Fréttablaðið - 15.05.2010, Side 16

16 15. maí 2010 LAUGARDAGUR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
SPOTTIÐ
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Að þessu virtu kemur í ljós að stjórnarflokkarn-ir hafa aðeins starfhæfan málefnameirihluta um
tvö málefnasvið af þeim sex sem
hér eru talin. Í því sambandi verð-
ur aukheldur að hafa í huga að
sameiginleg stefna þeirra í sjávar-
útvegsmálum gengur gegn mark-
miðum samstarfsáætlunarinnar
um þjóðhagslega hagkvæmni.
Sjálfstæðisflokkur og Samfylk-
ing gætu átt samleið um fjögur af
þessum sex málefnasviðum. Ef líta
má á andstöðu hluta Framsóknar-
flokks við samstarfsáætlunina sem
stundar leikaraskap gæti flokkur-
inn átt samstarf við Samfylkingu
og Sjálfstæðisflokk um fjögur til
fimm atriði.
Eins og sakir standa eru því
engar pólitískar forsendur fyrir
nauðsynlegri málefnasamstöðu
um endurreisnina. Sá flokkur sem
skemmst vill ganga hefur málefna-
leg undirtök í stjórnarsamstarfinu
og ræður för.
Ný nálgun Samfylkingar í sjáv-
arútvegsmálum og ný nálgun Sjálf-
stæðisflokksins í peningamálum
og Evrópumálum væru rökrétt-
ir leikir til að opna þessa lokuðu
stöðu. Þeir sýnast hins vegar ekki
vera í vændum. Kosningar breyta
engu ef málefnastaðan er föst.
Verst er að kreppan heldur áfram
að dýpka ef enginn hreyfir mál-
efnastöðuna.
Þegar dregur úr umræðum um
hrunskýrsluna fara menn að kalla
eftir ábyrgð á pólitísku kreppunni.
Samfylkingin fórnar stærri mál-
efnum fyrir ráðherrastóla en VG.
Fyrir þá sök brennur eldurinn
fremur á henni. Hins vegar hitn-
ar tæplega að ráði undir Samfylk-
ingunni í þessum skilningi fyrr en
stjórnarandstöðuflokkarnir báðir
eða annar hvor tefla fram raun-
hæfum kostum um aðra möguleika
eða breiðara samstarf.
Engin útgönguleið í sjónmáli
Endurreisn á grundvelli samstarfsáætlunar við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn snýst einkum um fimm
kjarnaatriði til viðbótar:
1) Jöfnuð í ríkisfjármálum á
þremur árum: Vinstri armur VG
hafnar því. Samstaða milli stjórnar-
flokkanna getur því einungis náðst
um allsendis ófullnægjandi aðgerð-
ir. Meiri líkur eru á að Sjálfstæðis-
flokkur, Samfylking og Framsókn-
arflokkur gætu náð saman um það
sem þarf.
2) Endurreisn viðskiptabank-
anna: Hér er enginn ágreiningur
hvorki innan ríkisstjórnarflokk-
anna né við stjórnarandstöðuna.
3) Orkunýtingu: Útilokað er að
stjórnarflokkarnir nái saman um
það sem þarf að lágmarki að ger-
ast í nýrri verðmætasköpun vegna
andstöðu VG og hluta Samfylking-
ar. Sjálfstæðisflokkur, Samfylking
og Framsókn eiga möguleika á að
ná þar saman.
4) Sjávarútvegsstefnu: Hér eru
ríkisstjórnarflokkarnir algjörlega
sammála um grundvallarbreyting-
ar sem draga munu úr þjóðhags-
legri hagkvæmni fiskveiða og vinna
gegn endurreisn efnahagslífsins.
Sjálfstæðisflokkurinn og Framsókn
geta með hvorugum stjórnarflokk-
anna unnið á þeim grunni.
5) Samkeppnishæfa mynt: Það
merkir evru með aðild að Evrópu-
sambandinu: Hér er djúpstæður
ágreiningur. VG er á móti. Sam-
fylkingin er fylgjandi en gæti eins
fórnað málinu fyrir samstarf-
ið við VG. Sjálfstæðisflokkurinn
hefur ekki mótað framtíðarstefnu
í peninga- og gjaldmiðilsmálum og
innan hans eru mismunandi skoð-
anir á Evrópusambandsaðild. Í
Framsóknarflokknum eru líka mis-
munandi skoðanir þó að flokkurinn
sé formlega fylgjandi aðild. Engir
tveir eða þrír flokkar geta því
myndað meirihluta um þetta lykil-
mál eins og sakir standa. Lág laun
með gjaldeyrishöftum eru því eina
framtíðarsýnin á samkeppnishæfni
Íslands sem stjórnmálin bjóða.
Kjarnaatriðin
Hvers vegna neituðu Bretar og Hollendingar að ræða við íslensk stjórnvöld nema stjórnarandstað-
an væri með? Hvers vegna kallaði
forseti ASÍ eftir þátttöku stjórnar-
andstöðunnar þegar aðilar vinnu-
markaðarins vildu samtöl við rík-
isstjórnina?
