Morgunn - 01.06.1969, Page 32

26
MORGUNN
skýran, að allir hugsandi menn verði að viðurkenna að svo
sé, þá sýnist mér ekki betur en að báðar þessar tilgátur eigi
fullan rétt á sér. Það er því með öllu rangt að halda því
fram, að önnur tilgátan sé rétt aðeins vegna þess, að hin sé
ekki nægilega sönnuð. En það er einmitt þessarar rökvillu
sem mér finnst gæta of mikið og of almennt í hópi efnis-
hyggjumannanna og um leið haft veruleg áhrif á skoðanir
almennings.
Það er að vísu alkunn varfærnisregla í réttarfars- og
glæpamálum að slá því föstu, að sakborningur sé saklaus
af ákæru þangað til sökin hefur sannazt á hann. 1 augum
réttvísinnar er hann því saklaus, enda þótt hann sé raun-
verulega sekur þangað til sekt hans er sönnuð. Hins vegar
er að sjálfsögðu ekki litið svo á, að það eitt út af fyrir sig sé i
raun og veru fullgild sönnun fyrir sakleysi, ef ekki hefur tek-
izt að sanna sök hans.
Þessi regla er rétt og skynsamleg í dómsmálunum. En
hún er villandi og hættuleg á sviði visindanna, enda er þar
ekki um sekt eða sakleysi að ræða, heldur leit að sannleik-
anum vegna sannleikans. Þeir, sem aðhyllast kenningar efn-
ishyggjunnar, geta því alls ekki haldið því fram, að þær séu
réttar, unz hið gagnstæða hefur verið sannað og að enginn
hugsandi maður geti lengur um það efazt, að sál mannsins sé
sjálfstæður raunveruleiki, sem haldi áfram að vera til eftir
dauða líkamans. Með nákvæmlega sama rétti geta spiritist-
ar fullyrt tilvist sálarinnar þar til hinir hafa fært óyggjandi
sönnur á að svo sé ekki. Hér er um tvær andstæðar skoð-
anir að ræða, sem báðar eiga hinn sama rétt og öllum er
frjálst að fylgja eða hafna, unz sá dómari, sem ekki verður
véfengdur né dómi hans áfrýjað, sannleikurinn sjálfur, sker
úr málinu.
Ég er algjörlega sammála því, að öryggi réttarfarsins og
þekkingarleit vísindanna krefjist þeirrar varúðar, að engu
sé þar slegið föstu, fyrr en gildra sannana fyrir því hefur
verið aflað. En rökrétt afleiðing þeirrar reglu hlýtur þá
einnig að vera sú, að sýna sömu varkárnina, einnig á hina