Morgunblaðið - 22.01.2009, Blaðsíða 27

Morgunblaðið - 22.01.2009, Blaðsíða 27
Umræðan 27 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. JANÚAR 2009 ÞEGAR ég var við sérnám í skurðlækn- ingum á háskóla- sjúkrahúsinu í Minne- sóta í Bandaríkjunum á sjöunda og áttunda áratug síðustu aldar var Víetnamstríðið í algleymingi. Í fyrstu sætti almenningur í Bandaríkjunum sig við að senda syni sína í stríð, sem hann trúði að háð væri til að hindra heimsyfirráð kommúnismans. Smám saman breyttist þó viðhorfið og almenn- ingsálitið þegar myndir úr stríðinu fóru að berast á sjónvarpsskjánum inn í stofu til fólks. Þar sáust her- menn skjóta varnarlaust fólk sem ekkert hafði til saka unnið og limlest börn og afskræmt fólk birtist á skjánum. Meirihluti bandarísku þjóðarinnar sannfærðist um órétt- lætanlega grimmd og tilgangsleysi stríðsins. Ungir menn neituðu að skrá sig í stríðið og flúðu land undan refsivendi laganna og fjöldamótmæli hófust. Þannig hvarf nauðsynlegur stuðningur heima fyrir. Hluti af skurðlæknisþjálfun minni var að vinna á hersjúkrahúsi. Særðir her- menn voru sendir þangað eftir að hafa fengið skyndihjálp nær vígvell- inum. Þannig kynntist ég fyrst hörmungum styrjaldar. Þessir ungu menn höfðu margir misst útlimi og kynfæri við að stíga á jarðsprengju. Aðrir höfðu misst sjón eða skaddast á heila og voru lamaðir, afskræmdir og andlega skaddaðir. Þeirra beið aðeins ömurlegt líf eins og tíundað hefur verið í þekktum kvikmyndum um Víetnamstríðið og eftirleik þess. Á sama tíma létu Bandaríkjamenn sprengjum rigna yfir nágrannaríkið Kambódíu þótt minna færi fyrir fréttum af því vegna leyndar sem yf- ir því hvíldi. Í kjölfarið tók við ógn- arstjórn Pol Pots og félaga sem hugðust bæta um betur en Maó for- maður gerði í menningarbyltingunni í Kína. Öllu menntuðu fólki skyldi út- rýmt og nýtt þjóðfélag byggt upp frá grunni þar sem enginn einstaklingur væri annað en viljalaust númer í heildinni. Saklaust fólk var pyntað og síðan drepið, oftast skorið á háls og kastað í díki eða hellisgryfju svo halda mætti niðri tilkostnaði. Fyrir einu ári átti ég þess kost að heimsækja þetta fallega land og spít- ala sem rekinn er af ítölskum hjálp- arsamtökum. Á spítalanum er gert að örum og örkumlum eftir gamla áverka stríðsins auk endurhæfingar. Á spítalann koma daglega börn og fullorðnir með nýja áverka, sködduð eftir jarðsprengjur sem enn leynast í miklum mæli í jarðvegi og á yf- irborði. Sprengjurnar eru gjarnan látnar líta út sem leikföng svo að börn taki þær upp. Þær springa í höndum þeirra og valda blindu og annarri örkumlun. Maður trúir ekki, fyrr en tekið er á, hve mikil grimmd liggur hér að baki. Þetta rifjast nú upp þegar fylgst er með fréttum af stríðsrekstri Ísraelshers á Gaza. Þar sækir herinn fram af fullum þunga án þess að hlífa saklausu fólki. Læknum og öðru heilbrigðisstarfs- fólki er meinað að sinna skyldu sinni við umönnun sjúkra og særðra og börn sitja hjálparvana yfir særðum eða dánum mæðrum. Framferði Ísraela er augljóst brot á mann- réttindum og sátt- málum sem alþjóða- samfélagið hefur komið sér saman um að hafa skuli í heiðri í stríðs- átökum. Fyrir einu ári heimsótti ég safn sem gyðingar hafa reist til minningar um illa með- ferð Þjóðverja á þeim og helförina, komandi kynslóðum til viðvör- unar. Það má því undrun sæta að þessi sama þjóð beiti nú svipuðu of- ríki og árásum gagnvart þjóð sem er hersetin og kúguð af þeim sjálfum og rekin var af landi sínu, svo Ísr- aelsríki gæti orðið til fyrir tilstuðlan Sameinuðu þjóðanna. Adolf Hitler sagði: „Það rétta er það, sem þýsku þjóðinni er gagnlegt.