Morgunblaðið - 08.01.2009, Blaðsíða 19

Morgunblaðið - 08.01.2009, Blaðsíða 19
19 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. JANÚAR 2009 SAGAN Juhana Rossi, blaða- maður á viðskiptadeild Hels- ingin Sanomat. F innski blaðamaðurinn Juhana Rossi var á herskyldualdri þegar Finnar greiddu atkvæði um ESB-aðild 1994. Hann segir að svartsýni hafi þá ríkt í samfélaginu í kjölfar kreppunnar og margir kjósendur, einkum af ungu kynslóðinni, litið svo á að þörf væri fyr- ir meiri stöðugleika í hagkerfinu. ESB-aðild hafi verið álitin stuðla að stöð- ugleika, gera ferðalög auðveldari og gera Finnum auðveldara um vik að læra erlendis. „Í lokin var tiltölulega auðvelt að vera fylgj- andi aðildinni,“ segir Rossi, sem telur inn- gönguna hafa haft lítil áhrif á matarverð. „Það er mjög lítil samkeppni í smásölu- verslun,“ segir Rossi, sem telur óvarlegt að tengja uppsveifluna og ESB-aðild saman. Unga kynslóðin vildi stöðugleika Juhana Rossi SAGAN Björn Månsson, blaðamaður hjá Hufvud- stadsbladet, HBL, með Evr- ópusambandið að sérsviði. B laðamaðurinn Björn Månsson fylgdist vel með umræðunni um hvort Finnlandi bæri að sækja um að aðild að Evr- ópusambandinu. Íhalds- menn hafi verið fylgjandi aðild, jafnaðar- menn mjög fylgjandi en Miðflokkurinn verið andvígur aðild, líkt og sósíalistar. Þegar atkvæðagreiðslan hafi farið fram hafi Miðflokkurinn, flokkur bænda, verið hluti af borgaralegri ríkisstjórn, staða sem Månsson telur hafa átt þátt í að flokkurinn tók stefnuna á ESB. Við fall Sovétríkjanna hafi skapast pólitískt frelsi sem hafi gert Finnum og Svíum kleift að sækja um aðild. Månsson segir aðspurður að Miðflokkurinn hafi leyst aðildarspurningar með áherslu á undanþágur í landbúnaði í aðildarferlinu. „Landbúnaðarráðherra Finnlands var ekki valdamikil persóna þar til við gengum í ESB. Hann er nú, ásamt utanríkis-, forsætis- og fjármálaráðherra, einn mikilvægasti aðilinn í samskiptunum við sambandið.“ Månsson, sem telur sambandið hafa til- hneigingu til að leggja fram of margar reglu- gerðir, segir að um þessar mundir ríki óvissa um stöðu landbúnaðarins í Finnlandi og hverjar áherslur ESB í málaflokknum verði. Sjálfur er hann hlynntur inngöngu Norð- manna og Íslendinga í ESB, með þeim rökum að það myndi styrkja stöðu Norðurlandanna innan sambandsins. „Íslendingar væru kjánar ef þeir reyndu ekki að hefja samningaviðræður við ESB […] Þið ættuð að sjá hvað kæmi út úr þeim. Síðan getið þið efnt til þjóðaratkvæðagreiðslu.“ Pólitíska frelsið skipti máli Björn Månsson HÖNNUN | NÝSKÖPUN Kristjana Aðalgeirsdóttir, arkitekt og starfsmaður finnsk-ísl. viðskiptaráðsins. K ristjana Aðalgeirs- dóttir arkitekt hóf störf í Helsinki árið 1994. Hún segir Finna hafa verið duglega við að sækja í rannsókna- og nemenda- sjóði hjá ESB, sem og við að nýta sér mögu- leika í samstarfi háskóla og atvinnulífs, svo sem á sviði þróunarverkefna, og notið góðs af því á sviði nýsköpunar. Kristjana lítur svo á að innganga Íslands í ESB myndi meðal ann- ars opna fyrir möguleika á að sækja styrki í samstarfsverkefni á vegum sambandsins. Að- ild myndi því fela í sér sóknarfæri fyrir hönn- un og nýsköpun. Sóknarfæri á sviði hönnunar Kristjana Aðalgeirsdóttir