Fréttablaðið - 31.03.2011, Blaðsíða 22

22 31. mars 2011 FIMMTUDAGUR
Það er ekkert skrýtið að gera góðlátlegt grín þegar þing-
maður spyr ráðherra um það á
Alþingi hvað gerist eftir mörg ár
í Vaðlaheiðargöngum þegar eftir
mörg ár verður ófært um Víkur-
skarð – og grínið um þessa fyrir-
spurn mína hér í blaðinu í gær var
hreint ágætt.
Samt er spurningin góð.
Miklar efasemdir eru uppi um
að Vaðlaheiðargöngin standi undir
sér, og margir – fremst í flokki
FÍB – halda að þegar til stykkis-
ins kemur verði sótt í almanna-
sjóði það sem út af stendur í þessu
reikningsdæmi. Svo sem í ljósi
fréttanna af fjárhagslegri niður-
stöðu Héðinsfjarðarframkvæmda.
Forsvarsmenn gangagerðar-
innar vísa þessu á bug. Þetta sé
einkaframkvæmd á viðskipta-
forsendum. Engin einokun af því
fólk getur alltaf farið hina leiðina
– um Víkurskarð – en viðskipta-
vinirnir sjái til þess að göngin
standi undir sér: Ef umferð sam-
kvæmt áætlun dugir ekki – þá
bara rukkum við bara einn ára-
tug í viðbót.
Grundvöllur þessarar röksemda-
færslu er sá að um raunverulegt
einkamál sé að ræða – að ökumenn
hafi sífellt val um að borga göngin
eða fara skarðið ókeypis (les: fyrir
venjulegt skattfé) – nema þá þenn-
an hálfa annan dag á vetri sem nú
er að jafnaði ófært um Víkurskarð.
Það er Vegagerðin sem sér um
að halda opnum erfiðum vegum,
og tekur hverju sinni ákvörðun
um þær framkvæmdir, meðal
annars um mokstur í Víkurskarði.
Það er líka Vegagerðin sem fyrir
hönd ríkisins er ráðandi hluthafi í
Vaðlaheiðargöngum hf. Vegagerðin
verður þess vegna fyrir hönd rík-
isins í þeirri sérkennilegu stöðu í
vondum veðrum að taka ákvörðun
um að borga mokstur til að standa
í samkeppni við sjálfa sig.
Þess vegna er spurt.
Vaðlaheiðarvegavinna
Stjórnmál
Mörður
Árnason
alþingismaður
Samfylkingarinnar
Þrátt fyrir gríðarlega offram-leiðslu á kindakjöti í áratugi
með óhemju kostnaði fyrir ríkis-
sjóð (okkur skattgreiðendur), að
ekki sé talað um skaðsemi þessar-
ar ofbeitar á landinu, voga menn
sér að hvetja til meiri framleiðslu
sauðfjárafurða. Aðalástæðan er
sú að í fyrsta sinn þarf ekki að
borga með útflutningi á kjötinu,
sem annars væri urðað, vegna
gengisfalls krónunnar. Eitt-
hvað af gjaldeyri kemur inn, en
er ekki kostnaðurinn af þessari
framleiðslu meiri en fæst fyrir
hana. Ekki hefur verið hægt að
fá áætlaðar tölur um kostnað við
framleiðslu á útflutningskjötinu
í t.d. kílóavís, en skemmdirnar á
landinu kosta sitt og hver borgar
þær?
Eitthvað af gróðri þarf í hverja
skepnu sem fer lítið lamb á afrétt
og kemur næstum fullvaxin kind
að hausti, og þessi 1000 tonn af
offramleiðslukjöti eru af milli
400.000 og 500.000 skepnum sem
nöguðu landið allt sumarið til að
lenda í maga útlendinga á kostn-
að skemmda landsins okkar. Og
hverjir græða? Bændur, fyrir
að framleiða eitthvað sem ríkið
er þegar eru búið að greiða
þeim fyrir? Einu sem græða að
ráði eru milliliðirnir. Ómetan-
legt tapið af þessari rányrkju er
okkar allra hinna sem ekki erum
með sauðfé í formi hærri skatta
og landauðnar.