“ Þetta minnir óþyrmilega á það, sem ísraelskir ráðmenn halda nú fram, að hið eina rétta sé það sem komi Ísrael að gagni. Bandarísk stjórnvöld hafa gefið þegjandi sam- þykki sitt fyrir framferði Ísraela og án stuðnings þeirra gæti þetta ekki gerst. Þar til nýlega hafa bandarísk- ir ráðamenn stært sig af því að vera framverðir frelsis og mannréttinda og sýndu það í verki í heimsstyrjöld- unum tveimur. Þeirra maður, Benja- mín Franklín, sagði: „Það er jafn skylt að gæta réttlætis í samskiptum nágrannaþjóða sem einstakra ná- búa. Stigamaður er sami ræninginn, hvort heldur hann rænir upp á eigin spýtur eða með öðrum. Sú þjóð, sem heyr ranglátt stríð, er ekki annað en stór stigamannaflokkur.“ Vonandi á hinn nýkjörni forseti Bandaríkjanna eftir að taka aftur upp kyndilinn og haga sér eftir orðum og áliti Benja- míns Franklíns. Íslendingar eru aðilar að mörgum alþjóðasamningum og sáttmálum um mannréttindi og stríðsrekstur sem eru nú þverbrotnir og fótum troðnir af Ísraelsmönnum. Ef Ís- lendingar og aðrar þjóðir, sem aðilar eru að þessum samningum, standa aðgerðarlausir hjá eru þeir aðilar að málinu. Alþjóðlegt almenningsálit er sterkt vopn sem engan drepur. Með því vannst bugur á aðskilnaðarstefn- unni og þeim mannréttindabrotum sem henni fylgdu í Suður-Afríku. Íslendingar eru lítil þjóð sem byggir tilvist sína á lýðræði og mannréttindum. Henni ber því að láta rödd sína heyrast, hvar og hve- nær sem það getur orðið að liði til að stöðva blóðbað og mannréttindabrot eins og þau, sem nú eiga sér stað á Gaza. Annars erum við öll samsek. Var það ekki okkar maður Jón Sig- urðsson sem sagði: „Gjör rétt, þol ei órétt.“ Á allra ábyrgð Auðólfur Gunnarsson fjallar um stríðs- átök fyrr og nú Auðólfur Gunnarsson » Þessir ungu menn höfðu margir misst útlimi og kynfæri við að stíga á jarðsprengju. Aðrir höfðu misst sjón, voru lamaðir, afskræmdir, andlega skaddaðir. Höfundur er læknir. ATHYGLI vakti, hinn 7. janúar sl., þegar sameiginleg grein 32 hagfræðinga birtist í Morgunblaðinu. Gefast okkur betur ráð hag- fræðinga eftir því sem þeir koma fleiri saman? Ekki endilega. Krónunni skipt út Höfundar staðhæfa að aukakostn- aður vegna kaupa á evrum sé 125 milljarðar króna væri krónunni ein- hliða skipt út fyrir evrur. Hér skolast eitthvað til. Hlutfall seðla og myntar í umferð hérlendis hefur verið eitt það lægsta sem þekkist miðað við umfang efnahagslífs. Ástæðan er víðtæk notkun rafrænnar greiðslumiðlunar og -korta. Seðlar og mynt í umferð voru þannig einungis 14 til 15 millj- arðar króna fyrir fall bankanna. Þótt ýmsir hafi óttast að bönkunum væri ekki treystandi fyrir sparfé í hremm- ingunum og tröllasögur hafi gengið af seðlaburði landsmanna úr bönkum fjölgaði seðlum og mynt í umferð ekki „nema“ upp í tæpa 29 milljarða í lok október. Síðan þá hefur fé skilað sér aftur í bankana og var fjárhæðin komin niður í rúma 24 milljarða í lok ársins. Ætla má að þróunin haldi áfram og hlutfallið leiti í fyrra horf, í um 15 milljarða, sem er sú fjárhæð sem þarf að skipta út væri evran tek- in upp einhliða. Hámarksfjárhæðin, ef ótti grípur um sig, er hins vegar undir 30 milljörðum eins og reynslan sýndi. Það er langur vegur frá þeim 125 milljörðum sem höfundar nefna. Þessar staðreyndir gera Íslendingum ódýrara en öðrum að taka upp mynt annars lands