Saga - 1988, Side 218

216
RITFREGNIR
á fyrri hluta sextándu aldar" (II, s. 90; hlýtur að eiga við fyrri hluta seytjándu
aldar); - að Frakkinn Rémond de Monmort, sem lifði á 18. öld (sbr. nafna- og
atriðisorðaskrá, II, s. 409), hafi gefið lýsingu á deiluefni Newtons og Leibniz
„í bréfi frá 1618" (II, s. 263).
Síðasttalda atriðið gæti eins vel verið prentvilla en þær eru annars sárafáar
í ritinu. Ritið er líka vandað að öllum ytri búnaði og því ekki síður forlagi en
höfundi til sóma.
Sagnfræðilega sinnaðir lesendur hljóta að telja það lán að eðlisfræð-
ingurinn Þorsteinn Vilhjálmsson skyldi á sínum tíma tendrast af áhuga á
sögu stjarnvísindanna; því augljóslega er ekki á færi annars en raunvísinda-
manns að leiða menn um refilstigu hennar á þann lærdómsríka og um leið
skemmtilega hátt sem hér hefur verið gert.
Loftur Guttormsson
Daniel Bruun: ÍSLENSKT ÞJÓÐLÍF I ÞÚSUND ÁR-
(Fortidsminder og Nutidshjem paa Island.) Steindór
Steindórsson þýddi. Þór Magnússon las yfir handrit og
samdi fræðilegar skýringar. Ásgeir S. Björnsson samdi
myndatexta. Tvö bindi. 536 tölusettar bls. auk myndarka
sem eru XLVIII (48) bls. Örn og Örlygur. Reykjavík 1987.
Skrár yfir manna- og staðanöfn bókarinnar auk skrár yfir
heimildarmenn útgefanda.
Enn einu sinni leggur Örlygur Hálfdanarson á djúp gamalla íslandslýsinga
og nú með það rit sem gjarnan er talið merkilegast þess konar bóka. Bókin
Fortidsminder og Nutidshjem paa Island er reyndar þegar til í tveimur mjög ólík-
um útgáfum á dönsku, sú fyrri frá árinu 1897 (Kaupmannahöfn) en seinni
útgáfan birtist árið 1928 (Kbh). Það er seinni útgáfan sem þýdd hefur verið a
íslensku og fengið hið metnaðarfulla nafn íslenskt þjóðlíf í þúsund ár. Mun
textinn vera heill að því frátöldu að ekki birtist hér kaflinn um Grænland ur
útgáfunni frá 1928.
Hér á eftir mun ég fjalla um verk þetta frá fjórum sjónarhólum. Fyrst um
frágang útgáfunnar og þann undirbúning sem þurfti áður en hægt var að
prenta bókina. Þá um inngang þýðanda þar sem fjallað er um Daniel Bruun
og því næst fráganginn á texta Bruuns. Loks mun ég taka fyrir myndir bók-
arinnar en þar er oft um að ræða frumútgáfu mynda sem gefa bókinni geysl'
legt gildi.
I
Þetta rit er ábúðarmikið og glæsilegt í hillu. Það er í sama broti og umbúnaði
og íslandsmyndir Mayers 1836 (Örn og Örlygur, 1986). Segja má að ritið fall*
vel í þann flokk bóka sem kalla má afmælis- eða gjafabækur, enda eru bæk-
urnar tvær í öskju. Texti og myndir eru í smekklegu umbroti og læsilegu-
Margir lögðu hönd á plóginn og í fljótu bragði a.m.k. gera þeir verkið ábyrgf