Morgunn - 01.06.1984, Side 44

42
MORGUNN
fræði. Mælingar á hugrænum einkennum manna eru mun
erfiðari og óstöðugri en samsvarandi mælingar á dauðri
náttúru. Því háþróaðri sem lífverurnar eru því meiri verð-
ur þreytileiki og mismunur einstaklinganna. Endurtakan-
leiki tilrauna er því yfirleitt nokkurt vandamál í greinum
eins og dularsálfræði, enda gefur það nokkra vísbendingu
að tölfræðin er ríkjandi í rannsóknum þessara greina.
Hluta þessa vanda má rekja til þess hversu erfitt er að
stjórna einstökum breytum og halda öllum ytri sem innri
aðstæðum óbreyttum. En, ef unnt væri að endurtaka vissar
tilraunaniðurstöður reglulega í 30%, jafnvel í 15% tilvika,
hefði þá ekki verið sýnt fram á endurtakanleika tilraunar?
Ef endurtakanleiki í dulsálarfræði er skoðaður í þessu
ljósi, fær fullyrðing dr. Þorsteins ekki staðist. (Hvað segja
fróðir mennum endurtakanleika í öðrum greinum t.d. ör-
eindafræði?)
Dr. Þorsteinn ætti að kynna sér hve margar tilraunir
hafa verið gerðar þar sem marktækur munur finnst á
fjölda getrauna hjá þeim sem trúa og þeim sem ekki trúa
á duiræn fyrirbæri, þannig að þeir fyrrnefndu nái meira
árangri? (Sauð-hafra-sambandið svonefnda; nafnið tekið
úr Bibiíunni, Matt. 25:32). Niðurstaða með andstæðum
mun, þ.e. að vantrúarmennirnir fái marktækt fleiri réttar
lausnir en þeir sem trúa, hefur hins vegar aldrei fengist
svo ég minnist.s.fi)
Ég hef lengi haft sérstakan áhuga á endurtakanleika til-
rauna því það er þýðingarmikið atriði sem ég tel að menn
í greininni ættu að sinna af meiri þrótti en raunin er, en
eins og tilraunamenn munu vita er það, aJJavega í ýms-
um greinum, ekki uppáhaldsiðja manna að endurtaka til-
raunir annarra. Ég hef t.d. tvisvar gert meiriháttar til-
raunir með „sauð-hafra“ sambandið, fyrst með 189 manna
úrtaki og svo með 449 manna. Þátttakendum í þessum
tilraunum var afhent blað sem á voru 100 auðir reitir og
þeim tilkynnt, að eftir að tilrauninni væri lokið, myndi
tölva Reiknistofnunar veJja af tilviljun einn af fjórum