Bjarmi - 01.06.2004, Blaðsíða 15

„Símbréf frá himnum“?
Vegna hins miölæga hlutverks
Biblíunnar í kristninni þá eru
spurningar um sögulegt gildi
hennar gríöarlega mikilvægar.
Brown heldur því fram að Kon-
stantínus keisari hafi sett upp
starfslið til að endurskoða fyrir-
liggjandi trúartexta og um leið
gera hinn mannlega Jesú að guð-
dómi.
En af ýmsum ástæöum ganga
rök Browns ekki upp. Hann bendir
réttilega á að Biblían hafi ekki
borist á símbréfi frá himnum. Það
er einmitt málið. Tiluröarsaga
Biblíunnar er býsna flókin og
margþætt, og fullmannleg að
margra smekk. En Brown litur
framhjá þeirri staðreynd aö löngu
fyrir Níkeuþingið hafði ritasafn
Nýja testamentisins verið að mót-
ast og var fullmótað í þeirri mynd
sem við þekkjum þaö í dag þó
nokkru fyrir daga Konstantínusar
og afturhvarf hans til kristni árið
313.
Það er kaldhæðni að söfnun og
samsetning rita Nýja testamentis-
ins hófst fyrir alvöru þegar
trúflokkur nokkur, kenndur við
Markíon, setti saman helgiritasafn
um miöja aöra öld. Markíon hélt
því fram að guð Gamla testa-
mentisins væri annar en sá guð
sem Jesús boðaði. Markíon taldi
guð Gamla testamentisins vera
guð lögmáls og endurgjalds, en
guð Jesú Krists væri kærleikur.
Þess vegna hafnaði Markion
Gamla testamentinu og þeim rit-
um Nýja testamentisins sem
höfðu á sér gyðinglegan blæ, þar
á meðal Matteusarguðspjalli,
Markúsarguðspjalli, Postulasög-
unni og Hebreabréfinu. Önnur rit
endurskoðaöi hann til að draga úr
öllu sem minnt gæti á gyðingdóm.
En árið 144 lýsti kirkjan í Róm
kenningar Markions villutrú. Þá
mynduðu fylgismenn hans eigin
trúsöfnuö. Sem andsvar viö því
fóru leiðtogar kirkjunnar að leggja
niður fyrir sér hvaða mælikvarða
skyldi nota til að ákvarða hvaða
rit ættu heima i Bibliunni, bæði
Gamla og Nýja testamentinu.
Annar keppinautur á sviði guð-
fræði og trúarhugmynda knúöi
kirkjuna í sömu átt. Það var
Montanus. Hann hrósaði sér af því
aö hafa fengið opinberun frá Guði
um yfirvofandi heimsendi. Guö-
spjöllin fjögur og bréf Páls postula
voru alþekkt í kristnum söfnuðum
og mikils metin, en þau höfðu
ekki verið sett saman í eina bók,
eitt helgirit. Montanus notaði það
rými sem þetta gaf honum til aö
breiða út opinberanir sínar. Sem
svar viö því gáfu leiötogar kristn-
innar út lista yfir þau rit postul-
anna sem talin voru sönn túlkun
boðskapar þeirra. Þessi listi kallast
Ritasafn Muratoris. Það líkist
verulega núverandi Nýja testa-
menti, að öðru leyti en þvi að þar
eru tvö rit sem síðar voru tekin út
úr ritasafninu, Opinberun Péturs
og Speki Salómons. Mælikvarðinn
sem stuöst var við var sá að hægt
væri að sýna fram á að höfundar
ritanna væru postular Jesú eða
nánir lærisveinar þeirra.
Þegar Nikeuþingið var haldið
þá deildu kirkjuleiðtogar aðeins
um trúverðugleika tveggja bóka
sem nú eru i Nýja testamentinu,
þetta eru Opinberun Jóhannesar
og Hebreabréfiö. Það var vegna
þess að ekki var hægt aö sýna
fram á meö óyggjandi hætti
hverjir væru höfundar þeirra bóka.
Leiðtogum frumkirkjunnar var í
mun að geta staðfest uppruna rita
Nýja testamentisins og tengt þau
með sem beinustum hætti við
sjálfa postulana. En þeim var ekki
síður Ijóst aö þessi rit voru sam-
hljóma í vitnisburði sínum um
fagnaðarerindið. Þau voru rit sem
byggðu upp í trú, byggðu upp
samfélag trúarinnar. Slík rit væru
innblásin af Guði. Arangurinn væri
augljós vottur þess, þaö er út-
breiðsla kirkjunnar, vitnisburðarins
um Jesú Krist, krossfestan og upp-
risinn Guðs son og frelsara heims-
ins. Og hið sama er okkur Ijóst,
heilög ritning flytur það fagnað-
arerindi sem enn er kraftur Guðs
til hjálpræðis. Það gefur enn fólki
um víða veröld kraft og djörfung
og gleði trúar, vonar og kærleika.
Þó að þau sjónarmið sem Da
Vinei lykillinn heldur fram um
uppruna kirkjunnarog ritningar
hennar séu ófrumleg, þá sannar
það að hugmyndir eru oft lífseigar
óháð sannleiksgildi þeirra. Þær
birtast enn og aftur í ýmsum
myndum. Það sem Brown heldur
fram líkist hugmyndum Aríusar og
hinna margvíslegu arfa hans í ald-
anna rás, sem hafa mælt gegn
samhljóma vitnisburði postulanna
og þeirrar kirkju sem reist er á
grundvelli þeirra. Kirkjan stendur
og fellur með því sem postularnir
héldu fram um Jesú Krist, að hann
sé Guð sonur. Þaö byggir ekki á
meirihlutaákvörðun einhvers þings
né samsæri og valdabrölti spilltra
kirkjufursta. Og falssagnfræði
spennusagnahöfundar breytir engu
um sannleiksgildi þess sem Nýja
testamentið og kirkjan halda fram.
Góöar spennusögur eru gulls
ígildi. Da Vinci lykillinn hefur allt
til að bera sem slík. En sagnfræði
og sannleiksgildi bókarinnar er lit-
ils virði. Nema þá efvera mætti til
að vekja athygli á hinni sönnu og
sígildu spennusögu sem Nýja
testamentiö segir um Jesú Krist,
Drottinn og frelsara heimsins.
Höfundur er biskup íslands og tók
saman og byggöi að mestu á Christi-
anity Today og Kristeligt dagblad.
Greinin hefur birst á vefsíöu þjóðkirkj-
unnar, www.kirkjan.is.
biskup@biskup.is
15