Saga - 1996, Blaðsíða 395

RITFREGNIR
393
kann að vera að Jón taki ekki nægilegt tillit til breytilegrar þátttöku ís-
lenskra togara í síldveiðum en allvíða í bókinni ber hann saman afla Breta
°8 Islendinga á íslandsmiðum.
Höfundur leitar allvíða í smiðju fiskifræðinga til að meta ofveiði á til-
leknu tímaskeiði. Þessir útreikningar eru allir hinir athyglisverðustu. Þama
er hugtakið afli á sóknareiningu skýrt einkar vel, gerð grein fyrir hugsan-
legum Grænlandsgöngum o.s.frv. Auðvitað er ekki hægt að krefjast allra
hluta í svona riti en gaman hefði verið, á þessum síðustu og verstu tímum
^vað afla áhrærir, að fá greinargerð um hversu lengi einn sterkur þorsk-
argangur getur borið uppi afla. Mig minnir að árgangurinn frá 1920 hafi
Ver>ð þeirrar gerðar.
I þriðja hluta bókarinnar, sem fjallar um þróun mála eftir seinna stríð,
er mestu púðri eytt á útfærslu landhelginnar og síendurteknar deilur
mil)i Breta og íslendinga af þeim sökum. Þar er atburðarásin rakin skil-
tr|erkilega, sjónarmið deiluaðila tíunduð og helstu rök þeirra tínd til. Höf-
JJndur sýnir afar fimlega hin tvívirku tengsl milli íslenskra stjórnmála og
andhelgismálsins allt frá 1952 til 1976. Jafnframt þessu gerir hann jafn-
°ðum grein fyrir þróun landhelgismála á alþjóðavísu. Hið eina sem ég
Jaknaði í þessari umfjöllun allri var að þegar fyrstu hugmyndir ís-
endinga um útfærslu eru reifaðar er hvergi minnst á lögin frá 19. júní
^22 en þessi lög bönnuðu umsvif erlendra útgerðarmanna hér á landi.
essi Iög höfðu að vísu ekki mikil áhrif á umsvif Breta en með þeim náðu
s endingar endanlega tökum á síldarútveginum og þau hafa örugglega
staPpað í þá stálinu á fleiri sviðum sjávarútvegs.
Höfundur tínir til flestar þær heimildir sem aðgengilegar eru en eftir
sGnda nokkrar meginspurningar sem ekki fást svör við vegna skjala-
eyndar. Þetta á sérstaklega við um útfærsluna í 50 mílur og 200 mílur.
f'di vera þjóðanna beggja í NATO þátt í að leysa deilurnar eða herti hún
nutinn? Atti Luns þátt í að leysa deilurnar eða skipti hann engu máli?
svona spurningum fást Iítil svör við núverandi aðstæður. í þessu
Sarnbandi má benda á að ýmsar þjóðir hafa veitt tilteknar undanþágur frá
jalaleynd. Sem dæmi má nefna að þegar Finnar voru sem forvitnastir
Utr> stöðu sína í síðari heimsstyrjöldinni fengu tveir sagnfræðingar leyfi til
rannsókna þótt lögum um skjalaleynd væri fylgt að öðru leyti.
Texti Jóns er ákaflega lipur eins og í fyrri ritum hans enda hefur hann
n8>ð mikla þjálfun í að skrifa um sjávarútvegsmál og ég fæ ekki annað
Seð en að hið sama gildi um enskuna eftir þvf sem ég ber skynbragð á
ka hluti. Sverrir Hólmarsson hefur skilað sínu verki með ágætum en
gSs er getið í formála að hann hafi lesið handritið yfir. Villur fann ég fáar.
rett eins og til að minna okkur á tilveru sína og annmarka nú-
atækni hefur prentvillupúki eða annar ámóta dári skemmt sér á þrem-
Ur stöðum svo ég sá. Ein villan var töluleg villa í töflu, 1 í stað 1.000 (bls.
' hinar tvær voru heldur óskemmtilegar. Þegar sagt er frá upphafi