Morgunblaðið - 18.11.2009, Qupperneq 27

Menning 27FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 2009
Þær plötur sem skora
hæst eru með lista-
fólki á aldursbili frá kannski
17, 18 upp í 25 ára. 28
»
Á HÁSKÓLATÓNLEIKUM í
Norræna húsinu kl. 12.30 í dag
flytja Signý Sæmundsdóttir
sópransöngkona og Þórarinn
Sigurbergsson gítarleikari
verk eftir John W. Duarte,
Joaquin Rodrigo og Oliver
Kentish. Verk Olivers verður
frumflutt á tónleikunum og
heitir það Kveðjur. Oliver
Kentish fluttist til Íslands árið
1977 til að spila með Sinfóníu-
hljómsveit Íslands og hefur búið hér síðan. Hann
er afkastamikið tónskáld. Árið 1994 samdi hann
að beiðni bresku ríkisstjórnarinnar tónverk sem
gjöf til íslensku þjóðarinnar í tilefni 50 ára afmæl-
is lýðveldisins. Það var verkið Mitt fólk.
Tónlist
Frumflytja verk
eftir Oliver Kentish
Signý
Sæmundsdóttir
EINAR Kárason ræðir um
Ofsa í hádegisfyrirlestraröð
hugvísindadeildar Háskólans:
Hvernig verður bók til? Þetta
verður í stofu 102 á Háskóla-
torgi kl. 12 á hádegi í dag. Í
fyrirlestrinum ræðir Einar um
tilurð skáldsögunnar, en þar
stíga fram persónur frá Sturl-
ungaöld og segja hug sinn í að-
draganda Flugumýrarbrennu.
Einar Kárason hefur lengi ver-
ið einn af atkvæðamestu höfundum þjóðarinnar.
Hann hefur skrifað verk af ýmsu tagi, jafnt sann-
söguleg sem skálduð. Fyrsta bók hans, ljóðabókin
Loftræsting: farir mínar holóttar, kom út árið
1979. Allir eru velkomnir.
Bókmenntir
Hvernig varð
Ofsi til?
Einar Kárason
SEXTETT Reynis Sigurðs-
sonar víbrafónleikara leikur í
Múlanum annað kvöld. Með-
reiðarsveinar Reynis í sextett-
inum eru Haukur Gröndal, Ás-
geir J. Ásgeirsson, Eyþór
Gunnarsson, Gunnar Hrafns-
son og Erik Qvick. Sextettinn
leikur tónlist úr ýmsum áttum,
m.a. eftir George Shearing,
Lee Konitz og Lennie Trist-
ano, útsett af Reyni fyrir sextettinn. Þetta eru
tónleikar sem unnendur góðrar sveiflu mega ekki
láta framhjá sér fara. Tónleikar Múlans fara fram
í Jazzkjallaranum, á Café Cultura, Hverfisgötu
18, gegnt Þjóðleikhúsinu og hefjast kl. 21. Að-
gangseyrir er þúsund kr. en 500 fyrir nemendur.
Tónlist
Sextett Reynis
í Múlanum
Reynir Sigurðsson
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
ROBERT Schumann þurfti að hafa meira fyrir því en
flestir aðrir að fá að kvænast konunni sem hann elskaði,
Clöru Wieck. Það var heldur ekkert sjálfgefið að konur á
nítjándu öld fengju að giftast manninum sem þær elsk-
uðu. Það var pabbi Clöru sem stóð í veginum fyrir því að
þau fengju að eiga hvort annað, en eftir löng málaferli
tókst það; þessar samhljóma sálir í tónlistinni fengu að
eigast.
Robert Schumann var einstaklega skapandi í því að tjá
Clöru ást sína í tónlistinni, og hún, annálaður píanósnill-
ingur, spilaði. Gæti það hafa verið rómantískara?
Ekkert nógu gott fyrir Clöru
En eitthvað vafðist það fyrir Schumann að semja verk í
stóru formi fyrir Clöru – píanókonsert. Fyrstu tilraun
gerði hann 1828, en var ekki ánægður. Þannig fór um
fleiri tilraunir í píanókonsertsmíðum í þrettán ár. Kannski
fannst honum ekkert nógu gott fyrir Clöru.
Þá var það að að Clara fékk hugmynd, og stakk upp á
því að hann stækkaði fantasíu, sem hann hafði þá samið,
fyrir píanó og hljómsveit og gerði hana að konsert. Þetta
gerði Schumann, og hans eini píanókonsert varð til árið
1845. Það var svo auðvitað Clara sem var í einleikara-
hlutverkinu þegar konsertinn var frumfluttur í Leipzig, á
nýársdag 1846.
Einleikari í konsertinum á tónleikum Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar annað kvöld í Háskólabíói verður Finninn
Antti Siirala, en hann þykir öðrum fremri í túlkun róm-
antískra píanókonserta.
