Morgunblaðið - 15.03.2009, Page 36

36 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. MARS 2009
14
M
ér er minnisstætt hvernig mér varð við
þegar ég heyrði röddina mína í fyrsta
sinn.
Þá var ég enn ungur, tiltölulega. Það
er því orðið nokkuð langt síðan. Ég
heyrði til sjálfs mín í útvarpi.
Og varð hissa.
Auðvitað hafði ég heyrt þessa rödd. Það hafði ég gert
daglega síðan ég náði andanum fyrst. Um leið og ég losn-
aði úr burðarlið lét ég mig og aðra heyra til mín.
Á sama hátt og allir aðrir gera.
En samt hafði ég í rauninni aldrei heyrt þessa rödd,
ekki eins og hún lætur í eyrum annarra manna.
Ég vissi ekki hvernig hún hljómar og hafði aldrei
hugsað út í það.
Þessi rödd hafði aldrei borist að eyrum mínum eins og
aðrar raddir gera. Það sem hún hafði að flytja kom frá
mér sjálfum en var öðrum ætlað, ekki mér.
Maður skynjar ekki sjálfan sig með skynfærum sínum,
eins og það, sem er í kringum mann.
Við hlustum ekki á okkur sjálf með eyrunum, skoðum
ekki sjálf okkur með augunum.
En við lifum okkur sjálf. Öll skynjun verður sjálfs-
upplifun, misjafnlega sterk. Og hver maður á sína sjálfs-
mynd, meðvitaða og dulvitaða.
Hvort sem það var meira eða minna af sjálfum mér,
sem ég hafði skilað frá mér með því sem ég sagði hverju
sinni, þá var það ég, sem var að tala, ég, sem var að leika á
þá strengi huga míns, sem enginn á nema ég og hvergi eru
til nema í mér. Aðrir geta komið við þá strengi, snert þá.
Það gera menn. Og gera það með ólíkum hætti.
Snertingin utan frá getur verið mjúk, mild og ljúf, en
líka hörð, köld og grimm. Og allt þar á milli.
Hún skilur oftast lítið eftir inni í manni. En stundum
mikið, vekur sterkan enduróm, góðan eða miður góðan.
En þessir strengir óma ekki innan frá neins staðar,
hvergi í allri tilverunni, nema í þessu eina brjósti. Það
skynjar mig enginn mennskur hugur innan frá nema
minn. Það getur enginn annar.
Ég leiddist ekki út í margbrotnar hugleiðingar, þegar
ég í fyrsta sinn heyrði röddina mína á líkan hátt og aðrir
heyra hana.
En ég varð hissa, gott ef ekki eitthvað vonsvikinn.
Var röddin mín svona?
Var það kannski svo um mig yfirleitt, að ég þekkti mig
ekki, var öðruvísi en ég hugði? Kannski ekki eins ágætur
og ég hélt?
Gat verið að myndin, sem ég bjó til af sjálfum mér, væri
allnokkuð ólík þeirri, sem aðrir sjá eða þykjast sjá?
Hafði ég kannski vissa, jafnvel sterka hneigð til þess að
halda, að rómur og útlit og annað í sköpulagi og fari mínu
væri álitlegra en öðrum þótti það vera? Eða það var í raun
og veru?
Ég er ekki óhræddur um að ég hefði orðið að játa þetta
á mig, ef ég hefði gengist undir nærgöngula rannsókn,
þegar ég var ungur.
Og ekki þori ég að fullyrða að ég sé laus við þetta, þótt
gamall sé og hafi lengi verið í sambýli við sjálfan mig.
Ég veit ekki um þig. Það er þitt að spyrja og hugsa um
það.
En ég býst við að við vitum það hvert og eitt að þetta
viðhorf til sjálfs sín á rík ítök og djúpar rætur í okkur öll-
um. Og það er ekki alvont. Öðru nær. Við verðum að eiga
sjálfstraust og sjálfsálit í réttu hófi eða samfara raun-
særri sjálfsþekkingu.
Það er lífsnauðsyn.
