Morgunblaðið - 18.11.2009, Síða 19

Minningar 19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 2009
✝ Þóra N. Stef-ánsdóttir Bach-
mann fæddist í Hafn-
arfirði 29. janúar
1917. Hún lést á St.
Jósefsspítala í Hafn-
arfirði 10. nóvember
síðastliðinn. For-
eldrar Þóru voru
Stefán Ólafur Bach-
mann, fæddur á
Akranesi 12. maí
1886, d. 21. ágúst
1965 og Margrét
Sveinsdóttir, fædd í
Hafnarfirði 11. nóv-
ember 1889, d. 25. september 1936.
Þóra var annað barn þeirra hjóna
en systkini Þóru voru: 1) Sveinn
Viggó, f. 9. september 1913, d. 15.
ágúst 1987, 2) Súsanna María, f. 4.
desember 1920, d. 28. október 1993.
Þóra giftist 17. febrúar 1940 Ágústi
Ottó Jónssyni frá Gróf í Hafn-
arfirði, f. 28. júní 1914, d. 31.októ-
ber 1987. Foreldrar hans voru Guð-
Dóttir þeirra er Unnur Sjöfn, f. 28.
apríl 2004. 2) Jónína, f. 30. maí
1948, gift Ragnari Erni Ásgeirs-
syni, f. 9. janúar 1946, d. 8. febrúar
2001. Börn þeirra eru: a) Berglind,
f. 17. nóvember 1971, maki hennar
er Ásmundur Edvardsson, f. 13.
júní 1969. Börn þeirra eru Helena,
f. 23. apríl 1996, Viktor Örn, f. 22.
janúar 2001 og Embla, f. 21. júní
2006. b) Ágúst Þór, f. 9. maí 1979, í
sambúð með Hildi Einarsdóttur, f.
28. júní 1980. Börn þeirra eru Hilm-
ir, f. 15. apríl 2006 og Freyja, f. 21.
ágúst 2009 . c) Svala, f. 13. október
1984, í sambúð með Atla Bollasyni,
f. 2. maí 1985.
Þóra bjó alla sína ævi í Hafnar-
firði. Hún var mikil húsmóðir og
sinnti heimili sínu af kostgæfni.
Auk húsmóðurstarfa vann hún í
fiskvinnslu, við saumaskap og síð-
ustu 32 starfsárin vann hún í
þvottahúsi Súkrahúss Sólvangs í
Hafnarfirði. Hún var heiðursfélagi
Verkakvennafélagsins Framtíð-
arinnar. Þar sat hún í stjórn um
árabil. Einnig sinnti hún ýmsum
öðrum félagsmálum í Hafnarfirði.
Útför Þóru fer fram frá Hafnar-
fjarðarkirkju í dag og hefst athöfn-
in kl. 13.
Meira: mbl.is/minningar
finna Margrét
Einarsdóttir, fædd í
Haukshúsum á Álfta-
nesi 10. nóvember
1888, d. 5. ágúst 1982
og Jón Jónsson, fædd-
ur í Lásakoti á Álfta-
nesi 12. ágúst 1879, d.
26. október 1936.
Þóra og Ágúst eign-
uðust tvö börn. 1)
Stefán Grétar, f. 25.
júlí 1940, d. 6. júlí
1993, kvæntur Sjöfn
Jónasdóttur, f. 7. des-
ember 1942. Börn
þeirra eru: a) Þóra, f. 11. febrúar,
maki hennar er Kristinn Marteins-
son, f. 29. júlí 1962. Sonur þeirra er
Stefán Ottó, f. 8. febrúar 1997. b)
Silja, f. 9. júlí 1969, maki hennar er
Jón Ingvi Geirsson, f. 28. október
1963. Dóttir þeirra er Regína Von,
f. 21. nóvember 2008. c) Jónas, f. 10.
mars 1976, í sambúð með Sigríði
Sigfúsdóttur, f. 15. ágúst 1978.
Nú er langri ævi elsku mömmu
lokið. Ekki átti ég von á því að kall-
ið bæri svo brátt að. Lífskraftur
hennar var svo mikill og baráttan
við „Elli kerlingu“ hetjuleg fram á
síðustu stundu. Heimilið og fjöl-
skyldan var mömmu allt. Hún var
ákaflega heimakær og bærinn
Hafnarfjörður skipaði sérstakan
sess í hjarta hennar. Alltaf bjó hún
við lækinn, því þar ólst hún upp
sem barn og þegar foreldrar mínir
byggðu framtíðarhúsnæði sitt var
það einnig reist við lækinn.
