19. júní - 19.06.1968, Side 38

Denna Steingeröur Ellingston Ph.D.
Ameríkuskólabráf
Denna Steingerður Ellingston er fœdd 9. ágúst 1928. For-
eldrar hennar voru hjónin Ólöf og Vilhelm Jakohsson kenn-
ari. Denna gekk á Barnard College og síðan á Columbia-
háskólann. Hiin varði doktorsritgerð í bókmenntum við há-
skólann í Minnesota. Denna hefur kennt við ýmsa háskóla
og er nú prófessor í islenzku og dönsku við Berkeleyháskól-
ann. Denna er gift John B. Ellingston rithöfundi og fyrrver-
andi prófessor.
Ungt fólk, sem er að láta sig dreyma um fram-
haldsnám í Bandaríkjunum, spyr margs. Líti
draumurinn út fyrir að rætast, eru spumingarnar
oft frekar sérstæðar. Hvað kostar námið á hinum
eða þessum skóla? Er auðvelt eða erfitt að komast
inn í hann? Er unnt að fá vinnu? Hvernig er
kennt? Hvað eru margir í bekk? Hvernig eru próf-
in? Svörin við þessum spurningum fara auðvitað
eftir þvi, hvaða sérgrein nemandinn ætlar að nema
og hvar. Sé draumurinn spánnýr eða ólíklegt, að
hann komi fram á næstunni, verða spurningarnar
oft yfirgripsmeiri. Hvaða skólar eru beztir? Er
betra að velja lítinn eða stóran skóla? Hvernig er
hentast að undirbúa sig?
Það eru um það bil fjórtán hundruð æðri skól-
ar (colleges og universities) í Bandarikjunum
(fyrir utan nærri fimm hundruð og fimmtíu junior
colleges). Sumir eru litlir með fjögur hundruð nem-
endum, aðrir risastórir með fjörutíu og fjögur þús-
und nemendum. Sumir skólanna eru frægir, aðrir
Öllum ókunnir, og fer það alls ekki eftir stærð.
Sumir eru úti í sveit, aðrir í stórborgum. Sumir
leggja áherzlu á tækni og vísindi, aðrir á bók-
menntir og listir. Þess vegna getur ekkert svar ver-
ið nógu yfirgripsmikið til þess að samhæfa öllum
skólunum. Þeir fáu Bandarikjamenn eða útlend-
ingar, sem kcmast inn i litlu, frægu og dýru skól-
ana, telja sig stórheppna, — að minnsta kosti þaug-
að til fyrsta prófið byrjar, og þeir, sem lenda á
stóru skólunum, eru jafnánægðir — og jafnlengi.
Ég er af tilviljun kunnugust þeim æðri skólum,
sem einmitt eru erfiðastir fyrir útlendinga, stóru
háskólunum, sem stundum eru kallaðir multiversi-
ties (margfaldaðir háskólar) eða learning factories
(lærdómsverksmiðjur), þar sem þúsundir nemenda
á öllum aldursskeiðum streyma saman eins og síli
i tjörn, og hver og einn út af fyrir sig berst við
að halda sér á floti andlega og likamlega. Miklar
kröfur eru gerðar, reglur eru óbeygjanlegar, og
lítið tillit er tekið til sérstæðu eða sérstakra vanda-
mála nemenda. Með þessu á ég ekki við, að fólk-
ið, sem maður hittir á þessum risaskólum, sé óvin-
gjarnlegt eða samúðarlaust, — fjærri því. Banda-
ríkjamenn eru yfirleitt allra manna hjálpfúsastir
við útlendinga, en hjálpsemi hvers einstaklings,
skólasystra og -bræðra, kennara, skrifstofufólks og
fleiri aðila, getur ekki bætt úr ópersónuleika og
kaldrana stofnunarinnar sjálfrar, sem sýnir sig,
hvort sem nemandinn er innlendur eða útlendur.
Það, sem stendur í námsskránni um skyldugrein-
ar (required subjects) og niðurröðun námsgreina,
rejmist vera óbreytanlegt, grafið á harðari stein
en nokkur önnur lög í heiminum.
En hvers vegna gengur þá nokkur manneskja
með fullu viti á þessa stóru skóla eins og Colum-
bia, N.Y.C., Wisconsin, Illinois, Minnesota, Indi-
ana, Texas, Berkeley og U.C.L.A., ef um nokkuð
annað er að ræða? Aðalástæðurnar eru, að í risa-
skólunum eru kenndar fleiri námsgreinar, kennsla
er betri, bókasöfn stærri og oft lægri kostnaður
en við litla einkaskóla. Þar að auki eru margir
þeirra nafnkenndir um allan heim, svo að útskrift
úr þeim er verðma'tari en úr ókunnu skólunum,
sem oft mennta eins vel og hinir, en enginn hef-
ur heyrt getið um.
36
19. JÍTNÍ