En margt er að varast. Svo sem þá tilhneigingu að vilja
fegra myndina af sjálfum sér, loka augum fyrir lýtum sín-
um eða gera sem minnst úr þeim.
Þessu fylgir önnur hneigð varasöm og vond: Að vilja
aflaga myndina af öðrum, færa hegðun þeirra til verri
vegar, láta skuggana frá öðrum auka glansinn yfir eigin
persónu.
Hví sér þú flísina í auga bróður þíns en ekki bjálkann í
auga þínu?
Svo spyr Jesús. Og ekki út í bláinn.
Leit og svör
Sigurbjörn
Einarsson
» Við hlustum ekki á okkur sjálfmeð eyrunum, skoðum ekki
sjálf okkur með augunum.
En við lifum okkur sjálf. Öll skynjun
verður sjálfsupplifun, misjafnlega
sterk. Og hver maður á sína sjálfs-
mynd, meðvitaða og dulvitaða.
Pistlar sr. Sigurbjörns
Einarssonar, sem
Morgunblaðið birti á
sunnudögum á síðasta
ári, vöktu mikla
ánægju meðal lesenda.
Um það samdist,
milli sr. Sigurbjörns og
Morgunblaðsins, að
hann héldi áfram
þessum skrifum og
hafði hann gengið frá
nýjum skammti áður
en hann lést.
182 fm skrifstofur, 4. hæð, lyftuhús. Móttaka, skrifstofur,
fundarherb., opið rými, eldhús, salerni og ræsting.
Húsnæði í góðu standi, mjög gott útsýni,
tölvu- og símalagnir.
Laust 1. mars. Hagstæð leiga. Húsnæðið er án kvaðar um vsk.
Upplýsingar gefur Magnús í síma 820 2206.
Til leigu Bolholt
• Lítið vöruflutningafyrirtæki með örugga vinnu. Ársvelta 45 mkr. EBITDA
15 mkr. Mjög hagstætt verð.
• Heildverslun og þjónustufyrirtæki með varahluti fyrir vinnuvélar og bíla.
Ársvelta 140 mkr.
• Lítið trésmíðaverkstæði. Vel tækjum búið.
• Heildverslun með vinsælar gjafavörur. Ársvelta 130 mkr.
• Rótgróin bílaleiga í eigin húsnæði. Ársvelta 120 mkr. EBITDA 30 mkr.
• Narfeyrarstofa. Glæsilegt veitingahús í eigin húsnæði á besta stað í
Stykkishólmi. Góður og vaxandi rekstur. Góður hagnaður. Sjá nánar á
www.kontakt.is.
• Rótgróin heildverslun með neytendavörur. Ársvelta 160 mkr. EBITDA 45
mkr.
• Eitt vinsælasta vínveitingahús landsins. Ársvelta 250 mkr. EBITDA 90
mkr. Engar skuldir. Mjög hagstætt dæmi fyrir fjárfesta.
• Ein þekktasta og elsta ísbúð borgarinnar. Ársvelta 50 mkr. EBITDA 8 mkr.
Í LOK janúar og í
byrjun febrúar sl.
gerði Capacent Gallup
á Íslandi skoð-
anakönnun fyrir Sam-
tök fjármálafyr-
irtækja (SFF) um
vátryggingasvik. Í
könnuninni var m.a.
spurt um vitneskju
svarenda um vátrygg-
ingasvik og viðhorf til
þeirra. Skoðanakönnunin er sú
fyrsta sinnar tegundar á Íslandi
og er hún birt á www.sff.is.
Margt forvitnilegt kom fram í
niðurstöðum könnunarinnar. Sér-
staka athygli vekur að rétt tæp-
lega 25% svarenda sögðust þekkja
einhvern sem hefur fengið greidd-
ar tjónabætur án þess að eiga rétt
á því. Þetta hlutfall verður að telj-
ast mjög hátt enda gefur það að
einhverju leyti til kynna hversu
umfangsmikil vátryggingasvik eru
hér á landi. Til samanburðar má
nefna að árið 2005 var fram-
angreint hlutfall í Svíþjóð, sam-
kvæmt þarlendri könnun, talsvert
minna eða 19%.