Síðasti sauðfjársamningur til
sex ára heimilaði 16.000.000.000
úr ríkissjóði auk einhverja millj-
óna í aðra styrki t.d. til nýliðunar
í greininni. Á beit í sumar voru
1.300.000 fjár og kjötbirgðirnar
í haust voru 3.000 tonn, af þeim
um 1.000 offramleiðsla, hugsan-
lega jafnvel meiri því innanlands-
neyslan hefur verið í lágmarki
undanfarin ár.
Af hverju viðgengst þvílík
skemmdarstarfsemi á landinu, af
litlum hagsmunahóp? Mætti segja
að þetta sé tímaskekkja? Er ekki
kominn tími til að taka í taum-
ana og breyta þessum búskapar-
háttum, landinu í vil. Unga fólk,
þið sem fáið skaðann af þessari
landníðslu í arf, er ykkur sama!?
Hugsið málið og lítið í kringum
ykkur á leiðinni í næstu útilegu.
Hvatt til ofníðslu á
gróðurleifum landsins
Líf og land
Herdís
Þorvaldsdóttir
leikkona og fyrrv.
formaður Lífs og lands
Grínið um þessa
fyrirspurn mína
hér í blaðinu í gær var
hreint ágætt. Samt er
spurningin góð.
Hrunið er bein afleiðing af samkrulli spilltrar stjórn-
málastéttar og fjárglæfra-
mannanna í útrásarbönkunum.
Almenningur hefur orðið vitni
að því að furðu lítið hefur breyst
í íslensku samfélagi á þeim
rúmu tveimur árum sem liðin
eru frá hruni nema, jú, að lífs-
kjör almennings eru stórskert.
Enn eru sömu aðilar á ferðinni
í viðskiptalífinu, og sömu kerf-
in og hagsmunabandalögin halda
saman sem áður. Skýringarn-
ar á þessari stöðnun eru þær að
fjórflokkurinn sigraði í síðustu
alþingiskosningum og fékk 59
sæti gegn fjórum.
Sameiginlegir hagsmunir
stjórnmálamanna og fjárglæfra-
mannanna hafa farið saman um
að forðast hreinskiptið uppgjör og
gera raunverulegar breytingar á
íslensku samfélagi. Ógöngurnar
sem Icesave-málið hefur ítrek-
að ratað í eru angi af þessu getu-
og viljaleysi stjórnvalda til að
verja hagsmuni íslensks almenn-
ings, enda hafa þau óhreint mjöl
í pokahorninu. Á síðustu misser-
um hefur stór meirihluti Alþingis,
svo undarlegt sem það er, miklu
frekar verið harður málsvari
þess að íslenskir skattgreiðendur
beri einir alla ábyrgð og áhættu
af Icesave-málinu í stað þess að
halda á lofti málstað íslenskra
skattgreiðenda. Icesave-málið
er bein afleiðing af gölluðu inni-
stæðutryggingakerfi og óvönduðu
eftirliti með glæfralegu fjármála-
kerfi sem búið var að vara við um
árabil. Ósanngjarnt er að íslensk-
ir skattgreiðendur séu einir látn-
ir sitja uppi með að tryggja tjón
vegna kerfisins og endurgreiða
fjármuni sem aldrei rötuðu til
landsins. Miklu nær væri að Evr-
ópusambandið hefði forgöngu um
að tjóninu væri að einhverju leyti
skipt af sanngirni í stað þess að
beita Íslendinga þrýstingi og jafn-
vel síendurteknum hótunum.
Svo rammt hefur kveðið að
þessum róðri innanlands gegn
hagsmunum Íslands í Icesave-
málinu að margir standa í þeirri
trú að sú aðgerð stjórnvalda að
tryggja innistæður í bönkum á
Íslandi hafi að einhverju leyti
skaðað þá sem áttu fjármuni inni
á Icesave-reikningum Lands-
bankans. Þessu er algerlega
öfugt farið þar sem Bretar fá
mörg hundruð milljörðum króna
hærri upphæð endurgreidda en
ef Íslendingar hefðu látið hjá
líða að setja umdeild neyðarlög
sem deilt er um, þ.e. á sjöunda
hundrað milljarða króna í stað
þess að fá á tólfta hundrað millj-
arða króna. Íslendingar hafa því
gert vel við Breta í umræddu upp-
gjörsmáli sem snýst um fjármuni
sem eins og áður segir runnu að
öllum líkindum ekki frá Bret-
landseyjum og skiluðu sér ekki
hingað til landsins.
Efnahagsörðugleikar Íslands
eru miklir og víst er að samþykkt
Icesave verður til þess að órétt-
látar og ólögvarðar skuldbind-
ingar sem enginn veit hvað verða
háar verða að kröfum á hendur
komandi kynslóðum sem hægt
verður að innheimta.
Íslendingar eiga að afþakka
það kinnroðalaust að taka á sig
skuldir fjárglæframanna þann
9. apríl nk. þó svo að stjórnmála-
menn sem hafa meira og minna
verið á spillingarjötunni forðist
umfram allt heiðarlegt uppgjör
við hrunið.
Óútfyllt ávísun afstýrir uppgjöri
Icesave
Sigurjón
Þórðarson
formaður Frjálslynda
flokksins
Mig rak í rogastans þegar ég las greinarstúf eftir nokkra
þekkta lögmenn sem skírskotuðu
til þess í málflutningi sínum að
það væri „helgur réttur“ okkar
að láta reyna á það til hins ítrasta,
hvort okkur bæri að greiða Ice-
save (Fréttablaðið 19. mars sl.).
Þegar rök þrjóta og lögmenn þurfa
að grípa til trúarlegra orðtaka til
að réttlæta málstað sinn, þá er
kominn tími til að staldra við.
Notkun hugtaka úr trúar-
brögðum í pólitískri orðræðu ber
ekki bara vott um rökþurrð held-
ur einnig að viðkomandi vilji færa
umræðuna yfir á hugmyndaheim
trúarbragða, þar sem trúarsetn-
ingar koma í staðinn fyrir rök.
Þjóðfélagsumræðan fer ekki
lengur fram á veraldlegum rökum
heldur trúarlegum. Menn flytja
umræðuna aftur fyrir öld upplýs-
ingarinnar. Þar sem rök verða ekki
færð fyrir því, hvað eru helg rétt-
indi að hvaða réttindi eru óhelg,
nýta menn gjarnan orðið helgur til
að koma málstað sínum á ósnert-
anlegan stall. Sá sem véfeng-
ir eða afneitar helgum rétti er
drottinsvikari. Mestu hryðjuverk
nútímans eru framkvæmd í nafni
helgra dóma eða heilags réttar.
Meira þarf ekki til. Það réttlætir
allt, jafnvel hungur, þjáningar og
dauða. Ítrustu kröfur eru orðnar
að helgum rétti. Í okkar tilfelli
einnig að mestri áhættu. Útrásar-
víkingarnir svokölluðu tóku alltaf
stærstu áhætturnar. Þeir komu
okkur á vonarvöl.
Í afar góðum útvarpsþætti nú
á sunnudagsmorgni sagði Jónas
Jónasson frá heimsókn sinni og
viðtali við írskan rithöfund í miðri
borgarastyrjöld á Norður-Írlandi.
Samtal þeirra barst að átökunum
og hvað þyrfti til að þeim lyki.
Þá sagði sá írski efnislega eitt-
hvað á þessa leið: Sennilega þurf-
um við að þjást meira og lengur.
Kannski þurfa mæður að bera
sundurskotna syni sína á tröpp-
ur þinghússins til að stjórnmála-
menn átti sig á því að gera þarf
málamiðlanir og semja.
Siðaðir menn semja, hinir slást.
Heilagra manna sögur
Icesave
Þröstur
Ólafsson
hagfræðingur
Menn flytja
umræðuna aftur
fyrir öld upplýsingar-
innar.
Vegna ásakana um að Lista-safn Árnesinga hafi ritskoð-
að sýningu sem setja átti upp í
safninu og beitt þöggun á við-
fangsefnið er rétt að eftirfarandi
komi fram. Safnið réð Hannes
Lárusson sem sýningarstjóra að
sýningu þar sem skoða átti m.a.
ákveðinn hluta safneignar. Af
sýningunni varð ekki vegna sam-
starfsörðugleika sem náðist ekki
að leysa tímanlega.
Inntak sýningarinnar breytt-
ist í meðförum sýningarstjóra
og tveggja aðstoðarmanna sem
hann fékk til liðs við sig. Lista-
safn Árnesinga úthlutar ekki
sölum til afnota, en velur sýning-
ar og viðfangsefni og ber ábyrgð
á starfseminni. Ég gerði ekki
athugasemdir við breytt inntak
og fannst áhugavert að taka inn í
safnið sýningu þar sem umræðu-
efni samfélagsins væri tekið
fyrir; birtingarmyndir góðær-
is og hruns. Þarna kann ég hafa
brugðist fyrir hönd safnsins að
hvarfla frá settri stefnu því brátt
kom í ljós að sýningarstjóri gerði
ekki greinarmun á hlutverkunum
sýningarstjóri og listamaður sem
þátttakandi í sýningunni. Hann
virtist virkari sem listamað-
ur ásamt samstarfsmönnunum
tveimur og safninu var haldið
frá hugmyndavinnu, útgjalda-
hlið, sýningarskrá og boðskorti.
Segja má að rödd safnsins hafi
þar verið þögguð, ef eitthvað var
þaggað. Þegar ég gerði athuga-
semdir við framkvæmdir þá
völdu þau að líta á það sem höfn-
un á sýningunni og ekki tilbúin
að endurskoða þá afstöðu.
Það er eftirsóknarvert og
áhugavert að láta reyna á þanþol
marka innan og utan við menn-
ingarstofnanir og það gera lista-
menn gjarnan. Slíkar tilraunir
held ég að verði að eiga sér stað í
samræðu við stofnanirnar og þá
sem þar starfa. Annars er hætta
á að til verði misskilningur sem
festir eldri mörk í sessi í stað
þess að frjósöm umbreyting geti
átt sér stað.
Ein ástæða þess að ásökunum
var ekki svarað fyrr, er sú að 17.
nóvember sl. barst safninu afsök-
unarbréf frá Hannesi og aðstoð-
armönnunum. Ég valdi að líta á
það sem heiðarleg samskipti, en
þar segir m.a.:
„Í samskiptum okkar við
starfsmann Listasafns Árnes-
inga fórum við yfir strikið í kröf-
um og væntingum, sama á við
um samskipti við listamenn og
aðra hlutaðeigandi innan sem
utan listaheimsins. Fljótfærni
var af okkar hálfu að fara með
þetta viðkvæma mál í fjölmiðla
án þess að ráðfæra okkur við
viðeigandi fagmenn og vega þar
jafnvel að starfsheiðri fólks sem
unnið hefur í þágu listamanna
árum saman.“
Það er miður að samstarf náð-
ist ekki, en sýning fæddist engu
að síður og hófst í fjölmiðlum og
umræðunni. Þar hafa höfund-
arnir náð að baða sig ljósi og
upphefja sýninguna á kostnað
safnsins.
Upphafin sýning og ritskoðun
Listsýningar
Inga
Jónsdóttir
safnstjóri Listasafns
Árnesinga
Sýning fæddist
engu að síður
og hófst í fjölmiðlum og
umræðunni. Þar hafa
höfundarnir náð að baða
sig ljósi
Íslendingar eiga að afþakka það kinnroðalaust
að taka á sig skuldir fjárglæframanna