Frjáls verslun - 01.07.2002, Blaðsíða 25

þ.e. Alþingi, verði að viðurkenna skilning flármálaeftirlitsins á
málinu. Því er þess vegna engan veginn lokið þótt fyrir liggi til-
boð frá Starfsmannasjóði Spron ehf. um kaup á stofnfé stofnijár-
eigenda á genginu 5,5. Verði niðurstaðan sú að þau viðskipti séu
talin ólögmæt er málið í raun allt gengið til baka; ekki verður þá
leyfilegt að selja stofnféð á hærra verði en uppreiknuðu nafn-
verði og þar með verður ekkert af kaupum Starfsmannasjóðs-
ins á stofnfénu. BS
I sjöunda lagi:
MUNURINN Á STOFNFÉ OG HLUTAFÉ
Engum dylst að að upphaflegt fé stoíhgáreigenda við stofnun
sparisjóðanna í landinu og ávöxtun þess er grunnurinn að
eigin fé sparisjóðanna núna. Án stofnfiár í upphafi hefðu engir
sparisjóðir orðið til og því má segja að stofhféð sé í eðli sínu eins
og hvert annað hlutafé sem lagt er fram við stofnun hlutafélags
og ávaxtað er með fyrirtækjarekstri. En þótt það sé í eðli sinu
eins og hlutafé þá er það ekki hlutafé! í Spron-máli hefur hins
vegar stundum mátt skilja menn svo að munurinn á hluthafa og
stofnljáreiganda væri lítill vegna þess hve lítill eðlismunur væri á
stofnfé og hlutafé. Þá hefur orðalagið um að stofnijáreigandi
„eigi ákveðinn íjölda hluta“ í Spron sjálfsagt haft sitt að segja. í
upphafi voru stofnfjáreigendur ábyrgðarmenn og var litið á fé
þeirra fremur sem inneign en stofnfé. Þeir voru með inneign
sem þeir skuldbundu sig til að leysa ekki út. Þeir voru í reynd
ábyrgðarmenn sem lögðu fé til ávöxtunar í viðkomandi spari-
sjóði, fé sem bar hærri ávöxtun og naut betri kjara en inneignir
annarra. Félli ábjTgðarmaður frá valdi stjórn viðkomandi spari-
sjóðs inn nýjan ábyrgðarmann. Á árinu 1985 var lögum breytt á
þá leið að ábyrgðarmenn voru nefndir stolhgáreigendur. Þess
má geta að nýir stofnljáreigendur í Spron hafa komið inn í
nokkrum lotum. Mikið átak var gert á árunum 1998 og 1999 til
að fá viðskiptavini og aðra inn sem stofníjáreigendur og komu þá
nokkur hundruð þeirra inn í félagið. Og taki menn eftir því að
þeir keyptu stofnljárhluti sína á uppreiknuðu nafiiverði!
Það er grundvallaratriði í lögum um hlutafélög að völd hlut-
hafa séu í samræmi við eign þeirra. I samræmi við eignaréttinn
er óeðlilegt ef völd og réttur verða meiri í hlutafélagi en ræðst
af eign viðkomandi í félaginu. Sömuleiðis er óeðlilegt að réttur-
inn verði minni. Halda má því fram að stofnfjáreigendur í spari-
sjóðum, sem skipa stjórnir þeirra og stýra þeim, hafi völd langt
umfram „eignir" sínar í sparisjóðunum. I tilviki Spron er „eign“
stofnfjáreigenda 11,5% af skilgreindu markaðsvirði, eða um 485
milljónir af 4,2 milljörðum. Það hlutfall átti að minnsta kosti að
nota við hlutafélagavæðinguna sl. sumar. Eign stofnfjáreigenda
er hins vegar um 15,2% af eigin fé sparisjóðsins eins og það var
í lok síðasta árs. BH
I áttunda lagi:
ÞARF AÐ KAUPA ALLT STOFNFÉÐ?
Ahinum fjölmenna fundi stofnljáreigenda á Grand Hóteli
Reykjavík 12. ágúst sl. samþykktu stofnljáreigendur með
miklum meirihluta að breyta samþykktum sjóðsins þannig að
ekki verði sett takmörk við ljölda hluta í eigu einstakra stofn-
fjáreigenda. Stjórn Spron lagðist ekki gegn tillögunni og for-
maður stjórnar Starfsmannasjóðs Spron ehf. lýsti einnig stuðn-
ingi við tillöguna enda væri hún forsenda fyrir því að kauptil-
boð Starfsmannasjóðsins í stofnljárhluti gæti náð fram að
25