SunnudagsMogginn - 08.08.2010, Page 39

8. ágúst 2010 39
R
auðvín Spánar eru aðgengilegri fyrir leikmenn en rauðvín frá mörgum
öðrum víngerðarlöndum. Lengi vel var það fyrst og fremst ein þrúga sem
þar réð ríkjum þegar gæðavín voru annars vegar og eitt eða tvö héruð
sem þurfti að leggja á minnið.
Það hefur mikið breyst á Spáni á skömmum tíma og stöðugt fjölgar svæðunum
sem áhugavert er að fylgjast með og þrúgunum sem marka sér sess.
Eftir sem áður er það hins vegar þrúgan Tempranillo sem ber höfuð og herðar yfir
aðrar spænskar þrúgur og víngerðarhéraðið La Rioja sem er þungamiðjan í gæða-
framleiðslu Spánverja. Rioja-vínin eru með traustustu vínum sem hægt er að hugsa
sér. Þau svíkja mann sjaldan og eru yfirleitt það sem kalla má „öruggur valkostur“
þegar kemur að því að velja vín með mat, ég tala nú ekki um ef maturinn er nauta-
steik.
Rioja er staðsett í norðausturhluta Spánar, rétt suður af Baskahéruðunum en hér-
aðið dregur nafn sitt af ánni Rio Oja sem er kvísl út frá meginfljóti svæðisins, Ebro.
Rioja skiptist í þrjú undirsvæði, Rioja Alta, Rioja Baja og Rioja Alavesa. Land-
fræðilega er Rioja Alta í Baskahéraðinu og Rioja Baja í reynd í Navarra þótt víngerð-
arsvæðið flokkist sem Rioja.
Framleidd eru bæði rauðvín og
hvítvín í Rioja en það eru fyrst og
fremst þau rauðu sem skipta máli.
Tempranillo er alla jafna uppistaðan í
Rioja-vínum en aðrar þrúgur héraðs-
ins eru Garnacha og Graciano.
Töluverð umræða hefur verið um
það í Rioja hvort heimila eigi notkun
á „erlendum“ þrúgum á borð við Ca-
bernet Sauvignon. Nýlega var ákveðið
að heimila notkun á slíkum þrúgum
við gerð hvítvína og eru nú margir
framleiðendur farnir að búa sig undir
það með ræktun á t.d. Sauvignon Blanc og Chardonnay sem verða notaðar samhliða
hinni innlendu Viura. Hvað rauðvínin varðar þá er ekki heimilt að nota ut-
anaðkomandi þrúgur nema í undantekningartilvikum. Þannig má finna einstaka
vín þar sem Cabernet er lítill hluti af blöndunni.
Lega héraðsins er að mörgu leyti einstök. Kantabríufjöllin vernda Rioja fyrir hinu
svala loftslagi Norður-Spánar og Demanda-fjallgarðurinn í suðri skýlir fyrir veð-
urofsanum sem stundum einkennir hásléttu Spánar.
Nokkur munur er á svæðunum þremur. Rioja Alta (Efri-Rioja) og Rioja Alavesa er
að finna í hlíðum Kantabríufjalla. Svalir loftstraumar frá Atlantshafi hafa áhrif á
veðráttu og úrkoma er nokkur. Í Rioja Baja (Neðri-Rioja) er loftslagið hins vegar
mun þurrara og heitara. Vín af vestursvæðunum tveimur eru því sýru- og ávaxta-
rmeiri og yfirleitt fágaðri, en vínin frá austursvæðinu Rioja Baja þyngri og áfengari
og raunar er ræktun á grænmeti og ávöxtum mikilvægari fyrir íbúana þar en vín-
rækt. Algengt er að blanda saman vínum frá framleiðslusvæðunum enda eiga flest
víngerðarhúsin ekki ekrur sjálf heldur kaupa þrúgur af sjálfstæðum vínræktendum.
Rioja Alta og Alavesa eru þau svæði sem henta Tempranillo best en í Rioja Baja eru
kjöraðstæður fyrir Garnacha.
Það sem ræður flokkun Rioja-vínanna er hversu lengi þau hafa verið geymd áður
en þau eru sett á markað. Ef vínin eru seld ung án þess að hafa verið geymd í eik
falla þau undir skilgreininguna Sin Crianza. Næsti flokkur þar fyrir ofan er Crianza
en það eru vín sem eru komin á þriðja ár áður en þau eru seld og hafa þar af þroskast
í það minnsta ár á eikartunnum. Þá koma Reserva-vínin en þau hafa verið látin
þroskast að minnsta kosti í þrjú ár og þar af ekki styttri tími en ár á tunnu. Efsti
flokkurinn nefnist Gran Reserva en til að hljóta þá skilgreiningu verður vínið að
hafa þroskast að minnsta kosti tvö ár á tunnu og þrjú ár á flösku áður en það er sett
á markað.
Þessi flokkun segir hins vegar langt í frá alla söguna enda fjölmargir aðrir þættir
sem hafa áhrif á gæði vínsins. Þannig getur Crianza frá frábærum framleiðanda ver-
ið meira vín og betra en Reserva eða Gran Reserva frá miðlungsgóðum framleið-
anda.
Það sem öðru fremur hefur einkennt þróun Rioja-vínanna síðustu árin eru þau
skil sem myndast hafa á milli framleiðenda sem framleiða „hefðbundin“ vín og
þeirra sem framleiða „nútímaleg“ Rioja-vín. Hefðbundnu vínin eru mun eikaðri og
þyngri en þau nútímalegu leggja miklu meiri áherslu á ferskleika og ávöxtinn í
Tempranillo. Báðir stílarnir geta verið mjög aðlaðandi.
