Saga - 1989, Page 170

168
ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
mína á aðdraganda flokksstofnunarinnar. Þar fer Gísli á kostum og heggur á
báða bóga. Hann segir höfund skýra klofning verkalýðshreyfingarinnar í
Evrópu um og eftir 1917 með svikum sósíaldemókrata „við marxismann og
„svikasagan" hefst því að mati hans [Þorleifs] með ritstörfum þýska fræði-
mannsins Eduards Bernsteins árið 1899, eins og hefðin býður". - Og nokkru
síðar segir Gísli það vera
mjög rangt að rekja sundrungu verkalýðsflokka í sósíaldemókrata og
kommúnista til ritstarfa Bernsteins árið 1899. Slík áhersla á uppruna-
legu hugrenningarsyndina er skyldari trúarbrögðum en vísindum og
minnir einnig á réttarhöld Stalíns, þegar fórnarlömbin lýstu sig eða
voru lýst sek um alls kyns hryðjuverk sem ættu rætur að rekja til
borgaralegs uppruna og/eða rangra skoðana einhverntíma í fyrnd-
inni.
Hér er margt úr lagi fært og höfundi gerðar upp skoðanir sem hvergi hafa
komið fram. Líkast er sem Gísli vilji troða höfundi í einhvern hóp sértrúar-
manna sem hafa rótgróna hefð við þá iðju sína að sníða til söguna svo að hún
falli að þeirra eigin hugarórum - án tillits til hvað sé hægt að sanna með til-
vísun til traustra heimilda. Helst er að skilja á líkingu Gísla að hann ætli mér
hlutverk sögufalsara í þrælabúðum Stalíns. í Gullnu flugunni er hvergi
minnst á að einhver „svikasaga", þ.e.a.s. klofningurinn í verkalýðshreyfing-
unni, hefjist með ritstörfum Eduards Bernsteins. Þvert á móti. Fyrsti kafli
bókarinar hefst með þessum orðum: „Löngu fyrir aldamótin síðustu var farið
að gæta ólíkra hugmynda um mark og mið innan verkalýðssamtaka Evrópu"
(bls. 11). Undir lok kaflans er bent á þýðingu greinaflokks Bernsteins sem
birtist í bókarformi árið 1899 undir nafninu Die Voraussetzungen des Sozial-
ismus und die Aufgaben der Sozialdemokratie. Ég segi ennfremur að þetta rit hafi
ekki verið nýsköpun hugmynda eða kenninga, heldur hafi mikilvægi þess
legið í að þar hafi hugmyndir margra verið dregnar saman og þeim steypt í
eitt heildarkerfi (bls. 13).
Og síðar skrifar Gísli: „I söguskýringu höfundar Gullnu flugunnar
umhverfist einstrengingslegur og hugsjónaríkur eldmóður frumherjanna [í
Kommúnistaflokki íslands] í nokkurs konar eymdarlegt píslarvætti, sem er-
lend öfl og erlent fé höfðu skapað. Umfram allt verður þó að sýna fram á að
það hafi ekki verið kommúnistar sem „klufu" heldur kratarnir. ..."
„Orsakastefið erlend íhlutun (með peningagjöfum) = píslarvætti vinstri afl-
anna í verkalýðshreyfingunni er síðan endurtekið öðru hverju í bókinni og
verður þar nokkurs konar sögulegt lögmál." Gísli kemst að þeirri niðurstöðu
að í raun hafi ekki verið um neinn klofning að ræða árið 1930. „Kratar og
kommar voru þá einfaldlega orðnir of ólíkir stjórnmálahópar til að geta starf-
að saman í einum flokki".
Hér er annar misskilningur á ferð. Ég tala aldrei um píslarvætti og enn síð-
ur eymdarlegt píslarvætti. Það er heldur ekkert í sögunni sem verður að sanna.
Það sem er sannað er sannað einungis vegna þess að það er unnt en ekki
vegna einhverrar nauðsynjar. Það er ekki rétt að ég hafi fundið mig knúinn
til að sanna eitt eða neitt varðandi klofninginn í Alþýðusambandinu 1930.
Þarna virðist mér Gísla vera meira í mun að koma höfundi á einhvern bás