Fréttablaðið


Fréttablaðið - 06.02.2010, Qupperneq 28

Fréttablaðið - 06.02.2010, Qupperneq 28
28 6. febrúar 2010 LAUGARDAGUR Hvert er grundvallarhlutverk skatt- kerfisins? IHÞ: Ég hef mjög klassíska sýn á hlutverk þess sem í grundvallaratrið- um á uppruna sinn á 18. öld, hjá Adam Smith. Hann setti fram kenningar um að auk þess að standa undir tekjuöflun eigi skattkerfið að vera sanngjarnt og sýna jafnræði, auk þess að vera hlut- laust. Þetta eru þær hugmyndir sem mér finnst að leggja eigi til grundvall- ar þegar skattkerfið er mótað. Síðan er ekki því að neita að menn vilja gjarnan fylgja eftir öðrum mark- miðum, eins og tekjujöfnun og að skattkerfið stuðli að félagslegum sjón- armiðum sem stjórnvöld hafa. Á síð- ari tímum hafa bæst við áherslur um leiðréttandi hlutverk varðandi mark- aðsbresti, í sambandi við til dæmis umhverfis- og mengunarmál og þegar markaðurinn endurspeglar ekki sam- félagslegan kostnað. Við getum sagt að í grundvallar- atriðum tel ég að skattkerfið eigi og verði að standa undir þeirri tekjuöfl- un sem leiðir af ákvörðunum stjórn- valda um opinbera þjónustu og starf- semi, en jafnframt þurfi að gæta að mörgum öðrum sjónarmiðum sem koma því við. FO: Ég er í öllum grundvallaratrið- um sammála þessu. Það er augljóst að skattkerfið þarf að standa undir fjár- mögnun á starfsemi hins opinbera og standa undir ákveðnum samgæðum. Ég held að það sé samstaða um það á Íslandi að skattkerfið eigi að standa undir ákveðinni heilsugæslu, þjónustu á menntasviðinu og einhvers konar félagslegu öryggisneti. En hvort skattkerfið eigi að stuðla að jöfnuði, jöfnuðarins vegna, þá tel ég að svo eigi ekki að vera. Það á hins vegar að stefna að tryggingu á ákveðn- um lágmarkskjörum í samfélaginu. Klassískar hagfræðikenningar og reyndar einnig rannsóknir í atferlis- vísindum sýna að það er æskilegt að hafa ákveðna samsvörun á milli fram- lags og afraksturs í öllum kerfum, einfaldlega vegna þess að ef sú sam- svörun hverfur, þá hverfur framlagið einnig. Á tímum eins og núna höfum við ekki efni á því að draga úr þessum eiginleikum. Við þurfum að horfa áfram á ákveðna hagkvæmni og til verðmætasköpunar. Þá þurfum við að nýta þá miklu krafta sem eru í samfélaginu okkar. IHÞ: Ég tek undir þetta í megin- atriðum. Ég held að ekki sé á Vestur- löndunum mikill ágreiningur um grundvallarhlutverk skattkerfis- ins. Frekar er deilt um einstaka útfærslur. Menn sváfu á verðinum Viðskiptaráð hefur gagnrýnt skatta- breytingarnar, í hverju felst sú gagn- rýni helst? FO: Það eru ýmsar ástæður fyrir okkar gagnrýni, horfa má á tekju- skattkerfið og þrepaskiptinguna sér- staklega, en einnig á heildarbreyting- arnar. En við verðum fyrst að svara þeirri spurningu hvort skattkerfið sem var til staðar hafi verið vandamál. Við teljum ekki að svo hafi verið. Út frá því sem Indriði vísaði til áðan, hagfræðilegum sjónarmiðum, þá var þetta tiltölulega hagkvæmt skatt- kerfi. Það var einfalt og gagnsætt og gerði ekki mikið upp á milli atvinnu- greina. Ástæðan fyrir því að litið var á það sem galla tengist þeirri fjár- málastefnu sem hér var keyrð, hvern- ig fjármálum var stýrt hér á undan- förnum árum. Komið var í veg fyrir að hægt væri að nota helsta styrkleika kerfisins sem fólst í því að það dró til sín hlutfalls- lega meiri tekjur í uppsveiflu og gaf meira eftir í niðursveiflu. Það hafði í sér innbyggða sveiflujöfnun. Þegar við lendum í þessu stóra stoppi og erum búin að byggja yfirbyggingu sem er orðin verulega stór – og við eyddum í rauninni þessum umframtekjum jafn- óðum – þá lendum við í valþröng. Ég þykist vita að þú, Indriði, hafir átt andvökunætur yfir því. Við erum með halla á fjárlögum og