VERKALÝÐSMÁL Pia Björkbacka, ráðgjafi, og Ville Kopra, hagfræðingur og virkur félagi í flokki finnskra jafnaðarmanna, hjá samtökum finnskra verkalýðsfélaga, SAK. P ia Björkbacka og Ville Kopra líta svo á að finnsku verkalýðsfélögin séu ánægð með veru Finna í ESB. Máli sínu til skýringar vísa þau til sögunnar og þeirrar staðreyndar að eftir síðari heimsstyrj- öldina hafi Finnar gert sér grein fyrir að renna þyrfti fleiri stoðum undir atvinnulífið. Einhæfni þess hafi verið vandamál. Af þessu hafi leitt að Finnar hafi verið fylgjandi framsókn á erlenda markaði og því almennt verið fylgjandi frjálsri verslun og þeim ábata sem henni fylgir. Rekja megi stuðninginn við EFTA á sjöunda áratugn- um og EES á þeim áttunda til þessarar afstöðu. Þau segja að þegar Finnar hafi lent í krepp- unni miklu í upphafi síðasta áratugar hafi þeir verið samtaka um að skapa nýjar iðngreinar. Hátækniiðnaðurinn, með fyrirtækjum á borð við Nokia, eigi rætur í þessum umskiptum. Því hefur verið haldið fram að Evrópusam- bandið hafi styrkt stöðu stórfyrirtækja á kostn- að réttindabaráttu launafólks. Innt eftir því hvort þetta sjónarmið sé út- breitt í Finnlandi segjast þau ekki telja að finnski verkalýðurinn líti á meinta stórfyr- irtækjamenningu, og áherslur í þeirra þágu, innan ESB sem andstæðing heldur sjái þvert á móti tækifæri í samvinnu við stórfyrirtæki. Með því að vera innan ESB hafi verkalýðsfélögin og Finnar almennt meiri áhrif á stefnu sambands- ins í réttindamálum verkamanna og mótun regluverksins umhverfis stórfyrirtækin en þeir hefðu ef þeir stæðu einangraðir utan þess. Evrópusamstarfið greiðir fyrir flæði vinnu- afls og aðspurð hvort borið hafi á undirboðum á finnska vinnumarkaðnum segja þau að í bygg- ingar- og skipasmíðaiðnaðinum hafi verið komið upp um slæman aðbúnað erlends launafólks, sem starfi á lægri töxtum. Takmörkuðu flæði erlends vinnuafls Þá benda þau á að vel innan við 5 prósent þjóðarinnar séu af erlendu bergi brotin, hlutfall sem tengist því að Finnar fengu því framgengt að flæði vinnuafls frá nýju aðildarríkjunum 10 árið 2004 var slegið á frest, andstætt Svíum, Ír- um og Bretum, sem opnuðu dyrnar. Þau benda hins vegar á að Finnar geri sér grein fyrir því að sökum þess að þjóðin sé að eldast muni þeir þurfa að flytja inn vinnuafl á næstu áratugum. Færri hafi leitað eftir störfum í landinu eftir stækkun ESB en ráð var fyrir gert. Tungumálið skipti þar máli sem og sam- anburður á launum við önnur norræn ríki, sem sé finnskum launamarkaði í óhag. Eftir inn- gönguna 1995 hafi Finnar fengið því framgengt að innheimta í stuðningssjóði launamanna er aukin á uppgangstímum til að búa í haginn fyrir mögru árin. Hér sé um að ræða einskonar stuðningsnet sem mildi höggið af nið- ursveiflum. Þau taka hins vegar skýrt fram að þau telji að aðildarríkin eigi að fara með lagasetningu í mál- efnum verkalýðsins. Þá hafi þau áhyggjur af hugsanlegum árekstrum samkeppnisstefnu ESB við finnska lífeyrissjóðakerfið sem og ný- legum úrskurði Evrópudómstólsins sem útlit sé fyrir að muni veikja réttindastöðu launafólks í Svíþjóð, Lúxemborg og Þýskalandi. Líta ekki á stórfyrirtæki sem óvin Pia Björkbacka ráðgjafi og Ville Kopra, hagfræðingur hjá SAK.  