Morgunn - 01.12.1929, Blaðsíða 74

200
MORGUNN
Er til nokkur enn önnur leið — nokkur þriðja leiðin?
Eg held ekki, að neinn hugsandi mann geti furðað
á því, þá að ýmsir menn spyrji svo. Og óneitanlega er
svarið það, að miljónir manna hafa nú fengið bjargfasta
sannfæring um ]>að, að til muni vera enn ein leið, sem
a. m. k. sé líkleg — þar á meðal sjálfsagt ýmsir okkar,
sem hér erum viðstaddir.
Þið vitið öll, hverja leið mennirnir hafa farið í sinu
mikla starfi við að gera sér jörðina undirgefna. Þeir hafa
farið rannsóknarleiðina. ÖIl þeirra þekking á öflum nátt-
úrunnar hefir fengist með rannsóknarleit. Þessi leit
hefir haft djúp áhrif á þá, hefir sveigt mannshugann
inn á sérstakar brautir, vakið sérstakar skoðanir á al-
heiminum, eflt sérstakar tilhneigingar áhrærandi eftir-
grenslan sannleikans.
Meðal annara mikilvægra breytinga, sem orðið hafa
við hina vísindalegu leit mannanna eftir sannleikanum,
er sannfæringin, sem myndast hefir um það, að alt sé
lögbundið, alt, sem til er og við ber, verði til og gerist
eftir einhverjum ákveðnum lögmálum, en ekki eítir nein-
um undantekningar skyndi-ákvörðunum guðdómsins. —
Þessi skoðanabreyting er afar merkileg, þegar menn at-
huga hana vandlega, og ein af ályktununum, sem menn
draga af henni, er sú, að alt sé rannsóknarefni, sem
fyrir mennina kemur, eða þeir hafa ástæðu til að ætla
að fyrir komi; það sé réttur þeirra og skylda að leita að
lögmálunum hvarvetna.
Annar árangur af reynsluvísindum nútímans, rann-
sóknarleitinni, er vaxandi tilhneiging til þess að taka
ekki annað gilt en sannað mál. Sú hugræna trúarreynsla,
sem jafnan hefir verið haldið fram í kristnum trúar-
brögðum, nægir ekki nútíðarmönnum, að minsta kosti
ekki nærri því öllum þeirra. Eg hefi séð því haldið fram,
að þessi hugræna reynsla trúmannanna, sé í raun og veru
sannanir. Eg er ekki að gera lítið úr henni — síður en
svo. Eg veit, að hjá sumum mönnum er hún dásamlega
merkileg. En hún er a. m. k. ekki sannanir í sama skiln-