hann þarf að brúa, en það er búið að eyða þeim peningum sem við hefðum hugsanlega getað safnað í góðærinu. Þá eru komnar auknar skuldir og vaxtagjöld vegna þeirra. Þetta setur okkur í erfiða stöðu sem við þurfum að vinna úr, en við höfum verið gagn- rýnir á nálgunina. IHÞ: Já, það er ljóst að hér brást margt, en ég held að það hafi ekki verið kerfið sem slíkt sem hafi brugð- ist. Það voru mun fremur þeir sem báru ábyrgð á því og stýrðu því. FO:… samræmingin … IHÞ: Já, þeir hafa ekki verið á verði og í raun trúað því að uppsveiflan væri eilíf og mundi halda áfram að skila tekjum. Þetta leiddi til þess að þótt kerfið sem slíkt, tæknilega kerf- ið, væri óbreytt – og ég held að flestir telji það gott – þá sýndi sig þegar upp var staðið og eftir að hrunið var skoll- ið á, að það aflaði ekki nægra tekna fyrir útgjöldum. Í öðru lagi sýndi sig að það höfðu orðið tilfærslur í dreifingu skatt- byrði sem margir, þar á meðal þau stjórnmálaöfl sem komust til valda, töldu ekki heppilega. Það hafði orðið mikil breyting á dreifingu skatta og skapast ójafnræði milli einstaklinga, rekstrarforma, tekjutegunda og svo framvegis. Burt séð frá því hvort menn telja að skattkerfið hafi verið gott eða ekki, og ég get tekið undir að í grundvall- aratriðum var það gott, þá var ein- sýnt að það þurfti að gera ráðstafanir. Það þurfti að endurstilla kerfið til að ná þeim markmiðum sem menn vildu ná. FO: Ég tel að við hefðum getað náð þessum markmiðum með einfaldari tekjuskattsbreytingum, nýtingu á sömu skattstofnum og þá með hækk- un skattprósentu. Svo er nauðsyn- legt að horfa á að hagfelldasta leið- in út úr svona ástandi miðar að því að sníða hinu opinbera stakk eftir vexti á útgjaldahliðinni, að draga úr opinberum útgjöldum. Flækja eða ekki flækja FO: Oft er horft til annarra landa þar sem er þrepaskipt skattkerfi. Ég hef velt því fyrir mér að hvaða leyti sá samanburður er heppilegur, ein- faldlega vegna þess að við erum 300 þúsund manna þjóðfélag og það er hlutfallslega dýrara fyrir okkur að halda uppi flóknu kerfi en hjá stórum þjóðum. Við erum mögulega að stefna í átt sem er ekki hagkvæm með Ekki deilt um meginmarkmið Um áramót urðu breytingar á skattkerfinu og tekið var upp kerfi með þremur þrepum. Það hefur vakið mismikla lukku. Óum- deilt er að stoppa þarf upp í gat í fjárlagakerfinu en deilt hefur verið um leiðir til þess. Kolbeinn Óttarsson Proppé settist með Indriða H. Þorlákssyni, aðstoðarmanni fjármálaráðherra, og Finni Oddssyni, framkvæmdastjóra Viðskiptaráðs, í skattaspjall. Indriði og Finnur eru sammála um margt þegar kemur að skattabreytingum. Þá telja þeir að allt of mikil hækkun hafi orðið á tryggingargjaldi. Það muni á endanum auka launakostnað sem sé ekki æskilegt, því þá missi fleiri vinnu og hvatinn til að ráða fólk minnki. IHÞ: Þetta er póstur sem lendir á laununum og verður borinn af launafólki almennt. FO: Ég er sammála því og held að gjaldið hafi verið hækkað allt of mikið. Þá telja þeir að stór hluti vandans sem glímt er við nú liggi í vaxtagreiðslum. IHÞ: Það sem gerir okkur erfitt fyrir er að í ofanálag þurfum við að kljást við vaxtagreiðslur upp á 5,6 prósent af landsframleiðslu. Það eykur á vandamálið sem við glímum við í ríkisfjármálunum. FO: Já, þær nema um 120 milljörðum króna. SAMMÁLA UM MARGT SAMMÁLA UM MEGINATRIÐIN EN ÁHERSLUMUNUR UM LEIÐIR Indriði H. Þorláksson, aðstoðarmaður fjármálaráðherra, og Finnur Oddsson, framkvæmdastjóri Viðskipta- ráðs, eru sammála um meginatriði skattkerfisins. Þeir deila hins vegar um hagkvæmni þeirra leiða sem ríkisstjórnin fór í skattabreytingum um síðustu áramót. