Bjarmi - 01.03.2004, Blaðsíða 19

ofninum hjá okkur. Ég ætla aö
reyna aö skoöa ástæöurnar fyrir
því hvaö okkur gengur illa aö
baka þessa gómsætu köku, þó að
fullur vilji sé fyrir hendi og alla
dreymi um aö fá sneiö af kökunni.
Hver vill ekki lifa hamingjusömu
fjölskyldulífi?
Staöa hjónabandsins og fjöl-
skyldunnar hefur tekiö miklum
breytingum hér á landi undanfarin
100 ár og þarf varla að fjölyrða
um þaö. Áður voru það oft hag-
kvæmniástæður sem réðu hjúskap
og því aö fólk skildi ekki ef illa
gekk. Heimilið var rekiö eins og
fyrirtæki og fyrirtækið haföi for-
gang fram yfir deilur og erfiðleika
sambúöarinnar. Allir lögðu hönd á
plóginn innan heimilisins, stórfjöl-
skyldan bjó saman, börnin rökuðu
og afarnir og ömmurnar prjónuöu
sokka á ungviðið.
í dag er þetta allt breytt. Nú er
það í raun ástin ein sem heldur
hjónabandinu og sambúðinni
saman, og ef ástin og samband
hjónanna bregst, rennur hjóna-
bandið út í sandinn. Sumir reyna
auðvitað aö klóra í bakkann barn-
anna vegna. En margir gera sér
ekki grein fyrir því að það þarf að
rækta ástina eins og annað í líf-
inu. Ást sem engin rækt er lögð
við, kólnar og deyr. Og samband
sem fær ekki friö til að þroskast
og vaxa hlýtur sömu örlög. Þetta
á einnig við um samband okkar
við börnin okkar. Það er of seint
að ætla sér að fara aö rækta sam-
bandið við unglinginn ef við höf-
um aldrei gefið okkur tíma fyrir
hann sem barn.
2. Erfiðleikar fjölskyldnanna
í starfi mínu sem prestur tala ég
mikiö við hjón um vanda sem upp
getur komið í sambandinu og eins
við pör sem eru á leiöinni upp að
altarinu. Auk hefðbundinna
prestsstarfa hef ég unnið að fjöl-
skyldumálum fyrir söfnuði um allt
land og stutt viö sóknarpresta í
þeirra starfi með fjölskyldum. Mér
finnst vera sama hvert um landið
ég fer og eiginlega líka við hvern
ég tala, um allt land hefur fólk
miklar áhyggjur af stöðu fjölskyld-
unnar. Það eru líka ótrúlega
margir sem eiga í erfiðleikum í
sinni fjölskyldu, hvort sem þeir
erfiðleikar eru á milli hjóna og
sambúðarfólks eða á milli foreldra
og barna. Því verður ekki á móti
mælt að það er margt sem gerir
fjölskyldum landsins erfitt upp-
dráttar þrátt fyrir góðæri í landinu
og vaxandi velmegun og þar meö
margt sem hjálpar til að gera okk-
ur erfitt aö baka kökuna góðu
sem ég minntist á hérna áðan.
Mikið vinnuálag einkennir flestar
fjölskyldur til sjávar og sveita og
verður það sérstaklega áberandi
sé lengd vinnudags hér á landi
borin saman við vinnudaga ann-
arra Evrópuþjóða. Það erýmislegt
sem veldur því að vinnudagurinn
er svona langur en kannski fyrst
og fremst sú staðreynd að laun
eru mun lægri hér á landi en í ná-
grannalöndum okkar. Og það er
rótin að mörgum vanda. Neyslu-
vörur heimilisins eru líka dýrar hér
á landi en í Evrópu, þannig að
lengri vinnutima þarf til að endar
nái saman hjá fjölskyldunum.
Lengri vinnutími kallar á yfirvinnu
og aukavinnu sem aftur þýðir
lengri fjarvistir frá heimilinu.
Þetta er sérstaklega eftirtektar-
vert hjá ungu fólki sem er að
koma undir sig fótunum, eignast
húsnæði, börn, bíl og mennta sig i
leiðinni. Ég hef stundum sagt að
ungbarnafjölskyldan hér á landi sé
eins og fyrirtæki sem myndi
ganga vel ef fleiri starfsmenn
væru fyrir hendi og ef fjármagniö
væri meira innan fyrirtækisins. En
því er ekki að heilsa. Hér á landi
er enginn teljandi leigumarkaður
og sjálfseignarstefnan er allsráð-
andi í húsnæöismálunum. Enginn
er maður meö mönnum nema
hann komi sér upp eigin húsnæði.
Lánin sem tekin eru til að fjár-
magna húsnæði, bilakaup og aöra
neyslu eru verðtryggð og því
margfalt dýrari en gengur og ger-
ist á meginlandinu. Af því að unga
fólkið þarf að vinna baki brotnu
fyrir fjölskyldunni, til að standa
undir afborgunum og daglegum
rekstri, eru þau fljót að fara yfir
þau tekjumörk sem veita rétt til
barnabóta, jafnvel eftir að reglum
um tekjuskerðingu barnabóta hef-
ur verið breytt. Barnabæturnar eru
þá skertar ef börnin eru sjö ára og
eldri og enn meiri vinnu er þörf.
Ég hef ekki skilið hvers vegna við,
ein fárra þjóða í Evrópu, tekju-
tengjum barnabætur og það eru
engin rök fyrir því að halda áfram
að tekjutengja barnabætur sjö ára
og eldri eins og ráö er fyrir gert.
Ég hef alla vega ekki heyrt þau
rök. Þvert á móti. Útgjöld fjöl-
skyldunnar aukast til muna eftir
að barn kemst á skólaaldur. Á
Norðurlöndunum var mikil um-
ræða fyrir nokkrum árum um það
hvort tekjutengja ætti barnabæt-
urnar en þar, eins og annars stað-
ar í Evrópu, komust menn að þeir-
ri niðurstööu að barnabætur væru
eign barnanna og því ættu tekjur
foreldra ekki að skerða þær.
3. Túrbófjölskyldan á ferðinni
Þegar börnin stækka aukast kröf-
urnar á fjölskylduna og foreldrana.
Þaö þarf aö skutla börnunum
fram og aftur í margs konar fé-
lagsstarf, og auðvitað þarf líka að
borga fyrir afþreyinguna, hvort
sem það eru íþróttir, tónlistarskól-
ar eða annað. Börnin þurfa líka að
fá allt sem til þarf, nýjustu
græjurnar, tólin og tækin. Ekki
minnkar það stressið á heimilinu
að vinnan gerir til okkar miklar
kröfur og oft lenda foreldrar í
samviskuklemmu þegar þeim
finnst þau hvorki geta sinnt vinn-
unni nægilega vel né börnunum,
hvað þá maka sínum. Ég tala nú
ekki um þegar blessuð börnin
veikjast. Við foreldrar höfum rétt
á 7 veikindadögum á launum á ári
hverju vegna veikinda barna okk-
En margir gera sér ekki grein fyrir
þvf að það þarf að rækta ástina eins
og annað í lífinu. Ást sem engin rækt
er lögð við, kólnar og deyr. Og sam-
band sem fær ekki frið til að
þroskast og vaxa hlýtur sömu örlög.
ar, hvort sem þau eru eitt eða
fleiri. Vissulega má nú vera lengur
heima í veikindum barna en áður
og þá án launa, en hver hefur efni
á því? Á Noröurlöndunum, svo
aftur sé vitnað í nágranna okkar,
hafa foreldrar rétt á 90-160 daga
veikindaorlofi vegna veikinda
barna á ári hverju. Ein góð flensa
þurrkar fljótlega upp allan réttinn
19