SunnudagsMogginn - 01.11.2009, Side 37

1. nóvember 2009 37
S
kyldi kynheilsu landans hafa hrakað eftir
efnahagshrunið? Margir hafa ugglaust
spurt sig þeirrar spurningar. Tími alls-
nægta er liðinn og við tekið harðæri með
tilheyrandi áhyggjum og streði sem ekki sér fyrir
endann á. Hvaða áhrif skyldi það hafa á kynlíf fólks
og holdleg samskipti almennt?
Dr. Yvonne Kristín Fulbright, kynlífsfræðingur
og rithöfundur vestur í
Washington, er í hópi
þeirra sem velt hafa þessu
fyrir sér.
„Það gleður mig að heyra
í Morgunblaðinu. Ég hef
einmitt verið að hugsa til
Íslendinga og velta því fyrir
mér hvernig þið hafið það á
þessum síðustu og verstu
tímum,“ segir Yvonne sem
er íslensk í móðurættina en
hefur alið mestallan sinn
aldur í Bandaríkjunum.
Hún er með doktorspróf í alþjóðlegri heilbrigð-
isþjónustu með áherslu á kynheilbrigði og tjáskipti
foreldra og barna um kynlíf. Yvonne hefur ritað
nokkrar bækur um kynlíf og samskipti kynjanna og
verið áberandi í bandarískum fjölmiðlum sem
pistlahöfundur og ráðgjafi. Sumir hafa gengið svo
langt að kalla hana „rödd nýrrar kynslóðar“.
Skiptir kynheilsa ekki máli?
Yvonne viðurkennir að hafa áhyggjur af kynheilsu
hálflanda sinna.
„Íslensk stjórnvöld eru ekki að styðja neinar fyr-
irbyggjandi aðgerðir en það mál var þegar orðið að-
kallandi fyrir efnahagshrunið. Mér skilst að á tím-
um þegar æskilegt er að þunganir séu fyrirfram
skipulagðar hafi verð á getnaðarvörnum rokið upp
úr öllu valdi. Þá er mér sagt að ekki þurfi lengur að
greiða fyrir fóstureyðingar. Ég tek undir með mín-
um góða lærimeistara, dr. Sóleyju Bender, þegar
hún spyr hvaða skilaboð það feli í sér. Skiptir engu
máli að fólk hlúi að kynheilsu sinni og fjölgun ein-
staklinga?“
Yvonne segir þessa stefnu gera það að verkum að
fólk þurfi að taka afleiðingunum þegar það ætti í
raun og veru að taka ábyrgð á eigin heilsufari. „Sú
staðreynd að sala á smokkum hefur dregist saman
undirstrikar þörfina fyrir getnaðarvarnir á viðráð-
anlegu verði og aðgengilegri heilbrigðisþjónustu
fyrir alla sem hafa löngun til að hlúa að heilsu
sinni.“
Spurð hvort hún hafi fylgst með efnahagskrepp-
unni á Íslandi svarar Yvonne bæði játandi og neit-
andi. „Ég bjó á Íslandi um þær mundir sem ósköpin
dundu yfir og dofnaði hreinlega upp af undrun.
Svona lagað á ekki að geta gerst á Íslandi! Síðan fékk
ég eiginlega samviskubit yfir því að eiga möguleika
á því að snúa aftur til Bandaríkjanna eftir að hafa
verið gestakennari við Háskóla Íslands, þar sem
mér leið eins og við ættum öll að standa í þessu
saman.“
Eftir að Yvonne sneri aftur vestur hefur hún
fylgst reglulega með fréttaflutningi frá Íslandi en
viðurkennir að hún þurfi annað veifið að hvíla sig
vegna þess að hörmungarnar séu svo yfirþyrmandi.
„Eins og svo margir Íslendingar er ég sár og reið yfir
því að ekki hafi verið meira gert til að draga söku-
dólgana til ábyrgðar. Við megum samt ekki gleyma
því að það er enginn leiðarvísir til fyrir þjóðir sem
verða gjaldþrota á einni nóttu og menn verða að
gefa sér tíma til að fara yfir sviðið áður en ályktanir
eru dregnar. Ísland er frægt fyrir að sjá um sína og
vera sjálfu sér nægt og ég er sannfærð um að þjóðin
á eftir að koma út úr þessum ógöngum betri og
sterkari en nokkru sinni fyrr.“
Yvonne segir brýnt að fólk hugi að samböndum
sínum og ástalífi þegar ytri aðstæður í þjóðfélaginu
er svona óhagstæðar. „Fólk þarf aldrei meira á öðru
fólki að halda en á erfiðistímum, jafnvel þótt það
dragi sig inn í skel. Það er á tímum sem þessum
þegar elskendur hafa hvorki kraft né löngun til að
sinna sambandi sínu sem þeir þurfa einmitt að
leggja mesta rækt við það. Það er ekki þar með sagt
að fólk þurfi að stunda kynlíf út í eitt, en það þarf að
styðja vel hvað við annað, andlega og líkamlega.