Finnskur verkalýður hefur lengi verið fylgjandi opnun markaðanna  Á rætur í einhæfni hagkerfisins fyrr á tímum og mikilvægi stórfyrirtækja FERÐAÞJÓNUSTA Pekka Mäkinen, forstöðumaður Icelandair í Finnlandi. F inninn Pekka Mäkinen hefur langa reynslu af ferðamennsku. Hann hefur starfað fyrir Ice- landair í 15 ár, auk þess að hafa unnið fyrir finnska ferða- málaráðið í Danmörku, Noregi og Svíþjóð. Finnar tóku upp evruna und- ir lok síðasta áratugar og er Mäkinen ekki í nokkrum vafa um að upptakan hafi verið gæfuspor fyrir ferðaþjónustu í Finnlandi. „Inngangan í Evrópusambandið festi þá ímynd í sessi að Finnland væri vestur- evrópsk þjóð,“ segir Mäkinen, sem telur að- ildina hafa verið jákvæða fyrir sjálfsmynd finnskra fyrirtækja og einstaklinga, svo sem listamanna. Finnar hafi ekki lengur þurft að gera grein fyrir því, eða undirstrika, að þeir væru vestur-evrópsk þjóð. „Inngangan fól í sér mikil tækifæri fyrir finnska ferðaþjónustu,“ segir Makinen, sem rifjar upp að Finnar hafi verið mjög gagn- rýnir á stjórnmálamenn í krepp- unni, sem hafi verið mjög djúp. Finnskir frumkvöðlar hafi misst trú á tækifærin í kreppunni. Sú skoðun hafi orðið útbreidd að stjórnin hafi bjargað bönk- unum og aðstoðað stórfyrirtæki en gert minna fyrir lítil fyrir- tæki og frumkvöðla. Gengissveiflurnar voru erfiðar Inntur eftir kostum þess að hafa getað fellt gengið á finnska markinu á sínum tíma segir Mäkinen að það hafi verið afar erfitt fyrir ferðaþjónustuna að laga sig að sveiflunum. Iðnaðurinn geti nú sett krafta sína í annað. „Það kom fyrir að viðskiptavinur hætti við ferð til Finnlands eftir að gengið var orðið of hátt. Í dag hefur stórlega dregið úr óör- ygginu sem þessu fylgdi [...] Ég held að inn- gangan hafi verið mikil lyftistöng fyrir ferðaþjónustuna [...] Evran auðveldaði ferðamönnum allan verðsamanburð,“ segir Mäkinen, sem telur að ESB-aðild gæti haft sömu áhrif á Íslandi. Inntur eftir því sjónarmiði að íslensk ferðaþjónusta njóti um þessar mundir góðs af lágu gengi krónunnar telur Mäkinen að stöðugleikinn hafi meiri þýðingu og vegi þyngra en skammvinnur ávinningur af gengissveiflum niður á við. Ferðaþjónustu- fyrirtækin hafi ekki stjórn á þessum sveifl- um og eigi erfitt með að laga reksturinn að þeim. Ýmis bönn til ama Spurður hvaða áhrif breytingar á reglu- verkinu hafi haft á finnsku ferðaþjónustuna eftir inngönguna í Evrópusambandið segir hann eitt og annað smávægilegt hafa komið upp, svo sem að aðeins mætti nefna fetaost því nafni ef hann væri frá Grikklandi. Helsti höfuðverkurinn hafi verið ýmis boð og bönn. Mäkinen er bjartsýnn fyrir hönd íslenskr- ar ferðaþjónustu og telur mikil sóknarfæri í heilsuferðum til Íslands og sérhæfðri ferða- mennsku af ýmsu tagi. „Íslendingar eru í þeirri einstöku stöðu að enn leynast mikil tækifæri í ferðaþjónust- unni. Þeir geta því valið hvaða þróunarbraut þeir fara,“ segir Pekka Mäkinen. Lyftistöng fyrir ferðaþjónustuna  Forstöðumaður Icelandair í Finnlandi telur ESB-aðild hafa haft ýmsa kosti  Metur það svo að sömu áhrifa myndi gæta á Íslandi færi landið í ESB Pekka Mäkinen Finnland | Evrópusambandið

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.