einhliða. Vantraust á íslensku fjármálakerfi Höfundar nefna þá hættu að um- skiptin geti leitt til þess að eigur Ís- lendinga hverfi úr landi „vegna ótta eða vantrausts á íslensku fjár- málakerfi“. Einn höfunda hafði jafn- vel í byrjun desember talið slíkan fjármagnsflótta „yfirvofandi“ og talið hann skýrast af „hræðslu við að geyma verðmæti inni í íslensku fjármálakerfi“. Í sam- anburði við þennan ærna vanda taldi hann að það væri þjóð- arbúinu jafnvel viðráð- anlegt verkefni að end- urgreiða erlendum fjárfestum þau hundruð milljarða sem þeir eiga í margs konar verð- bréfum hér á landi. Þetta fé var síðar kyrr- sett með breyttum lögum um gjald- eyrisviðskipti og reglugerð Seðla- bankans. Í þessum skilningi virðast gjaldeyrishöftin fremur hafa verið sett til höfuðs Íslendingum en til þess að beita eigur útlendinga sömu með- ferð og Íslendingar voru beittir í Bretlandi með vísan til hryðjuverka- laga. Reynsla annarra er þveröfug við ótta höfunda. Þegar Ekvador tók ein- hliða upp Bandaríkjadal í janúar 2000 höfðu margir slíkar áhyggjur. Alonso Pérez-Kakabadse, efnahagsráðgjafi forseta Ekvadors, lýsti reynslu þjóð- arinnar í viðtali við Morgunblaðið þannig: „Traust fólks á bankakerfi Ekvadors var endurreist nánast um leið og dollaravæðingin var yfirstað- in. Það kom okkur mjög á óvart. Spár stjórnvalda og Alþjóðagjaldeyr- issjóðsins, um það hversu hratt traustið fengist aftur, höfðu verið mun svartsýnni. Allir voru stein- hissa.“ Flestir vilja eiga viðskipti við fjár- málafyrirtæki sem þeir þekkja. Inn- lendar lánastofnanir, sem njóta trausts, eiga því greiðari aðgang að sparifé landsmanna en bankar er- lendis. Glatist traustið er öflugur tryggingarsjóður innlána hins vegar mikilvægur. Reynslan undanfarin misseri færði ekki einungis Íslend- ingum heldur öllu evrópska efna- hagssvæðinu heim sanninn um það, og auk þess, að umbóta sé þörf á tryggingarkerfinu. Nauðsyn er á betri og samræmdum tryggingum, helst á grundvelli eins trygging- arsjóðs sem starfaði fyrir allt EES- svæðið. Ótækt er t.d. að Bretar taki út innstæður í breskum bönkum og hlaupi yfir götu til þess að leggja það inn í írskan banka einungis vegna hærri trygginga. Einnig er ótækt að útibú lítils banka geti safnað inn- lánum í erlendri stórborg en vísi síð- an á tóman tryggingarsjóð í heima- landinu þegar allt fer á versta veg. Með traustum innlánstryggingum þarf hvorki að óttast áhlaup á bank- ana né að venjulegt fólk forði fé úr landi. Töfralausn Höfundar fullyrða að því hafi verið haldið fram á opinberum vettvangi að einhliða upptaka evru væri töfra- lausn. Í fyrri skrifum og sem áhuga- maður um málefnið til margra ára kannast ég ekki við þann málflutning. Hins vegar er hugmyndin lausn sem ekki er öllum að skapi. Á tímabili var fullyrt að einhliða upptaka evru væri ómöguleg. Þegar ljóst varð að það hafði engu að síður verið gert, ekki bara einu sinni heldur oftar, var grip- ið til nýrra varna. Nú var tekið að spyrja alla fulltrúa ESB sem færi var á hvort ESB styddi eða samþykkti einhliða upptöku Íslendinga á evru. Og auðvitað var svarið nei. Við yrðum að gera það á eigin spýtur. Nýjasta túlkunin er svo að einhliða upptaka sé einhvers konar móðgun við ESB og spilli fyrir umsókn um aðild og aðild- arviðræðum. Á móti má spyrja: Er óhugsandi að evrulöndin geti þvert á móti verið hreykin af því að mynt þeirra sé svo í hávegum höfð að þjóð, sem oftast spyr sig fyrst hvað hún getur grætt á samstarfi við aðrar