19. júní - 19.06.1968, Blaðsíða 12

Ásn Jónsdótlir,
kennari viö barnadeild Hli'Sa.skóla.
FRJÁLS VINNUAÐFERÐ
Greinarkorni þessu er ætlað takmarkað rými.
Þess vegna verður þess ekki kostur að segja frá
nema hluta þeirra nýjunga í kennsluháttum, sem
við kennarar í Hliðaskóla höfum verið að þreifa
okkur áfram með undanfarið, og stikla þar á stóru.
Aðalnýjungarnar í kennslustarfi okkar barna-
kennara eru tungumálanám yngri barna, frjálsar
vinnuaðferðir í lesgreinum og mengjakennsla. Ég
hef kosið að segja ykkur eilítið frá frjálsri vinnu-
aðferð í einni lesgrein, landafræði.
Frjálsar vinnuaðferðir hafa rutt sér mjög til
rúms í skólum nágrannalanda, enda markvisst
verið stefnt að því þar að taka upp þá kennslu-
hætti, er hvettu nemendur til sjálfstæðra vinnu-
bragða í námi. Áratuga reynsla er þar fengin fyr-
ir slíkum vinnubrögðum, og hafa þau sannað ótví-
rætt gildi sitt. Árangur nemandans verður beztur,
og hann virðist neyta allrar orku sinnar við nám-
ið, þegar hann starfar sjálfstætt og velur sér sjálf-
ur verkefni og leiðir til úrlausnar þeim.
Á síðari áratugum hafa kennsluhættir hér á
landi að vísu breytzt mjög til bóta. Ýmsir kenn-
arar hafa skilið mikilvægi þess, að barnið yrði
sem sjálfstæðastur þátttakandi í náminu, og hafa
tilraunir með frjálsar vinnuaðferðir verið gerðar
í barnaskólum Reykjavíkur um langt árabil, en
án samræmingar eða skipulegrar stefnu í útbreiðslu
slíkra vinnubragða, en nú er stefnt að því að bæta
þar nokkuð úr. Illa gengur okkur að hverfa frá
gömlu yfirheyrsluaðferðunum, sem svo lengi hafa
tiðkazt.
Við munum líklega flest eftir okkar eigin landa-
fræðinámi í barna- og gagnfræðaskóla, sem fór
fram á þann hátt, að nemandinn var kallaður upp
að töflu og spurður spjörunum úr, meðan aðrir
nemendur sátu aðgerðalausir og hlustuðu á það,
sem fram fór í kennslustundum. Kennslan var þurr
utanaðbókarlærdómur, stagl landfræðilegra nafna,
sem lítt var leitazt við að skýra út, tengja eða sam-
tvinna öðrum námsgreinum. Hjálpartæki voru
sjaldan önnur en landabréfið.
Markmið landafræðikennslu á að sjálfsögðu að
vera það að veita börnum þekkingu á hinum marg-
víslegu náttúrufyrirbrigðum og mannlífi hnattar-
ins. Gera þarf nemendum ljóst innbyrðis samhengi
hinna ýmsu landfræðilegu þátta og samband þeirra
við lifnaðarhætti manna og dýra, þannig að þeir
öðlist skilning á þvi, hve mjög mennirnir mótast
af umhverfi sínu og náttúruöflum. Barnið þarf að
öðlast skilning á stöðu sinni og þjóðar sinnar í
heiminum svo og ólíkri aðstöðu þjóða og landa
heimsins. Þá þarf að beina athygli barnsins að
víðáttu alheimsins og stöðu jarðar í upphafi geim-
ferðaaldar. Með stórbættum samgöngum síðustu
áratuga og síauknum samskiptum og viðskiptum
þjóða i milli verða alþjóðamál æ mikilvægari. Þess
vegna er nauðsynlegt og raunar vænlegt í landa-
fræðinámi að tengja námið sem mest samtimavið-
burðum til að glæða áhuga nemenda á þessari
mikilvægu námsgrein. Það mun auka samúð barns-
ins með öðrum þjóðum og auka bræðralagshug-
sjónina. Er þess vegna mikilvægt að beita þeim
aðferðum, er gera landafræðinámið jafnframt að
námi í samtímasögu þjóða, að minnsta kosti þeirra,
sem búa í nágrannalöndum, og komi barninu í
snertingu við þróun þeirra þjóða, sem námið fjall-
ar um og mótar samtíðarviðhorf og umræður hinna
eldi'i svo sem í blöðum, útvarpi og sjónvarpi.
Byrjunarkennsla í landafræði á þegar í yngstu
aldursflokkum að grundvallast á átthagafræði.
Kenna þarf barninu að þekkja næsta umhverfi sitt
og smávíkka síðan sjóndeildarhringinn. Þá þarf
þegar að þjálfa barnið með ýmsum aðferðum undir
sjálfstætt nám siðar, svo sem að kenna því að not-
færa sér efnisyfirlit, skrifa niður hjá sér mikilvæg
atriði úr frásögn, greina aðalatriði frá aukaatriðum,
Framh. á bls. 16.
10
19. JÚNl