Í fljótu bragði má ætla að kröf-
ur sem þessar bendi til að stjórnar-
andstaðan beri höfuð og herðar yfir
réttkjörin stjórnvöld. Önnur skýr-
ing gæti þó verið jafn sennileg. Hún
er sú að hér ríki pólitísk kreppa og
engin málefnalega virk ríkisstjórn
finnist til að ræða við.
V i ð þ e t t a
va k n a t vær
spurningar. Sú
fyrri er: Um
hvað snýst mál-
efnaágreining-
urinn sem lamar
landsstjórnina?
Sú seinni er: Má
leysa hann? Með
hæfilegri ein-
földun má leita svara með því að líta
á samstarfsáætlunina við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn og fimm önnur
kjarnaatriði. Samstarfsáætlunin er
undirstaða efnahagsendurreisnar-
innar. Hluti þingmanna VG er and-
vígur henni í heild. Ríkisstjórnar-
flokkarnir hafa því ekki meirihluta
í eigin þingliði fyrir þeim málefna-
þætti efnahagsendurreisnarinnar
sem allt annað byggir á.
Hluti Framsóknarflokksins undir
forystu formannsins fylgir minni-
hluta VG í þessu efni. Málefnalega
hefur hann því staðsett sig til hliðar
við raunveruleikann um stund.
Sjálfstæðisflokkurinn og Sam-
fylkingin sömdu við sjóðinn um
áætlunina. Þessir tveir flokkar ættu
því að geta átt málefnalega samleið
um að koma henni í framkvæmd.
Önnur mál hindra hins vegar sam-
starf þessara flokka.
Pólitíska kreppan
ÞORSTEINN
PÁLSSON
Ö
ssur Skarphéðinsson utanríkisráðherra gerði meðal
annars grein fyrir stöðu umsóknar Íslands um aðild
að Evrópusambandinu í skýrslu sinni um utanríkismál
á Alþingi í gær. Í máli ráðherrans kom fram að undir-
búningur formlegra aðildarviðræðna gengi ágætlega og
þær ættu að geta hafizt fljótlega eftir að leiðtogar ESB samþykkja
umsókn Íslands.
Í máli Össurar kom fram að mikilvægt væri að hafa umsóknar-
ferlið eins opið og gegnsætt og mögulegt væri til að eyða tortryggni
og misskilningi. Ráðherrann fór
meðal annars yfir að í því skyni
hefðu spurningar ESB um löggjöf
á Íslandi og svör stjórnsýslunnar
verið birt opinberlega. Í sama
anda yrðu fundargerðir samn-
inganefndarinnar og undirhópa
hennar birtar opinberlega, þannig
að samningsafstaða Íslands í ein-
stökum málum yrði opinber um leið og hún lægi fyrir. Sömuleiðis
yrðu önnur gögn birt, svo fremi að samningamenn teldu það ekki
skaða samningsstöðu Íslands.
Til viðbótar ætlar utanríkisráðherrann að opna gagnvirka netsíðu,
þar sem almenningur getur sagt skoðun sína á einstökum málum og
átt í samræðum við samningamenn, sérfræðinga og „eftir atvikum
ráðherrann sjálfan“. Þá er ætlunin að Stefán Haukur Jóhannesson,
aðalsamningamaður Íslands, fari í fundaferð um landið til að upplýsa
þá sem áhuga hafa um næstu skref í viðræðunum.
Þessi vinnubrögð eru til fyrirmyndar og til þess fallin að stuðla
að opinni og upplýstri umræðu um aðildarumsókn Íslands. Þau eru
líka vonandi til þess fallin að þvert á pólitíska flokka og hagsmuna-
samtök taki menn þátt í að ná sem hagstæðastri samningsniðurstöðu
fyrir Ísland, sem þjóðin getur svo greitt atkvæði um, í trausti þess
að málið sé unnið fyrir opnum tjöldum.
Mikilvægt er að upplýsingar, sem stjórnvöld miðla um Evrópusam-
bandið og aðildarumsóknina séu byggðar á handföstum staðreyndum
en ekki óskhyggju eða spádómum. Hins vegar munu einhverjir verða
til að tortryggja allt, sem frá stjórnvöldum kemur, til dæmis hvort
réttu staðreyndunum sé haldið á lofti. Þess vegna er mikilvægt að
tryggt verði að fleiri en ríkisvaldið geti miðlað upplýsingum.
Í skýrslu utanríkisráðherrans er rifjað upp að meirihluti utanrík-
ismálanefndar hafi lagt til að fé verði ráðstafað til þess að félaga-
samtök geti tekið þátt í opinberri umræðu og miðlað upplýsingum
um málið. Víða í ríkjum sem sótt hafa um aðild að ESB hefur sú leið
verið farin að ríkisvaldið styrkir bæði samtök aðildarandstæðinga og
stuðningsmanna aðildar til að koma málflutningi sínum á framfæri
við almenning. Með því að hafa sama háttinn á hér yrði stuðlað að
virkri upplýsingamiðlun og að málið yrði rækilega rætt frá öllum
hliðum.
Að lokum getur þjóðin þá myndað sér skoðun, byggða á miklum
og fjölbreytilegum upplýsingum.
Virk og gegnsæ miðlun upplýsinga skiptir miklu
máli í aðildarviðræðum við Evrópusambandið.
Opin og
upplýst umræða
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN