Saga - 1996, Blaðsíða 154

152
RAGNHEIÐUR KRISTJÁNSDÓTTIR
Jóns Sigurðssonar um hvort hann hefði verið fylgjandi aðild ís-
lands að Evrópusambandinu?77
Baldvin vildi, líkt og flestir landar hans, að íslendingar fengju
ráðgefandi þing í landinu;78 hann var mótfallin því að íslendingar
sendu fulltrúa á þing í Danmörku. Hann setti ekki fram aðrar kröf-
ur fyrir landið í stjórnarfarslegum efnum. Baldvin krafðist aldrei
berum orðum sjálfsforræðis fyrir þjóðina; það er óumdeilanlegt. Hins
vegar má hugsanlega túlka skrif hans svo, eins og Nanna Ólafs-
dóttir gerir, að hann hafi verið hallur undir þingbundna konungs-
stjóm; hugsanlega vildi Baldvin að konungur léti þegnum sínum í
té vald til að taka þátt í stjóm landsins, þótt hann hafi ekki sagt það
berum orðum. Það virðist a.m.k. ljóst að Baldvin var ekki pólitísk-
ur þjóðemissinni í þeim skilningi sem hér er lagður í orðið, því
hann setur ekki fram kröfu um að pólitísk landamæri landsins fari
saman við landamæri þjóðarinnar. Hugsanlegar hugmyndir Bald-
vins, að svo miklu leyti sem þær má lesa úr þeim málflutningi
hans sem rakinn er að framan, ganga ekki nema að mjög takmörk-
uðu leyti í þessa átt. Danskur konungur gegndi enn meginhlut-
verki í íslensku stjómarfari, en ekki eins og síðar varð hjá Jóni Sig-
urðssyni sem gat litið á hlutverk konungs sem miklu veigaminna,
jafnvel þó því væri ekki hafnað. Því má segja að Baldvin hafi horft
í átt til þeirra hugmynda sem kenna má við pólitíska þjóðemis-
stefnu, en að hugmyndir hans og kröfur fullnægi ekki þeim skil-
yrðum sem sett vom í upphafi þessarar ritgerðar.79 Ennfremur má
greina hjá Baldvini ýmsar hugmyndir sem vom snar þáttur menn-
ingarlegrar þjóðemisstefnu eins og hún þróaðist í Evrópu á nítj-
ándu öld og áður hefur verið rakin. Eins em skýr tengsl hans við
þjóðernisstefnu á íslandi eins og hún þróast eftir hans daga. Bald-
vini er umhugað um varðveislu tungunnar og um leið þjóðarinnar
og hann elur í brjósti sér von um glæsta endurreisn landsins á
77 Hér má til gamans geta þess að nokkru eftir að þessi orð voru sett á blað rakst
ég á grein í Aljnjðublaðinu sem gekk einmitt út á að sýna fram á að Jón Sig-
urðsson hefði verið fylgjandi aðild, hefði hann verið uppi nú. Sjá Hrafn Jök-
ulsson, „í skugga Jóns Sigurðssonar", Alþýðublaðið 21. september 1995, bls. 4.
78 Aðalgeir Kristjánsson, Endurreisn alþingis, bls. 54-64.
79 Höfundi finnst því full djarft að kalla Baldvin þjóðemissinna eins og löngum
hefur verið gert. Þannig kallar Guðmundur Hálfdanarson Baldvin t.a.m. „one
of the earliest advocates of Icelandic nationalism", sjá ritgerð hans: Old Pro-
vinces. Modem Nations, bls. 63.