Húsið og garðurinn á Tjarnar-
brautinni var líf mömmu og yndi.
Hún þurfti heldur ekki að leita
langt eftir lífsförunauti því pabbi
var besti vinur Viggós bróður
hennar og dvaldi pabbi oft löngum
stundum inni á heimili mömmu
löngu áður en þau giftu sig. Hjóna-
bandið var ákaflega farsælt og
gaman að sjá hvað foreldrar mínir
náðu einstaklega vel saman, sér-
staklega þegar pabbi fór að vinna í
landi eftir 40 ára sjómennsku. Þá
sameinuðu þau áhugamál sín, því
þegar pabbi gerðist meðlimur
karlakórsins Þrasta tók mamma að
sér formennsku Þrastakvenna. Oft
sagði hún mér að þetta hefði verið
einn besti tími ævi sinnar og árin
með Þröstunum hefðu verið þeim
einstaklega gefandi og skemmtileg.
Ekki spillti fyrir að Stebbi bróðir
gerðist líka Þrastameðlimur á sama
tíma.
Þegar pabbi féll frá fyrir 22 árum
var eins og einhver lífsneisti hefði
slokknað hjá henni. Ekki bætti úr
skák þegar Stebbi bróðir og Ragnar
minn féllu frá langt um aldur fram.
Þá nefndi hún oft að nær hefði ver-
ið að hún hefði fegnið hvíldina í stað
þeirra. Nú veit ég að þeir taka vel á
móti henni, en eftir sitja minningar
um yndislega móður.
Ertu horfin? Ertu dáin?
Er nú lokuð glaða bráin?
Angurs horfi ég út í bláinn,
autt er rúm og stofan þín,
elskulega mamma mín.
Gesturinn með grimma ljáinn
glöggt hefur unnið verkin sín.
Ég hef þinni leiðsögn lotið,
líka þinnar ástar notið,
finn, hvað allt er beiskt og brotið,
burt er víkur aðstoð þín
elsku góða mamma mín.
Allt sem gott ég hefi hlotið,
hefir eflst við ráðin þín.
Þó skal ekki víla og vola,
veröld þótt oss brjóti í mola.
Starfa, hjálpa, þjóna, þola,
það var alltaf hugsun þín,
elsku góða mamma mín.
Og úr rústum kaldra kola
kveiktirðu skærustu blysin þín.
(Árni Helgason.)
Megi góður Guð vera með elsku
mömmu.
Hvíli hún í friði og hafi þökk fyr-
ir allt.
Jónína (Jonný).
Það reynir svo tíðum á mannlegan
mátt,
og myrk verður brautin í sólar átt,
því geislana húmskýin hylja.
Að hjartkær móðir nú horfin sé,
að hún sé dáin sem var okkur hlé,
það er svo erfitt að skilja.
Og börnin vor ungu svo hnípin og
hljóð,
þau hugsa um og muna hvað amma
var góð,
og veg þeirra vildi æ greiða.
Í hjörtum vor allra er harmþungi sár,
við helgum þér virðingu og saknaðar
tár,
sem ætíð varst ljós okkar leiða.
Svo felum við sál þína í Föðurins
hönd,
þér fylgir það heitasta er geymir vor
önd,
vor kærleiki, blessun og bænir.
Við þökkum þá elsku er oss auð-
sýndir hér,
þær indælu minningar geymast frá
þér,
þeim auðæfum enginn oss rænir.
(Ingibjörg Sumarliðadóttir.)
Kveðja til Tótu tengdamömmu
með kærri þökk fyrir mig og mitt
fólk á liðnum árum.
Þín tengdadóttir,
Sjöfn.
Hún elsku amma Tóta okkar er
fallin frá. Söknuðurinn er mikill
þar sem hún var stór hluti af fjöl-
skyldunni og bar ávallt mikla um-
hyggju fyrir okkur og börnum okk-
ar. Hún vildi alltaf fá að fylgjast
með merkum viðburðum í lífi okk-
ar, stórum jafnt sem smáum.
Þegar við vorum yngri var iðu-
lega farið á skauta á læknum. Þá
var gott til þess að vita að hægt
væri að skella sér inn til ömmu, til
þess að ylja köldum fingrum og
tám og fá eitthvað gott í gogginn
svo sem ömmubrauð og kleinur.
Eins átti amma oft til niðurrifið
brauð í poka sem við krakkarnir og
síðar barnabörnin fengum að gefa
öndunum á læknum. Henni þótti
alltaf gaman að fylgjast með uppá-
tækjum og prakkarastrikum
yngstu kynslóðarinnar og þá brosti
hún oft í kampinn og hló sínum
dillandi hlátri. En ef hávaðinn í
okkur keyrði úr hófi fram á meðan
á fréttatímanum stóð, sussaði hún
stundum á okkur með því að segja:
„Tei tei!“ sem við lærðum að skilja
sem svo að nú ættum við að hafa
hægt um okkur.
Ömmu var mjög umhugað um að
hafa fínt í kringum sig og lagði
mikla rækt við að halda húsinu við,
innan sem utan enda ákaflega gest-
risin kona. Til marks um það þá
stóð húsið alltaf opið öllum þeim
sem vildu þiggja kaffi 17. júní þau
ár sem hátíðarhöldin voru á Hörðu-
völlum. Þá var alltaf fullt hús,
standandi hlaðborð og amma á
fullu í eldhúsinu á meðan Fjall-
konan klæddi sig upp á í næsta
herbergi fyrir ræðuhöldin. Ef sum-
arblómin í garðinum fuku fyrir 17.
júní, þá voru bara keypt ný blóm
svo allt yrði sem hátíðlegast.
Amma var mótuð af æsku sinni á
þann veg að óendanleg fórnfýsi,
gjafmildi og umhyggja í garð sinna
nánustu var hennar aðalsmerki.
Hógværðin var henni sömuleiðis
ávallt eðlislæg og aldrei heyrðist
hún hallmæla nokkrum manni.
Það var mikið tekið frá ömmu
þegar afi Ottó féll frá og svo stuttu
síðar Stefán, einkasonur þeirra.
Eftir það var mamma hennar stoð
og stytta í öllu og gerði ömmu
kleift að búa áfram á Tjarnarbraut-
inni allt þar til í sumar þegar heils-
an tók að bresta.
Það er alltaf erfitt að kveðja
sína, sérstaklega þá sem standa
manni næst líkt og amma Tóta. Við
huggum okkur þó við það að henni
líði vel nú meðal látinna ástvina og
yljum okkur við minningarglæð-
urnar um góða og hjartahlýja
ömmu sem ávallt verður okkur
kær.
Berglind, Ágúst Þór og Svala.
Elsku amma Tóta.
Mig langar í nokkrum orðum að
kveðja þig og þakka fyrir allar þær
góðu minningar sem ég á um þig.
Ég er þakklát og stolt að hafa
fengið að vera nafna þín.
Þú varst mikið fyrir hannyrðir
og fékk ég að njóta þess, ég á
ennþá fallegu peysurnar, húfurnar
og kjólana sem þú gerðir handa
mér og eru til margar myndir af
mér í þessum fallegu flíkum. Þær
eru margar minningarnar sem hafa
komið upp í huga minn og eru mér
kærar. Það var alltaf svo notalegt
að koma til þín og afa Ottós á fal-
lega heimilið ykkar við lækinn.
Mikið var nú gaman að vera á
skautum á Hörðuvöllunum og að
renna sér á snjóþotu niður Sól-
vangsbrekkuna. Ef snjóþoturnar
voru ekki með í för þá fengum við
bara lánaða ofnskúffuna hjá ykkur
og var þá mikið fjör.
Þegar 17. júní-hátíðarhöldin voru
á Hörðuvöllunum var mikið um að
vera hjá ykkur afa. Þá voruð þið
búin að vera að vinna í fallega
garðinum ykkar, setja niður uppá-
halds sumarblómin þín og klippa
hekkið sem hefði getað verið í
hvaða hallargarði sem var. Síðan
tók við baksturinn og allar kræs-
ingarnar sem voru þar á borðum
fyrir alla þá sem litu inn á þessum
hátíðardegi. Okkur systrunum
fannst mikið til koma að Fjallkonan
fékk að klæða sig í skrúðann hjá
ykkur áður en hún steig á svið.
Ég er svo lánsöm að hafa fengið
að vinna með þér eitt sumar í
þvottahúsinu á Sólvangi þar sem
þú varst verkstjóri. Þar varst þú
mætt fyrir allar aldir búin að hella
upp á kaffi og koma þvottavélunum
af stað fyrir konurnar þínar.
Árið 1991 fluttum við Kiddi í
kjallarann til þín og hófum okkar
búskap saman. Við vorum þarna
hjá þér í átta góð ár og margar
hamingjustundirnar upplifðum við
saman. Mikið varstu glöð þegar við
tilkynntum þér að það yrði fjölgun
í kjallaranum hjá þér, að við ættum
von á okkar fyrsta barni. Mikið
varstu hrærð við skírnina að heyra
nöfnin sem við völdum á drenginn
okkar, hann Stefán Ottó.