Af Clöru og Robert er það að segja að hann dó langt um
aldur fram frá Clöru og átta börnum.
Tilfinningaþrungin og rómantísk sinfónía
Góðvinur þeirra beggja var Jóhannes Brahms og eftir
andlát Roberts varð hann náinn sálufélagi Clöru, og not-
aði líka tónlistina til að tjá henni aðdáun sína og kærleika.
Seinna verkið á tónleikum kvöldsins er sinfónía hans nr. 4,
síðasta sinfónían sem hann samdi. Enn var það Clara sem
fékk fyrst að heyra og fylgjast með.
Sinfónían var frumflutt undir stjórn höfundarins haust-
ið 1885 og hefur notið mikilla vinsælda æ síðan, enda bæði
dramatísk og stórbrotin og kraumandi af tilfinningum.
Gerðu allt fyrir Clöru
 Sinfóníuhljómsveitin leikur verk eftir Schumann og Brahms  Clara var sólin
í lífi beggja  Ungstirnið Eva Ollikainen stjórnar  Antti Siirala leikur einleik
Eva Ollikainen Henni er spáð frægð og frama í karlaveröld hljómsveitarstjóranna.
Síðustu tónleikar Tónlist-ardaga Dómkirkjunnarfóru fram á sunnudag fyrirnær fullri Hallgrímskirkju
eða um 1.000 manns. Viðburðurinn
markaði jafnframt síðustu Tónlist-
ardaga undir forsjá Marteins dóm-
kantors, er varð sjötugur í ár.
Þótt það hafi að vísu komið fram í
þeim fáu dagblöðum er enn láta sig
fleira en dagfarsfroðu skipta hefði
margur konserthaldari sennilega
látið annars eins getið í tónleika-
skrá. Því var hins vegar ekki að
heilsa að sinni. Frágangur plaggs-
ins var allur hinn lakónískasti.
Hann eyddi ekki orði um tímamótin
á ferli stjórnandans, hvað þá um
verk og tilurðarár, og birti aðeins
íslenzkar inntaksþýðingar söng-
textanna án neinna frumtexta.
Miðað við stundum fjálglegar fer-
ilskýrslur flytjenda á sama prent-
vangi virtist manni hér sparlega
farið með ærið tilefni. En sumum
dugir víst að láta verkin tala.
Alltjent talaði árangurinn í þessu
tilviki sínu máli af óvefengjanlegri
mælsku. Enda minnist maður þess
varla að hafa heyrt jafnglæsilegan
Dómkór í nærfellt áraraðir.
Vissulega hjálpaði ríkulegur
hljómburður Hallgrímskirkju til.
Einkum í samanburði við skrauf-
þurra heyrð Dómkirkjunnar, er oft
hefur komið manni til að óska að
færa mætti hálfan ómtíma Skóla-
vörðuhofsins ofan í Kvosina – til
ágóða fyrir hvorttveggja guðshús.
Reyndar var hann fullríflegur fyrir
hröðustu kaflana í messu Dvoráks.
En oftast myndaði hann hæfilega
blómstrandi ómgjörð fyrir kór í
auðheyrðu toppformi, er náði, ekki
sízt í ægifögru tékknesku mess-
unni, nærri gleðitárafellandi áhrif-
um. Í fullkomnu samvægi við pott-
þéttan orgelleik Guðnýjar
Einarsdóttur, að meðtöldu af-
bragðsgóðu framlagi einsöngv-
aranna. Framkallaði lokaverkið
verðskuldaða standandi hyllingu
áheyrenda.
Þar á undan átti Guðný glimrandi
öruggan orgeleinleik í fjölbreyttri
Fantasíu Þorkels Sigurbjörnssonar.
Stykkið bar á köflum keim af naum-
huga snertlu með skemmtilega litrík-
um innskotskontröstum, stundum
djassleitu hljómferli og dúndrandi
stórskotaendi. Það var að lokinni a
cappella-mótettu Brahms við „Hátíð-
ar- og spakmæli“ (1889?), er fróðlegt
hefði verið að fá að vita meira um.
Þótt verkið virtist tvíkóra, og kalla á
öllu aðskildari „spezzati“-skipan en
upp á var boðið (fyrir vikið fóru ör-
ustu andköllin nánast í graut), var
flest geysivel flutt við ávallt þjála og
skáldlega mótun.
Margt býr að vænlegu upphafi, og í
þessari öfugu tilurðarröð er aðeins
eftir að nefna fyrsta verkið – Hljóður
lýt ég hátign þinni. Eftir frábæra
túlkun Dómkórsins á heiðskírt tíma-
lausri tónsetningu Marteins H.
Friðrikssonar á sálmi Hjálmars Jóns-
sonar var aðeins hægt að gera jafn
vel, eða betur. En það gekk líka eftir!
