðrum. En
stundum eru þetta hlutirsem lig-
gja djúpt og þurfa sálfræðimeð-
ferðar við til að finna dýpri ein-
kenni sem viðhalda sektarkennd-
inni. Maður þarf stundum að
ásaka og refsa fólki sem brýtur á
manni, það er ferli sem þú ferð í
gegnum, að tjá reiðina og særind-
in. Það eru margar aðferðir not-
aðar. I bæn er hægt að fela mál í
hendur Guös en eins og ég segi
enn og aftur, það verður engin
fyrirgefning án réttlætis.
Þarfekki eitthvað meira?
Lokaáfanginn er ný sjálfsmynd, það
að fara í gegnum ferli fýrirgefning-
ar breytir okkur. Það breytir okkur
á þann hátt að þegar við höfum
fyrirgefið hefst ný byrjun og við
erum ekki lengur föst i að horfa til
baka, heldur getum við horft fram
á veginn. Það sem var brotið á
okkur hélt okkur i einhvers konar
kreppu. Það er þroskaferli að geta
fyrirgefið, það er sigur. Það að fá
réttlæti styrkir sjálfsmyndina og
eflir ónæmiskerfi sálarinnar. Við
verðum ekki lengur eins viðkvæm
fyrir áföllum, við erum búin að fara
i gegnum erfiðleika og það styrkir
okkur. Viö næsta áfall er maður
næstum eins og bólusettur fyrir
erfiðleikum. Sá sem hefur farið i
gegnum erfiðleika er miklu sterk-
ari. Ef maður fer ekki í gegnum
erfiðleikana brjóta þeir mann niður.
Og ef þú vilt ekki horfast í augu
við hlutina verður þú taugaveikluð.
Þegar þú sérð það sem þú vilt ekki
sjá og bregðast við, kippistu við i
vanlíðan. Þá ertu á flótta frá til-
finningum sem þú vilt ekki komast
i snertingu viö.
Þeir eiga betra með að setja
sig í annarra spor sem hafa farið í
gegnum hliðstæða erfiöleika og
takast á við hliðstæða hluti. Við
getum sagt að fyrirgefning sé
alltaf náðargjöf. Við höfum end-
urheimt réttlæti, tilfinningalega
heilsu og styrkleika og við höfum
þá unnið mikinn sigur. Ef við ger-
um þetta ekki og veljum ekki að
fyrirgefa þá erum við með óupp-
gerða hluti sem geta veriö eins og
sálfræðilegt krabbamein. Biturleiki
eyðileggur okkur, hann er eins og
krabbamein. Við verðum að muna
að sá sem getur ekki fyrirgefið
hefur raunhæfar ástæður til að
geta það ekki. Við sjáum kannski
ekki þessar ástæður en þær eru til
staðar og það skiptir máli að við
séum ekki að dæma fólk heldur að
reyna að skilja það.
Það er þrennt sem fyrirgefn-
ingin hefur í för með sér: Að við
leysum gerandann undan sök, við
leysum okkur sjálf undan að burð-
ast með vandann og slítum þau
bönd sem njörva okkur við þann
sem braut gegn okkur og við lít-
um fram á veginn i staðinn fyrir
að dvelja við fortíðina og það er
mikill sigur. Fyrirgefningin er fyrst
og fremst það sem við gerum fyrir
okkur sjálf, ekki fyrir aöra.
Hvað með óuppgerða
hluti í lífi fólks?
Það er nauðsynlegt fyrir okkur, og
þau lífsgæði sem við viljum búa
við, að hafa ekki óuppgeröa hluti í
lífi okkar. Við búum við skert lífs-
gæði ef viö getum ekki fyrirgefið.
Svo einfalt er það.
Það að fá réttlæti styrkir
sjálfsmyndina og eflir ónæmiskerfi
sálarinnar. Við verðum ekki lengur
eins viðkvæm fyrir áföllum, við erum
búin að fara í gegnum erfiðleika og
það styrkir okkur.
Ef sársauki er fastur innra með
okkur er ákveðinn hluta af lífi
okkar í myrkri. Astandið sem þetta
getur leitt til taugaveiklunar. Sá
sem fyrirgefur ekki verður tauga-
veiklaður i þeim skilningi að við-
komandi ræður ekki við og vill
ekki horfast i augu við ákveðna
hluti vegna þess að slikt veldur
vanlíðan. Það aö vilja ekki fyrir-
gefa er hliðrunarferli, sem byggir
kannski líka á þvi aö fólk hefur
tilfinningalega ekki efni á því. En
það þarf að fara í gegnum þetta á
þeim hraða sem við ráðum við.
Er munur á fyrirgefningu
kristinna manna og þeirra
sem ekki eru kristnir?
Ekki held ég það í grundvallarat-
riðum. í eðli sínu held ég að það
sé ekkert mikill munur ef fólk hef-
ur fýrirgefið af hjarta. Margir
halda að eftir að hafa tekið skref
trúar, afturhvarf, sé hreinlega búið
að hreinsa út öll vandamál. Þetta
er alger misskilningur, slíkt gerist
ekki. Við þurfum að vinna með
okkar mál, lifið er þroskaferli. Viö
þurfum fyrst og fremst að vera
heiðarleg. Fyrirgefningarvinnan er
ferli sem þú ferð í gegnum og þú
mátt ekki skjóta þér undan ábyrgö.
Að lokum, um leið og við þökkum
fyrir, hvar eru upplýsingar um þig
og hvernig er hœgt að ná i þig?
Ég er með heimasíðu, slóðin
er: www.mmedia.is/msj.
Viðmælandi Marteins Steinars er
kennari, BA i guðfræði og starfsmaöur
Kristniboðssambandsins.
17