Umhyggju og ástúð þína
okkur veittir hverja stund.
Ætíð gastu öðrum gefið
yl frá þinni hlýju lund.
Með þessum orðum, elsku amma,
kveð ég þig með söknuði í hjarta en
ég veit að afi, pabbi og Ragnar
hafa tekið vel á móti þér.
Elsku Jonný frænka, megi Guð
styrkja þig í sorginni.
Þóra, Kristinn og Stefán Ottó.
Þegar við systkinin fórum að
hugsa til baka komu fram margar
skemmtilegar minningar um ömmu
Tótu.
Það var til dæmis ómetanlegt að
koma á Tjarnarbrautina, skella á
sig skautunum og skauta fram á
kvöld, koma svo inn í hlýjuna til
ömmu og fá heitt kakó og besta
ömmu Tótu-brauð í heimi. Einnig
þótti okkur mjög gaman að fá leyfi
til að nota ofnskúffurnar til að
renna okkur í snjónum niður Sól-
vangsbrekkuna.
Okkur duttu strax í hug ótrúlega
flottir og fallega skreyttir jóla- og
afmælispakkar sem amma pakkaði
inn og hún skrifaði öll sín jólakort
með sinni fallegu rithönd fram á
síðasta dag. Minningin um litla
sæta jólatréð kemur líka upp í hug-
anum, en hún geymdi það uppi á
háalofti fallega skreytt og tilbúið til
að gera jólaboðin hennar ógleym-
anleg.
Minnisstæð þykir okkur snyrti-
mennskan á Tjarnarbrautinni bæði
innan dyra og utan, sérstaklega var
garðurinn fallegur.
Amma Tóta var glæsileg kona í
alla staði og gætu margir verið
ánægðir með að eldast jafn vel og
hún.
Við eigum eftir að sakna þess
mikið að koma í heimsókn til þín á
Tjarnarbrautina, elsku Amma
Tóta.
Skrifa skal sorgina á vatnið, en
klappa gleðina á stein.
Silja, Jón Ingvi og Regína
Von. Jónas, Sigríður Gréta
og Unnur Sjöfn.
Í örfáum minningarorðum um
Þóru (Tótu), frænku og fóstru,
kemur þakklæti fyrst upp í hug-
ann.
Þegar móðir Tótu, Margrét
Sveinsdóttir, lést árið 1936 tók
Tóta við heimilishaldinu, þá 18 ára,
með föður sínum, Stefáni Bach-
mann, og systkinum, þeim Sveini
Viggó, þá 22 ára, og Súsönnu Mar-
íu, þá 16 ára.
Nokkrum mánuðum síðar, 1937,
dó móðir mín, Þuríður, móðursystir
Tótu. Þær voru dætur Vigdísar
Jónsdóttur og Sveins Auðunssonar
bæjarfulltrúa og eins af stofnend-
um verkamannafélagsins Hlífar og
stúkunnar Daníelshers í Hafnar-
firði.
Þar sem ég, þá átta ára, var á
rölti niður Brekkugötuna 18. apríl
1937 kom Súsanna systir Tótu á
móti mér og sagði: „Hún mamma
þín er dáin, komdu heim með mér.“
Stefán faðir Tótu og þau systkinin
höfðu þá ákveðið að taka mig til sín
sama dag og móðir mín lést á St.
Jósefsspítala í Hafnarfirði, eftir
skyndilegt hjartaáfall.
Tóta tók á móti mér og vísaði til
herbergis uppi í risi. Þar voru tvö
svefnstæði með náttborðum, glugg-
inn sneri í vestur yfir lækinn og út
á sjó. Ég var þá kominn aftur á
fæðingarstað minn í Sveinsbæ, í
Lækjargötu 6 í Hafnarfirði. Þá
þegar setti Tóta mér ákveðnar og
að mér fannst strangar lífsreglur
um útivist, umgengni á heimilinu,
skólagöngu o.fl.
Þær systur voru mjög samrýnd-
ar og vöktu oft athygli fyrir snyrti-
mennsku í klæðnaði og fágaða
framkomu. Á alþingishátíðinni á
Þingvöllum 1930 vöktu þær sér-
staka athygli fyrir þjóðbúninginn
sem þær skörtuðu sem varð til þess
að þjóðhátíðarnefndin ákvað að láta
útbúa og hafa til sölu lítinn spegil
með mynd af þeim systrum á bak-
hliðinni. Var Jón Kaldal fenginn til
að mynda þær og lít ég á þessa
mynd sem eitt af hans listaverkum.
