Frjáls verslun - 01.07.2002, Blaðsíða 55

íbúðalánasjóður ertil húsa í þessari byggingu við Borgartún 21. „Hlut-
verk íbúðalánasjóðs á lánsfjármarkaði á íslandi hlýtur að koma til nán-
ari skoðunar á næstu misserum. í árslok 2001 voru útlán sjóðsins 355
milljarðar og eigið fé 8,6 milljarðar, starfsemi sjóðsins fellur í aðal-
atriðum að hefðbundinni lánastarfsemi og mætti ná fram hagræði ef
umsýsla og rekstur sjóðsins væri nær samkeppnisumhverfinu."
ins hefur því orðið sú að tvö fyrirtæki með um 35
- 40% hlutdeild hvort og það þriðja með um 25%
hlutdeild þjóna íslenska markaðinum. Ætla má að
íslenskum tjármálamarkaði væri vel þjónað með
svipaðri uppbyggingu á bankamarkaði, þ.e. að
hér yrðu til þrir öflugir alhliða bankar sem hver
um sig tengdust vátryggingafélögum eignarlega.
Þá yrðu til þijár öflugar samsteipur sem gætu
veitt samkeppnisfæra og öfluga alþjóðlega fjár-
málaþjónustu.
Stofnun ðflugra fjármálasamstæðna Hægt er
að sjá fyrir að þrjár fjármálasamsteypur, sem
myndaðar væru úr áðurnefndum bönkum og
tryggingafélögum, verði stoðir í flármálaþjón-
ustu á íslandi með tiltölulega jafnri hlutdeild og
virkri samkeppni. Það er m.a. undir því komið
hvernig til tekst í markaðsvæðingu sparisjóð-
anna og að þeir fari ólíkar leiðir í samvinnu eða
samruna við aðrar íjármálastofnanir. í því dæmi
sem hér er sýnt er reiknað með að sparisjóðirn-
ir og Kaupþing hafi valið samstarf við ólíka að-
ila eftir væntanlegum hagsmunum hvers og
eins. Með þessum hætti væru þrjár einingar
sem hver um sig væri 50% stærri en stærsta einstaka ein-
ingin er í dag.
Við hlið þessara aðila störfuðu síðan smærri sjálfstæð miðlun-
arfyrirtæki á sviði vátrygginga og líftrygginga eða fjármálaþjón-
ustu sem veittu stærri fyrirtækjunum aðhald og alþjóðlega sam-
keppni með miðlun innlendrar og erlendrar fjármálaþjónustu.
Mikilvægur þáttur sparisjóða - samlegðaráhrif Sú niðurstaða,
sem nú liggur óumdeild fyrir og ekki átti að koma á óvart, að
stofnfjáreigendur sparisjóða eigi stjórnarskrárvarinn rétt tíl
stofnfjárhlutanna og geti selt slíka hluta, mun verða stofnfjáreig-
endum hvatning tíl að huga að samkeppnisstöðu sparisjóðanna
hver á sínu starfssvæði.
Landsbankinn hefur óskað eftír viðræðum við sparisjóði um
samstarf, en ætla má að hagur stofnljáreigenda, starfsfólks, við-
skiptavina og sparisjóðanna sjálfra getí verið best tryggður með
slíku samstarfi.
Gagnkvæmur ávinningur af samstarfi sparisjóða við Landsbankann
gæti m.a. verið:
a. Styrking á eigin fé og aukin arðsemi.
b. Bættur aðgangur að erlendu lánsfé og lækkun lántöku-
kostnaðar.
G. Víðtækara þjónustuframboð, þ.m.t. á sviði vátrygginga og líf-
trygginga.
d. Lækkun á einingarkostnaði vegna flárfestínga í tækni.
e. Öflugri Jjárfestíngarbanka- og eignastýringarstarfsemi.
Erlendar reynslutölur sýna veruleg samlegðaráhrif af sam-
einingum banka.
Kostnaðaráhrif: Sameining viðskiptabanka; lækkun um 35% af
kostnaði smærri einingarinnar eða 12% af sameiginlegum kostn-
aði. Sameining viðskiptabanka við íjárfestingarbanka eða trygg-
ingafélag skilar minni samlegðaráhrifum.
Tekjuáhrif: Ef sambærilegar einingar sameinast innan sama
markaðar eru tekjuáhrif væntanlega lítil sem engin. Ahrifin geta
orðið neikvæð ef hlutí viðskiptavina skiptir um banka. Ólíkar
einingar og bankar sem ekki vinna á sömu markaðssvæðum
geta náð á bilinu 2-10% jákvæðum tekjuáhrifum af samruna, m.v.
erlenda reynslu.
Niðurstaða Þörfin iýrir hagræðingu í ljármálaumhverfinu er
ekki einkamál stjórnenda og eigenda Jjármálafyrirtækja held-
ur eru það þjóðhagslegir hagsmunir að íslenska fjármálakerfið
nái fram hagræðingu og kostnaðarlækkun, bankar þurfa að
verða stærri til að geta þjónað sífellt stækkandi íyrirtækjum og
staðist samkeppni við erlend Jjármálafyrirtæki. Á næstu miss-
erum munu enn aukast kröfur um aukið hagræði og meiri arð-
semi í rekstri Jjármálafyrirtækja. Brýnt er að sparisjóðir lands-
ins nýti það tækifæri sem nú gefst til að verða öflugir þátttak-
endur í því ferli.
Ofangreindar reynslutölur sýna veruleg samlegðaráhrif af
sameiningum Jjármálafyrirtækja. Ef samstaða næðist um stofn-
un nýrra Jjármálasamstæðna gæti samanlagt markaðsvirði Jjár-
málafyrirtækja aukist um allt að 8 til 12% að raunvirði en virðis-
auki fyrir eigendur Jjármálafyrirtækja gæti numið 13 til 15 millj-
örðum króna. Um mikla hagsmuni hluthafa banka og trygg-
ingarfélaga og stofnfjáreigenda sparisjóða er að ræða. Mestur
er þó hagur viðskiptavina þessara fyrirtækja. [H
Viðskiptabankarnir þrír eru tiltölulega hóflega verðlagðir ef tekið er mið af væntu V/H- eða
Q-hlutfalli. Skv. nýlegri skýrslu frá HSBC er vænt V/H-hlutfall norrænna banka að meðaltali
11,9 og Q-hlutfall 1,58. Hjá öðrum evrópskum bönkum eru meðaltölin 13,9 og 1,75.
55