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI breytingunum. Þá horfi ég til ófyrirsjá- anleika sem verður af eftirá álagningu og hversu erfiðari heimtur af henni eru en staðgreiðslu. Þá hef ég áhyggjur af hvatalegum áhrifum með hækkun jað- arskatta og ýmissa óhagnýtra breyt- inga. Til að mynda er líklegt að und- anskot geti aukist og því byggjum við upp stærra svart hagkerfi. Þá er óheppilegt að nú eru einstakl- ingar skattaðir en ekki fjölskyldur. Það er óheppilegt þar sem annar aðili vinn- ur úti og hinn á heimilinu, þá getur hann ekki bætt á sig vinnu án þess að lenda í hátekjuskatti. Það á einnig við um ófyrirsjáanleg áföll eins og þegar annar aðili missir vinnuna. IHÞ: Ég er sammála því og við höfum lengi hrósað okkur af því að vera með lítið flækjustig í hagkerf- inu. Ég held þó að við verðum að gera greinarmun á því sem er tæknilega flókið, eða flóknu regluverki. Stað- reyndin er sú að þessar tæknilegu flækjur, eins og mörg skattþrep, eru ekki kostnaðarsöm og krefjandi. Þær munu ekki hafa í för með sér neinar beytingar fyrir framteljendur. FO: Þú ert þá bara að tala um þrepa- skiptinguna. IHÞ: Já, þrepaskiptinguna. FO: En það eru aðrar breytingar sem valda framteljendum erfiðleikum, þá er ég að tala um eignaskatta og annað slíkt. IHÞ: Já já, en þá ertu líka að tala um hóp sem er afskaplega lítill. Það sem ruglar eru kerfi sem eru þung í fram- kvæmd fyrir skattyfirvöld, sérstak- lega með flóknum efnisreglum eins og hvað sé frádráttarbært og þess háttar. Ég legg áherslu á að þessar breytingar eru ekki róttækar breytingar á kerf- inu. Við erum að hreyfa okkur innan þeirra skattbyrðimarka sem hafa verið viðvarandi í mörg ár. Það er ekki verið að hækka skatta sem hlutfall af landsframleiðslu umfram það sem verið hefur á und- anförnum árum. Við förum ekki með skattana í þá hæð, hvorki sem hlutfall af tekjum eða landsframleiðslu, eins og þeir voru fyrir fjórum, fimm árum. Icesave tekið of mikinn tíma FO: Það velkist enginn í vafa um að það er forgangsmál að ná tökum á ríkis- fjármálum. Þau samanstanda af tveim- ur póstum; útgjöldum og tekjum. Það er ekki bara ég, heldur sýna athugan- ir hjá 21 OECD-þjóð að þar sem skorið er niður í ríkisútgjöldum, frekar en að fara í skattahækkanir, þar er kreppan styttri og hagvöxtur kemst fyrr á. Þetta er lykilatriði. Eftir 10 ár þurf- um við að útvega 35 þúsund manns atvinnu, ýmist þeim sem eru atvinnu- lausir eða þeim sem koma nýir á vinnumarkað. Mér finnst að breyt- ingar á ögurstundu, eins og núna, eigi fyrst og fremst að hafa hagkvæmnis- og heildarsjónarmið í huga. Sú hug- myndafræðilega breyting sem farið hefur verið í – og er kannski eðlilegt að vinstri stjórnvöld vilji gera – þarf meiri aðdraganda og umræðu. Þetta átti að mínu viti að kalla á mikla umræðu í Alþingi, en var rætt á milli tveggja Icesave-lotna. IHÞ: Ég tek undir það. Strax í júní lágu reyndar fyrir stærstu línurnar. En frumvarpið var lengi í umræðu við takmarkaðan hóp, Alþýðusambandið og Samtök atvinnulífsins til dæmis, raun- ar allt of lengi. Stærsti gallinn er að öll vitræn umræða í þinginu kafnaði í undarlegum orðaskiptum um allt annað mál, sem er út af fyrir sig mikilvægt, en hefur tekið allt of langan tíma. FO: Hlutfallslegur halli á opinber- um fjámálum á næstu þremur árum verður töluvert hærri upphæð heldur en Icesave. Við ræddum í örfáa daga á þingi um skattalagabreytingar. Staðreyndin er sú að þess- ar tæknilegu flækjur, eins og mörg skattþrep, eru ekki kostnað- arsöm og krefjandi. Þær munu ekki hafa í för með sér neinar breyt- ingar fyrir framteljend- ur.“ Indriði H. Þorláks- son.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88

x

Fréttablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.