Dómkór í toppformi
Dómorganisti Marteinn H. Frið-
riksson stjórnar Dómkórnum.
Hallgrímskirkja
Kórtónleikar bbbbm
Brahms: Fest- und Gedenksprüche. Þor-
kell Sigurbjörnsson: Fantasía um „Auf
meinen lieben Gott“. Dvorák: Messa í D.
Þóra Einarsdóttir sópran, Sesselja Krist-
jánsdóttir alt, Gissur Páll Gissurarson
tenór, Águst Ólafsson bassi og Dómkór-
inn ásamt Guðnýju Einarsdóttur orgel.
Stjórnandi: Marteinn H. Friðriksson.
Sunnudaginn 15. nóvember kl. 17.
RÍKARÐUR Ö.
PÁLSSON
TÓNLIST
KÍNVERSKI rit-
höfundurinn Su
Tong hlaut á
mánudag Man-
bókmenntaverð-
launin í Asíu,
systurverðlaun
Booker-verðlaun-
anna, fyrir bókina
The Boat to Re-
demption. Man-
bókmenntaverðlaunin eru mjög virt
og verðlaunaféð sem Tong fékk í
sinn hlut var 10 þúsund dalir.
Sagan segir frá forystumanni í
Kínverska kommúnistaflokknum
sem er gerður útlægur ásamt syni
sínum eftir að upp kemst að sú saga
sem hann hefur sagt, að hann sé son-
ur þekkts fórnarlambs úr bylting-
unni, er ekki sönn.
Þrír dómarar dómnefndarinnar
sögðu að bókin væri „töfrandi saga
af skálki“.
Inn í söguna fléttast pólitískt
ástand í Kína og fleiri ferðalög sem
mannskepnan tekst á hendur í lífinu.
Su Tong varð heimsþekktur fyrir
sögu sína Wives and Concubines
sem var kvikmynduð árið 1991.
Skálkur
á flótta
Su Tong
Su Tong hlaut Man
Asia-verðlaunin
STÓRA bókastefnan í Kaupmanna-
höfn var haldin um helgina. Í tilefni
af bókastefnunni birti Gallup í Dan-
mörku niðurstöður nýrrar ransókn-
ar sem sýna að bókin á síður en svo
undir högg að sækja gagnvarp sjón-
varpinu og netinu. Í rannsókninni
kom fram að þvert á það sem margir
hafa haldið, þá styður hangs á netinu
við bóklestur, því netfíklar eru oftar
en ekki líka miklir bókaormar.
Hinn dæmigerði lesandi er ekki
lengur kona á aldrinum 40-70 ára
með mikinn og almennan áhuga á
menningu, heldur er yngra fólk í
mikilli sókn í bóklestri, og ekki síður
karlmenn en konur.
Forleggjarinn Jakob Kvist, sem
Berlingske Tidende ræðir við af til-
efninu, segir að sókn karla í bóklest-
ur megi að nokkru rekja til aukinnar
útgáfu á áhugaverðum ævisögum og
bókum sem skrifaðar eru með að-
ferðum blaðamennskunnar, sér-
staklega um íþróttafólk. „Slíkar
bækur falla karlmönnum í vel geð.“
Karlar kíkja
oftar í bækur
„Báðar sinfóníurnar voru sérlega glæsi-
legar í flutningi hljómsveitarinnar undir
öruggri stjórn Evu Ollikainen, en hún er
aðeins 25 ára gömul. Segjast verður eins
og er að það er skemmtileg tilbreyting að
sjá konu stjórna hljómsveit; enn sem kom-
ið er eru konur á þessu sviði alltof fáar.
Túlkun Ollikainen bar vott um djúpt list-
rænt innsæi og því væri óskandi að hún
kæmi hér fram aftur í allra nánustu fram-
tíð.“
Þannig skrifaði Jónas Sen eftir tónleika
Sinfóníuhljómsveitarinnar í fimm stjörnu
dómi, haustið 2007, þegar Eva Ollikainen
kom fyrst til að stjórna hljómsveitinni. Þá
stjórnaði hún sinfóníum eftir Schubert og
Carl Nielsen og nýjum saxófónkonserti
eftir Veigar Margeirsson.
Eva, eins og flestir mestu hljómsveitar-
stjórar Finna, lærði hjá Jorma Panula í
Síbelíusarakademíunni og Leif Segerstam.
Árið 2003 sigraði hún í alþjóðlegu hljóm-
sveitarstjórakeppninni sem kennd er við
meistarann mikla, Jorma Panula.
Þótt hún sé aðeins 27 ára í dag hefur
hún þegar haslað sér völl sem ein bjartasta
vonin í sinni grein, og hefur þegar unnið
með öllum helstu sinfóníuhljómsveitum
Norðurlandanna, með London Philharm-
onic og Hljómsveitinni Fílharmóníu.
Með djúpu listrænu innsæi