Í Evrópu er áætlað
að 5-15% greiddra
tjónabóta á hverju ári
séu vegna vátrygg-
ingasvika. Árið 2007
greiddu trygginga-
félög á Íslandi um 26
milljarða í bætur til
einstaklinga og fyr-
irtækja. Gera má fast-
lega ráð fyrir því að
þessi fjárhæð verði
nærri 30 milljörðum
fyrir árið 2008. Ef
miðað er við greiddar
tjónabætur árið 2007
og viðurkennt hlutfall vátrygg-
ingasvika er ljóst að árið 2007
greiddu vátryggingafélögin 1,3-3,9
milljarða króna til aðila sem áttu
ekki rétt á þeim greiðslum. Að
þessu sögðu verður að taka fram
að langflestir tjónþolar eru heið-
arlegir og krefja tryggingafélagið
aðeins um það tjón sem þeir verða
raunverulega fyrir.
Ef miðað er við reynslu erlendra
tryggingafélaga eru vátrygg-
ingasvik ekki eingöngu framin af
viðskiptavinum þeirra, þ.e. vá-
tryggingartökum, heldur einnig af
öðrum aðilum, s.s. tjónþolum sem
gera kröfu í ábyrgðartryggingu
vátryggingartaka og ýmsum þjón-
ustuaðilum eða milliliðum.
Ein hlið vátryggingasvika er að
þau eru talin vera alvarleg lögbrot.
Vátryggingasvik teljast til fjár-
svika sem gerð eru refsiverð í ís-
lenskum hegningarlögum. Sam-
kvæmt 248. gr. hegningarlaga
varðar það allt að 6 ára fangelsi að
gerast sekur um fjársvik. Löggjaf-
arvaldið er samkvæmt þessu á
þeirri skoðun að um mikilsverða
hagsmuni sé að ræða sem ber að
vernda með því að heimila ströng
viðurlög sé á þeim brotið.
Vátryggingasvik eru ekki án
fórnarlamba. Heiðarlegir við-
skiptavinir tryggingafélaganna
greiða fyrir vátryggingasvik ann-
arra með iðgjöldum sínum. Ljóst
er að vátryggingasvik eiga stóran
þátt í iðgjaldahækkunum og kunna
að kosta hverja fjölskyldu á Ís-
landi tugi þúsunda á hverju ein-
asta ári. Þess vegna er mikilvægt
að stjórnvöld, lögregla, trygginga-
félög, aðilar sem koma að vátrygg-
ingamálum og almenningur vinni
saman að því að útrýma vátrygg-
ingasvikum. Svo virðist sem vilji
sé til þess en samkvæmt fyrr-
greindri skoðanakönnun svöruðu
87% því til að þeir teldu vátrygg-
ingasvik vera alvarlegt brot, rúm-
lega 84% töldu ekki í lagi að hag-
ræða sannleikanum til að fá
greiddar bætur og tæplega 90%
töldu ekki í lagi að ýkja eða gera
sér upp einkenni eftir slys til að fá
hærri bætur. Einnig má nefna að
aðeins 27% töldu ólíklegt að þeir
myndu tilkynna um vátrygg-
ingasvik þó þeir gætu gert það
nafnlaust.
Það er skylda tryggingafélaga
að vinna stöðugt að því að tak-
marka vátryggingasvik. Mark-
miðin eru að heiðarlegir vátrygg-
ingartakar þurfi ekki að greiða
fyrir þau með hærri iðgjöldum og
að koma í veg fyrir lögbrot. Vá-
tryggingabætur eiga að renna til
þeirra sem eiga rétt á þeim.
Vátryggingasvik
hækka iðgjöld
Ólafur Lúther Ein-
arsson skrifar um
tryggingasvik
»Heiðarlegir við-
skiptavinir trygg-
ingafélaganna greiða
fyrir vátryggingasvik
annarra með iðgjöldum
sínum.
Ólafur Lúther
Einarsson
Höfundur er lögmaður hjá
Vátryggingafélagi Íslands hf.