Saga - 1989, Blaðsíða 192

190
RITFREGNIR
minnismerkið um Hallgrím Pétursson við Dómkirkjuna. Pá er getið
nemenda hans svo og ýmissa annarra steinsmiða, sem eiga verk í garðinum,
en of langt yrði upp að telja hér. Sá, sem eiginlega rekur lestina, er sá kunni
steinsmiður Magnús Guðnason, sem starfaði mjög lengi að steinsmíði og rak
verkstæði að Grettisgötu 29. Hann gerði t.d. minnisvarðann um Sigurð Vig-
fússon fornfræðing. Munu margir enn muna eftir þessum þekkta borgara,
sem lést ekki fyrr en 1961.
Bæjarbúar hafa sjálfsagt á sinni tíð litið svo á, að svæðið, sem lagt var til
kirkjugarðsins og tekið í notkun 1838, mundi endast lengi burtsofnuðum.
Pað liðu þó ekki nema 30 ár, uns nauðsynlegt reyndist að færa kirkjugarðinn
út til suðurs, og skömmu eftir aldamótin 1900 þurfti aftur að auka við og var
nú haldið til norðurs. t þeirri hryðju, ef svo má kalla, þurfti að fjarlægja
bæjarhúsin í Melshúsum, þau sem enn stóðu. Þessi stækkun náði að Kirkju-
garðsstíg.
Þegar heimsstyrjöldin fyrri hófst, var enn svo komið að auka þurfti við
kirkjugarðssvæðið. Árið 1915 voru sett lög, sem heimiluðu landsstjórninni
að láta fara fram eignarnám á nauðsynlegu landi í þessu skyni. í bókinni er
minnst á lögin, en geta hefði mátt um þær umræður, sem fram fóru um málið
og er að finna í Alþingistíðindum. Petta mál lenti í töluverðu þófi, því að
bæjarstjórnin taldi rétt að framlengja Garðastræti til suðurs, en slíkt hefði úti-
lokað eðlilega útfærslu garðsins í vesturátt svo sem hugur manna stóð til.
Fleira kom til, en að lokum var norðurhluti garðsins framlengdur vestur að
núverandi Ljósvallagötu.
Nú mátti ekki tæpara standa, því að rétt á eftir dundi hin svonefnda
spánska veiki yfir og olli sem kunnugt er miklu mannfalli í Reykjavík, og
mun vandséð hvernig farið hefði, ef viðbótin hefði þá ekki verið komin í
gagnið. Björn varpar því fram þeirri hugmynd, að kalla mætti þennan hluta
kirkjugarðsins „Spænska garðinn". Nú virðist mér, að margir, jafnvel flestir,
sem um hafa fjallað, telji rangt að kenna drepsóttina við Spánverja. Hún hafi
ekki verið upprunnin á Spáni. Því held ég, að þessi hugmynd eigi varla rétt
á sér, en auk þess ólíklegt, að nokkurn tíma fái einstakir hlutar garðsins sér-
stök nöfn eins og þetta.
Kaflinn um líkhúsið er eins og raunar öll bókin mjög fjörlega ritaður. Saga
þess þau 112 ár, sem það stóð, er Iíka mjög fjölbreytileg. Það gegndi t.d. í
tvígang hlutverki hinnar einu kirkju Reykvíkinga. Það var meðan miklar
framkvæmdir stóðu yfir við dómkirkjuna 1847-48 og 1879. í síðara skiptið
var að vísu risin kapella í Landakoti.
Það hefði ekki skaðað að geta þess, að á bæjarstjórnarfundi ári 1855 kom
fram, að skylt væri kaupmönnum, er höfðu púður til sölu, að geyma það á
líkhúsloftinu. Ekki er mér kunnugt nánar um þetta hlutverk líkhússins sem
sprengiefnageymslu.
Ég hef ekki í þessu skrifi komist hjá að benda á nokkur atriði, þar sem
mér finnst, að betur hefði mátt fara, og verð ég að bæta nokkrum við.
Á bls. 140 er farið rangt með nafn Guðrúnar konu sr. Eiríks Briem; er hún
nefnd Guðríður. Ég tók eftir, að á bls. 95 er farið rangt með þrjú erlend ætt-
arnöfn, sem á að rita Coghill, Fevejle og Thejll. í kaflanum, þar sem greint er