þjóðir, skuli vera þess reiðubúin að taka upp evru, og það á eigin kostn- að? Evran er ekki töfralausn. Upp- taka hennar krefst aga í hagstjórn sem Íslendingar hafa ekki áður þurft að undirgangast. Vera má að upp- lausnin sé slík að sá agi sé orðinn eft- irsóknarverður. Lausn án töfra Árni Árnason gerir athugasemdir við grein 32 hagfræðinga »Evran er ekki töfra- lausn. Upptaka hennar krefst aga í hagstjórn sem Íslend- ingar hafa ekki áður þurft að undirgangast. Árni Árnason Höfundur er rekstrarhagfræðingur. ÞAÐ var mögnuð þátttaka á 11 opnum fundum í jafn mörgum bæjarfélögum í Suður- kjördæmi um miðjan desember. Liðlega 1.000 manns sóttu fundina þar sem nær 100 ræðumenn komu við sögu. Fundirnir voru haldnir í Þorlákshöfn, Sand- gerði, Garðinum, Reykjanesbæ, Grindavík, Hveragerði, Selfossi, Hellu, Vík, Hornafirði og í Vest- mannaeyjum. Á hverjum fundi töl- uðu 8 til 10 forsvarsmenn helstu fyr- irtækja í hverju bæjarfélagi auk bæjarstjóra hvers bæjarfélags. Fundarmenn voru að jafnaði um 80 til liðlega 100 fundargesta. Forsvarsmenn atvinnulífsins ræddu stöðu og stefnu fyrirtækja sinna við þær aðstæður sem nú eru og sama er að segja um ræður bæj- arstjóranna. Ræðumenn ræddu hispurslaust um stöðuna, mögu- leikana, mótbyrinn og sóknarbar- áttu. Það var eftirtektarvert og sam- merkt með öllum ræðumönnum að þeir töluðu af bjartsýni og baráttu- hug. Það er enginn bilbugur á at- vinnurekendum í Suðurkjördæmi eða sveitarstjórnum. Andinn á þessum fund- um var jákvæður út í gegn þótt menn gerðu sér auðvitað grein fyrir vanda líðandi stundar og næstu missera. Það var eftirtekt- arvert að tónninn á þessum fundum skaut algjörlega skökku við yfirgnæfandi neikvæð- an og þunglyndislegan fréttaflutning flestra fjölmiðla, ekki síst ljós- vakafjölmiðlanna, að undanförnu. Það er rétt að vekja athygli á því að liðlega 1000 fundargestir í Suður- kjördæmi eru eins og 3000-4000 fundargestir í Reykjavík. Það væri skemmtileg nýbreytni ef þeir fjöl- miðlar sem aldrei sjá neitt markvert fyrir utan höfuðborgarsvæðið færu nú að huga að því að Íslendingar búa um allt land, þar sem fólk er að vinna mikilvæg störf í þágu alls þjóðfélagsins, fyrir austan, norðan, vestan og sunnan. Væri ekki hollt að segja líka já- kvæðar fréttir, það er bæði frétt- næmt og til góðs. Þessir 11 fundir í Suðurkjördæmi léttu áhyggjum af fólki vegna jákvæðni þeirra og bar- áttugleði athafnamanna, stórra og smárra, sem vissulega eiga margir við vanda að glíma, en stefna áfram markvisst og ákveðið í þágu þess samfélags sem þeir taka þátt í, þjóð- félagsins alls. Þessir fundir gengu undir nafninu Atvinnulífsþing og sýndu og sönnuðu að það er rík ástæða til þess að hlusta meira á sjónarmið þeirra sem bera ábyrgð á gangi atvinnulífsins og gefa fólki al- mennt tækifæri til að spyrja þá um ganga mála, möguleika og vænt- ingar. Það virtist enginn fara svikinn af þessum fundum. Baráttugleði og bjartsýni í byggðum Suðurkjördæmis Árni Johnsen segir frá opnum fundum í bæjarfélögum í Suðurkjördæmi » Væri ekki hollt að segja líka jákvæðar fréttir, það er bæði fréttnæmt og til góðs. Árni Johnsen Höfundur er alþingismaður. Mikið úrval af fallegum rúmfatnaði Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050 Afmælisþakkir Hjartkærar þakkir til allra þeirra sem glöddu mig á einn eða annan hátt á 85 ára afmælisdegi mínum. Kær kveðja, Árni B. Tryggvason leikari og trillukarl.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.