Saga - 1988, Page 224

222
RITFREGNIR
íslenska þjóð. Sama gildir um myndasafn mannsins. En hans tími er liðinn
og í dag er hann heimild en ekki leiðandi fyrir rannsóknarstefnu eins og oft
er reynt að koma að í þessari bók, sem reyndar gerir of lítið af því að draga
fram raunverulegt gildi rannsókna Daniels Bruuns og leggja mat á störf
hans. í stað þess er reynt að oflofa hann og prenta texta hans óbreyttan.
Þannig finnst mér ekki rétt með Daniel Bruun farið og þá möguleika er efni
hans býður upp á. Þá er einnig vafasöm stefna bókaútgefenda að hella út á
síendurtekinn hátt gömlum texta sem til er aðgengilegur meðan nýrri rann-
sóknir bíða og útgáfuvettvang fyrir þær skortir hér á landi. Að vísu á þetta
ekki við um síðustu jólavertíð Arnar og Örlygs. En lokaniðurstaða mín er og
verður sú að þegar tekið er tillit til verðs bókarinnar (um tíu þúsund krónur
við útgáfu), bókar þar sem hver formálinn á fætur öðrum hamrar á gildi
hennar, að þá megi segja það eðlilegar kröfur þess sem kaupir bókina að text-
inn sé svona nokkurn veginn leiðréttur eða a.m.k. gerðar efnislegar athuga-
semdir þar sem við á og þá með tilvísunum í nýrri rit í mun meira mæli en
gert er. Og að lagt sé skynsamlegt mat á jafnmikilvægan mann og Daniel
Bruun, enda á hann það skilið.
Magnús Þorkelsson
Arnór Hannibalsson: SÖGUSPEKI. Rvk 1987. 141 bls.
Á eftir átta blaðsíðna inngangi fjallar Söguspeki Arnórs Hannibalssonar um
hugmyndir og kenningar um sögu mannsins og gang tilverunnar frá upphafi
kristinnar söguspeki til heimspekingsins Carls G. Hempels sem vakti fyrst
athygli árið 1942 (fremur en 1943 eins og Arnór segir á bls. 133). Bæði tíma-
mörkin eru dálítið kynlega valin. Utan þeirra lenda annars vegar Fomgrikk-
ir, sem fundu þó upp hugtakið historia, hins vegar nýjustu kenningar í sögu-
heimspeki, þær sem stundum em kenndar við frásagnarfræði eða eftir-form-
gerðarstefnu.
Efninu er raðað í tímaröð, en þó er þetta engin eiginleg saga; frásögnm
hangir ekki saman á neinum ákveðnum fræðilegum viðfangsefnum og miS'
munandi lausnum þeirra. Höfundur skrifar með skæmm og lími, eins og
enski söguspekingurinn R.G. Collingwood orðaði það, og tekur ekkert mark á
því sem hann hefur sjálfur eftir Collingwood (130): „Saga byggingalistar er
ekki merkingarsnauð röð, þar sem stefnum og stílum er stillt upp hverjum
við hlið annars."
Vissulega gæti þess konar „röð" komið að gagni sem handbók. En hér er
einatt tekið of óljóst til orða til að leikmenn í heimspeki geti áttað sig á hvað
verið er að fara. Oft er dvalist meira við aukaatriði en aðalatriði, frá sagn'
fræðilegu sjónarmiði. Endurtekningar em miklar, svo að efnið er stórum rýr'
ara en blaðsíðufjöldinn gefur fyrirheit um. Margt er villandi og sumt beinhn'
is rangt.
Svona harðan dóm er óhjákvæmilegt að rökstyðja. Til þess tek ég upp or^'
rétt blaðsíðulangt upphaf kaflans um Collingwood og geri athugasemdir vio
hann jafnóðum í dálkinum til hægri. Ég vel þennan kafla annars vegar vegna