Saga - 1989, Page 132

130
STEFÁN AÐALSTEINSSON
val af völdum bólusóttar á íslandi gildar.30 Af þessum sökum er nauð-
synlegt að greina sem best frá því hvaða efnivið ég nota í rannsókn
mína á bólusóttarúrvali gegn A-flokki og hvaða forsendur ég gef mér
um áhrif bólusóttar á íslandi og í Noregi.
Efniviðurinn sem ég nota í grein mína er frá Indlandi á árunum
1965-66. Þar er um að ræða niðurstöður rannsókna á blóðflokkum
415 bólusóttarsjúklinga. Til samanburðar voru rannsakaðir 407 heil-
brigðir einstaklingar, aðallega systkini sjúklinganna. Af þessum 822
einstaklingum voru 341 í flokkunum A eða AB en 481 í flokkunum B
eða O.31 Af einstaklingum í flokkunum A og AB sýktust 76,5% en í B
og O sýktust aðeins 32,0%. í flokkunum A og AB dóu rúm 45% en í
B og O dóu tæp 10%.
Þegar ég reikna líkleg úrvalsáhrif bólusóttar á tíðni A-flokksgens-
ins hér á landi nota ég ákveðna, stærðfræðilega reikningsaðferð. Ég
hef orðið var við efasemdir um það hvort forsendurnar að baki þeim
reikningum séu nægilega traustar. Um það atriði má alltaf deila, enda
skipta þær forsendur ekki meginmáli í þessu sambandi. Hitt er meg-
inatriði að í indverska faraldrinum valdi bólusóttin sannanlega gegn
A-flokki. Útreikningar á því hvernig norsk blóðflokkatíðni hefði get-
að breyst í íslenska eru eingöngu sýndir sem dæmi um það hvernig
slíkt úrval gæti átt sér stað. Reikningsaðferðin skiptir ekki sköpum
heldur hitt að þau öfl eru að öllum líkindum fundin sem geta valið
gegn A-flokki og þar með hækkað O-flokk.
í faraldrinum á Indlandi breytti bólusóttin tíðni einstakra blóð-
flokka í ABO-kerfinu stórlega. Ekki hefði þurft nema tvo slíka far-
aldra á íslandi til að breyta tíðni ABO-blóðflokkanna frá því sem þeir
eru nú í Noregi yfir í það sem þeir eru nú á dögum á íslandi.
í grein minni vitnaði ég til heimilda þar sem fram kemur að bólusótt
var skæðari í faröldrum heldur en þegar hún var landlæg. Landlæg
bólusótt gekk með fárra ára millibili og hún lagðist fyrst og fremst á
börn. Dánartíðni barna úr bólusótt var lægri en dánartíðni fullorð-
inna.32 Sá einstaklingur sem tók bóluna sem barn og Iifði hana af var
ónæmur fyrir bólu upp frá því hl æviloka.
Á íslandi gekk bólusóttin yfir í faröldrum með tæplega 30 ára milli-
30 GS, 37 neðanmáls.
31 Vogel, F. og M.R. Chakravarttí, 147-65.
32 Jón Steffensen (1975b), 307.