Saga - 1989, Qupperneq 237

RITFREGNIR
235
menningarinnar. En fyrir þá sök er hann ekki reiðubúinn að dæma sjómenn
úr leik sem menningarverur. Þeir hafi einfaldlega fram til þess tíma er grein-
in var rituð búið við ómannsæmandi kjör sem væru ekki menningarþjóð
samboðin.
„Jafnaðarmenn fylltu flokk þeirra manna er fordæmdu kapítalismann á
siðferðilegum forsendum", skrifar Ólafur á bls. 32. Tveir helstu hópar þeirra
voru menn sem mætti kalla „draumórasósíalista" (William Morris, Henry
George, John Ruskin og Peter Krapotkin); hinn hópinn kallar Ólafur marxista
(sósíaldemókratar og kommúnistar). Marxistar voru a.m.k. ekki vanir að
dæma kapítalismann á siðferðilegum forsendum eingöngu heldur öllu frem-
ur hagrænum. Þeir töldu að innri mótsagnir auðvaldsskipulagsins myndu
gera því ókleift að standast tímans tönn og að sósíalisminn tæki við. Þegar
almennri umfjöllun Ólafs um jafnaðarmenn erlendis lýkur snýr hann sér að
þeim íslensku til að sýna fram á hve „sveitó" þeir hafi verið á bernskuskeiði
hreyfingarinnar og tekur reyndar svo djúpt í árinni að fullyrða að innan
„þeirra raða voru ætíð menn sem vildu verja lífshætti fortíðarinnar" og að
„varðveislustefnan" hafi verið ríkjandi fyrstu árin. Þessu til „sönnunar"
vitnar Ólafur m.a. í bók mína lceland in Transition á þeim stað þar sem ég
fjalla um áhrif árstíðabundins atvinnuleysis á vinnuframboð í Reykjavík á
fyrstu áratugum aldarinnar. Afskipti verkalýðsfélaganna einkenndust ekki
af neinni „varðveislustefnu" enda styðja þau ekki fullyrðingu Ólafs um
vantrú manna á framþróun atvinnuveganna í sömu málsgrein. I þessu sam-
bandi var verkafólki í Reykjavík fyrst og fremst umhugað að koma í veg fyrir
stjórnlaust aðstreymi fólks í atvinnuleit þegar erfitt var fyrir bæjarbúa sjálfa
að fá vinnu. Þessar áhyggjur voru nátengdar árstíðabundnu atvinnuleysi en
ekki stöðugu atvinnuleysi, eins og Ólafur hefur eftir mér í bók sinni. (Bls. 33)
Á bls. 39 er endurtekið stefið um samband varðveislustefnu og takmörkunar
á aðstreymi verkafólks til þéttbýlisstaðanna, en í þetta skipti er stuðst við
fyrsta kynningarbækling ASÍ. Þar er reyndar lögð sérstök áhersla á að koma
1 veg fyrir „ofmikið" aðstreymi fólks úr sveitunum og er aftar í bæklingnum
varað við mismunun í afkomuþróun milli þéttbýlis og sveita.
Varnaðarorð Jörundar Brynjólfssonar á alþingi 1919 þurfa ekki endilega að
//enduróma ráma rödd fortíðarinnar" þótt hann hafi ekki verið alls kostar
anægður með ástand sjávarútvegsins um þær mundir. (Bls. 41) Hér hefði
ekki sakað að huga að því sem var að gerast í sjávarútvegi um þær mundir en
tnikil áform voru þá á döfinni varðandi uppbyggingu fiskveiðiflota Islend-
inga.
Á bls. 57-8 ræðir Ólafur tillögur um aukið vægi þéttbýlisatkvæða í Reykja-
vík:
Þannig var að stjórn Jóns Magnússonar lagði til að þingmönnum
Reykjavíkur yrði fjölgað um fjóra, úr tveimur í sex. Stjórnarskrár-
nefnd þingsins féllst ekki á að þeim yrði fjölgað nema um tvo. Þórar-
inn Jónsson talaði fyrir hönd nefndarinnar og sagði að aðstaða Reyk-
víkinga til að hafa áhrif á þingið væri betri en kjósenda í öðrum kjör-
dæmum. Sveinn Ólafsson þingmaður Framsóknarflokksins tók í
sama streng og bætt við: „Að sjálfsögðu eru skoðanir skiftar um það,