Sömuleiðis fjölgar stöðugt svokölluðum „einnar ekru vínum“ þar sem unnið er
samkvæmt þeirri reglu að allar þrúgur sem notaðar eru í vínið koma af afmörkuðu
svæði en eru ekki blanda af þrúgum af mismunandi ekrum og jafnvel mismunandi
svæðum Rioja líkt og hefð er fyrir.
Margir framleiðendur bjóða nú einnig upp á eins konar „ofurvín“ eða „alta ex-
pression“ þar sem notaður er gamall vínviður og allt gert til að gera vínin sem höf-
ugust – og dýrust.
Næst: Pénedes
Rauður
er litur Rioja
Vín 101
Tuttugasti hluti
Steingrímur
Sigurgeirsson
Matur
Síldarréttir
og rúgbrauð
Gott
í grenndinni
Friðrik V.
Þ
að voru ansi magnaðar stundir sem við
eyddum í sumar í Neskaupstað og gam-
an fyrir mig að upplifa fæðingarbæinn
minn 40 árum seinna.
Reyndar voru hátíðarhöld í bæði skiptin sem
við komum, rokkhátíðin Eistnaflug í fyrra skiptið
og fjölskylduhátíðin Neistaflug í seinna skiptið.
Norðfirðingar hafa greinilega gaman af að taka á
móti gestum og eru orðnir ansi góðir í því, enda
hafa þeir haldið hátíðina Neistaflug um versl-
unarmannahelgina síðastliðin 18 ár. Ég upplifði
mig svolítið eins og á Fiskidaginn mikla á Dalvík
þar sem við erum nú stödd með okkar bás eins og
undanfarin ár. Þar hafa heimamenn gríðarlega
gaman af hátíðarhöldum sjálfir og eru líkt og
Norðfirðingar tilbúnir að leggja ýmislegt á sig til
að hátíðarhöldin verði glæsileg, dagskrárliðir eins
og hverfagrillhátíðin á föstudeginum og lokahá-
tíðin á sunnudeginum voru algjörlega til fyr-
irmyndar, þar sem heimafólk skemmti sér kon-
unglega undir öruggri leiðsögn og stjórn Gunna og
Felix sem hafa stýrt hátíðarhöldunum síðastliðinn
áratug eða meira.
Það var einnig gaman hvað heimamenn voru
duglegir að mæta á fjölskylduhlaðborðið sem við
stóðum fyrir á Hótel Eddu Neskaupstað en þar var
að sjálfsögðu áberandi sjávarfang. Fiskur, síld og
villibráð kemur fyrst í hugann þegar maður veltir
fyrir sér hráefni af svæðinu. Ég er ansi hugfanginn
af síldinni, ekki bara vegna voldugrar verksmiðju
Síldarverksmiðjunnar, heldur líka vegna róta
minna. En foreldrar mínir fluttu ung og barnlaus
austur úr vesturbæ Reykjavíkur til að vinna í síld
og þar fæddumst við eldri systir mín.
Það var ótrúlega skemmtileg upplifun fyrir mig
að horfa á pínulitla bláa húsið fyrir neðan barna-
skólann sem stendur nánast úti á götu og útskýra
fyrir undrandi 14 ára gömlum syni mínum að
þarna hafi ég alist upp fyrstu ár lífs míns. Þess
vegna finnst mér við hæfi að gefa uppskriftir að
síldarréttum sem við Íslendingar mættum vera
duglegri að bjóða upp á. Ég læt einnig fylgja
skemmtilega rúgbrauðsuppskrift sem er ómiss-
andi með síldarréttum.
Síldar- og kartöflusalat
Forréttur fyrir 4 manns
4 flök kryddsíld
10-12 nýuppteknar kartöflur
1 rauðlaukur
1 rauð paprika
½ búnt steinselja
1 box íslenskir
kirsuberjatómatar
Salt og pipar
2 msk. ólífuolía
Aðferð
Skerið kartöflurnar, paprikuna
og síldina í grófa bita, saxið lauk
og steinselju smátt. Blandið öllu
saman í stórri skál, skerið tóm-
atana í tvennt og blandið saman
við ásamt olíunni, smakkið til
með salti og pipar. Geymið í kæli í
2 klukkustundir. Berið fram sem
forrétt með fersku salati og ný-
bökuðu brauði.
Heitreykt síld með
eggjum og kartöflum
Forréttur fyrir 4 manns
4 flök heitreykt síld
4 stórar nýjar kartöflur
4 egg
1 stk. rauðlaukur
4 stk. radísur
Dill
Sjóðið kartöflurnar og skerið í
sneiðar, harðsjóðið eggin og sker-
ið í tvennt. Berið síldina fram með
volgum kartöflum og eggjum,
skreytið með þunnt skornum rad-
ísum, rauðlauk og dillkvistum.
Rúgbrauð
5 bollar rúgmjöl
3 bollar heilhveiti
1½ l súrmjólk
4-5 tsk. natrón
2-3 tsk. salt
500 g síróp
Aðferð
Öllu blandað vel saman. Hrær-
ið. Deigið er sett í fernur og bakað
við 90-100°C í 8-10 tíma. Þetta
deig passar í fjórar 1 lítra fernur
(ath.: setjið bara deig í hálfa
fernu).