Tóta sinnti töluvert félagsmálum,
sat í stjórn Verkakvennafélagsins
Framtíðarinnar og var heiðurs-
félagi þess félags. Einnig var hún
nokkur ár formaður Kvenfélags
karlakórsins Þrasta, þar sem bæði
Ottó og Stefán sonur þeirra sungu.
Með karlakórnum fór Tóta nokkrar
ferðir, bæði innanlands og utan.
Ottó féll frá 1987, þá 73 ára, og
svo missir hún Stefán 1993, aðeins
53 ára. Við fráfall feðganna setti
mikinn harm að Tótu og dauði
þeirra markaði djúp spor í sálar-
lífið. 2001 varð þriðja óvænta
dauðsfallið í fjölskyldunni, þegar
tengdasonurinn Ragnar Örn Ás-
geirsson lést aðeins 55 ára, þvílíkt
álag.
Tóta var alla tíð mjög heilsu-
hraust og lagðist ekki á sjúkrahús
fyrr en í júlí sl., þá 92 ára. Hún
þakkaði þessa góðu heilsu heil-
brigðu líferni, hafði aldrei neytt
víns né tóbaks. Hún var aldrei sátt
við þennan stutta tíma sem hún var
á sjúkrahúsinu og talaði sífellt um
að hún vildi fara heim, þar til síð-
ustu vikuna að hún var orðin al-
gjörlega rúmföst. En hún hafði lif-
að heilbrigðu og hamingjusömu lífi
og mátti vera þakklát fyrir að ná
svo háum aldri og hafa skilning-
arvitin í lagi allt til hinstu stundar.
Jonný sinnti mömmu sinni alla
tíð mjög vel frá því að Ottó féll frá
og ekki síst eftir að hún veiktist.
Verðskuldar hún sérstakar þakkir
fyrir og votta ég henni innilega
samúð. Einnig Sjöfn Jónasdóttur
(ekkju Stefáns) og öllum ömmu- og
langömmubörnunum. Ég kveð Tótu
með þakklæti fyrir það eftirlit og
þá umhyggju sem hún sýndi mér
meðan ég dvaldi í Sveinsbæ.
Blessuð sé minning frænku og
fóstru.
Meira: mbl.is/minningar
Rafn Hafnfjörð.
Okkur hjónin langar til að minn-
ast með örfáum orðum vinkonu
okkar Tótu Bachmann. Fyrstu
kynni af Tótu Bachmann, eins og
hún var venjulega kölluð af vinum
og vandamönnum, voru árið 1939.
Við vorum þá á heimleið á togar-
anum Maí eftir síldveiðar fyrir
norðan og hún var farþegi á togar-
anum. Hún hafði starfað við síld-
arsöltun á Siglufirði um sumarið.
Seinna kynntumst við henni betur
og eiginmanni hennar Ágústi Ottó
Jónssyni, eða Otta eins og hann var
jafnan kallaður. Við Otti unnum
lengi saman bæði til sjós og lands
eða í um 50 ár og urðum miklir vin-
ir.
Tóta var í forsvari í þvottahúsi
Sólvangs um árabil, þar sem eig-
inkona mín Ásta Magnúsdóttir
vann einnig í mörg ár og styrkti
það vinaböndin enn frekar. Tóta
vann á árum áður við að vaska fisk.
Við það starf óx áhugi hennar á
verkalýðsmálum kvenna þar sem
hún var ötul baráttukona. Tóta
hafði mjög ákveðnar skoðanir á
mörgum málefnum og lét ekkert
undan síga þó að á móti blési.
Heimili þeirra Tótu og Otta að
Tjarnarbraut 23 sýndi að þar
stjórnaði myndarleg húsmóðir. Það
var alltaf gaman að heimsækja
þessi heiðurshjón og ávallt tekið
vel á móti fólki enda var stór vina-
hópur sem heimsótti þau við hin
ýmsu tækifæri.
Tóta og Otti eignuðust tvö börn,
Stefán og Jónínu. Það var erfitt
fyrir fjölskylduna að sætta sig við
andlát Stefáns langt fyrir aldur
fram, en hann háði stranga baráttu
við erfiðan sjúkdóm í mörg ár.
Tótu var umhugað um fjölskyldu
sína og fengu barnabörnin og
barnabarnabörnin svo sannarlega
að njóta. Við sendum öllum að-
standendum innilegar samúðar-
kveðjur.
Ásta og Júlíus.
Þóra N. Stefánsdóttir
Bachmann