Það er líka lykilatriði að líta ekki á sambandið sem
sjálfgefinn hlut. Sé einhvern tíma þörf fyrir náið
samband er það í andstreymi og við þær aðstæður
gefst okkur kjörið tækifæri til að meta hvert annað
að verðleikum. Peningar skipta engu máli í því
samhengi.“
Hugsar þú sjaldan um kynlíf?
Yvonne segir fólk stöðugt eiga að leita eftir vís-
bendingum um að ástalíf þess sé í hnignun, þannig
megi grípa í taumana áður en það sé um seinan.
„Þessar vísbendingar geta verið af ýmsum toga en
tengjast oftar en ekki dvínandi kynlífsáhuga. Vís-
bendingarnar geta til dæmis verið hvort fólk hafni
kynferðislegum umleitunum reglulega, hafi aldrei
frumkvæði af kynlífi sjálft, hugsi sjaldan um kynlíf,
horfi í gegnum kynæsandi fólk eða -aðstæður og líti
á kynlíf sem skyldu fremur en nokkuð annað.“
Yvonne bendir á sitthvað fleira, svo sem skort á
samskiptum og að fólk kjósi fremur að umgangast
aðra en elskhugann. Þá sé það sígild vísbending um
sambandsþreytu bregði annar aðilinn börnunum
fyrir sig sem skildi og noti þau sem afsökun fyrir að
verja ekki tíma með makanum. „Þessi einkenni
læðast oft aftan að fólki, þannig að það verður að
vera duglegt að mæla hitann í sambandinu.“
Spurð hvort rannsóknir bendi til þess að skiln-
aðir og sambandsslit færist í vöxt á krepputímum
svarar Yvonne neitandi. „Þvert á móti virðist draga
úr skilnuðum þegar hart er í ári. Enda þótt fólki líði
ekki vel í hjónabandinu skilur það ekki af þeirri
einföldu ástæðu að það hefur ekki efni á því eða
metur stöðuna þannig að það geti ekki staðið við
sínar fjárhagslegu skuldbindingar eitt síns liðs.“
Morgunblaðið hefur gert samkomulag við
Yvonne Kristínu um að hún riti reglulega pistla í
Sunnudagsmoggann og mun sá fyrsti birtast að
hálfum mánuði liðnum.
Yvonne segir verkefnið leggjast vel í sig. „Ég hef
mikið velt því fyrir mér hvort og hvernig ég get lið-
sinnt íslensku þjóðinni. Þetta er kærkomið tæki-
færi.“
Kynlíf á
krepputímum
Aldrei er brýnna en í andstreymi að huga að sam-
böndum sínum og ástalífi. Það er alltént skoðun
kynlífsfræðingsins dr. Yvonne Kristínar Fulbright
sem hugsar stíft yfir hafið til okkar hálflanda
sinna í yfirstandandi efnahagsþrengingum.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Dr. Yvonne
Kristín Fulbright
Reuters
Það er á tímum sem þessum þegar elsk-
endur hafa hvorki kraft né löngun til að
sinna sambandi sínu sem þeir þurfa ein-
mitt að leggja mesta rækt við það. Það er
ekki þar með sagt að fólk þurfi að stunda
kynlíf út í eitt, en það þarf að styðja vel
hvað við annað, andlega og líkamlega.
Hlúa ber að sambandinu. Verk eftir þýska líffærafræðinginn
Günther von Hagens á sýningu í Sviss fyrir skemmstu
grunnskóli - framhaldsskóli - háskóli
NÁMSAÐSTOÐ
íslenska - stærðfræði - enska - danska
franska - eðlisfræði - efnafræði - tölfræði
þýska - spænska - lestur - stafsetning o.fl.
greining á lestrarerfiðleikum
Nemendaþjónustan sf. Sími 557 9233 • www.namsadstod.is
Sambönd