Saga - 1989, Side 37

STfÓRNMÁLAÁTÖK OG KRISTNIBOÐ
35
samskiptin voru af jafnveraldlegu tagi og kaupmennska. Kirkjunnar
menn hafa því vafalaust lagt hart að heiðnum kaupmönnum að láta
að minnsta kosti primsigna sig svo þeir gætu að skaðlausu átt sam-
skipti við kristna menn. í primsigningunni var ekki fólgin nein skuld-
binding, en þó munu flestir sem hana tóku hafa látið af blótum og
öðrum heiðnum siðum. Það er næsta víst, að heiðnir kaupmenn hafa
einnig haft fullan hug á að primsignast. Primsigningin opnaði þeim
markaði, sem annars voru lokaðir og styrkti viðskiptasambönd sem
erfitt var að rækta án hennar, til dæmis við kirkjuna.
Við primsigninguna og aukin kynni við kristni hafa svo heiðin lífs-
viðhorf kaupmannanna farið að láta undan síga. Sjálfsagt hafa sumir
líka misskilið primsigninguna og talið sig hafa tekið kristna trú. Aðrir
hafa hins vegar af ráðnum hug gengið hinum nýja sið á hönd.
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að þegar svokallaðar „frum-
stæðar" þjóðir kynnast öðrum, sem „lengra" eru komnar á þróunar-
brautinni, þá líta þær gjarnan upp til þeirra og reyna að apa eftir siði
þeirra og hætti. Þannig hefur eflaust farið þeim norrænu kaupmönn-
um sem kynntust menningu Engilsaxa, Kelta og Franka. Þegar heim
kom hafa þeir viljað sýna, að þeir væru forframaðir og því hefur
nýjasta tíska verið sýnd á strætum norrænu kaupstaðanna jafnframt
því sem sumir kaupmenn hafa skreytt sig með krossum og öðrum
kristnum verndargripum og litið vorkunnaraugum á kauðalega heið-
ingjana í bændafötum sem komu til að versla við þá. Að þessu lífi
loknu hafa margir hinna forfrömuðu látið grafa sig að kristnum sið,
hvort sem þeir hafa verið formlega búnir að taka kristna trú eða ekki.
Þótt það virðist þversagnarkennt þá styrktust áhrif kristinnar trúar
á Norðurlöndum við upphaf víkingaaldar þó fyrstu kynni annarra
Evrópubúa af víkingum væru langt frá því að vera jákvæð. Kristnir
menn voru meðal annars fangaðir og gerðir að þrælum. Þrælarnir
höfðu stundum það verkefni að fóstra börn húsbænda sinna og má
ætla að þeir hafi oftar en ekki notað heilagra manna sögur og annan
kristinn efnivið til að svæfa ólátabelgina á kvöldin. Þegar svo önnur
kynslóð víkinga fór á stjá er nokkuð öruggt að í þeim hópi voru marg-
ir sem höfðu fengið kristið uppeldi, að minnsta kosti að hluta, þó ekki
hafi þeir verið búnir að taka skím.
Það liðu ekki mörg ár frá því að fyrstu víkingarnir lögðu upp til
árása á írland og England þar til þeir vom famir að setjast að í þessum
löndum og öðmm. í samræmi við það sem áður var sagt um sam-