SunnudagsMogginn - 30.10.2011, Qupperneq 28

28 30. október 2011
ég sinni sjálfur alls konar ritstörfum. Það er
mjög skemmtilegt að fara inn í annarra manna
texta og starfa þar, maður virkjar þá stöðvar í
sér sem annars myndu bara ryðga. Ég hef alltaf
trúað því að maður eigi að vera örlátur á hug-
myndir, hreinlega ausa þeim út hægri og vinstri
því að hugurinn er töfrahirsla eins og í ævintýr-
unum, því meira sem tekið er úr honum því
meira kemur í hann. Ég hætti reyndar um hríð
að vinna á bókaforlagi en fór að gera útvarps-
þætti, var annars eins og John Lennon; heima
að baka brauð og taka á móti stelpunum mínum
þegar þær komu úr skólanum. Það fór að vísu
mjög fljótt svo að þær fóru að baka ofan í mig
þegar þær komu úr skólanum – alla vega yngri
stelpan. Þetta var dásemdartími en ég skrifaði
ekkert meira en áður þótt ég hefði miklu meiri
tíma til þess. Nú eru stelpurnar orðnar eldri og
þurfa síður á því að halda að einhver taki á móti
þeim þegar þær koma heim.“
Góð nærvera Thors
Þegar þú byrjaðir að skrifa, var þá ekkert erf-
itt að vera sonur þekkts rithöfundar, Thors
Vilhjálmssonar?
veit ekki alveg hvort þetta er skáldsaga eða
smásagnasafn – þetta er eitthvað þar á milli, ég
kalla þetta sagnasveig. Sögurnar lýsa kannski
ekki því sem þær fjalla um. Þær gerast þegar
eitthvað er í þann veginn að gerast eða eitthvað
hefur gerst en þær lýsa því ekki endilega sem
þær snúast um. Og svo er hægt að finna í safn-
inu alls konar þræði, alls konar sögur, jafnvel
heila skáldsögu.
En fyrsta sagan er sem sagt um þessa ungu
konu sem hjólar gegnum þorpið í doppóttum
sumarkjól. Hún er af erlendu bergi brotin,
stjórnar kórnum á staðnum. Það eru kór-
tónleikar um kvöldið og hún er að fara að gera
klárt í Samkomuhúsinu. Henni bregður fyrir í
flestöllum sögunum og í síðustu sögunni stígur
hún af hjólhestinum og fer inn í Samkomuhúsið
en þá er líka allt breytt.“
Í annarlegu ástandi
Þú hefur afar góðan stíl. Liggurðu yfir stíln-
um?
„Já, ég fæ stundum að heyra það og þá finnst
mér alltaf eins og það liggi eitthvað ósagt „en“ í
loftinu. En jæja, ég held ég verði að svara því
játandi. Ég er eins og málari sem málar aftur og
aftur ofan í sama flötinn. En svo get ég verið
eldsnöggur að skrifa þegar svo ber undir, eins
og til dæmis þegar ég skrifa pistla.“
Af hverju leggurðu svona mikið upp úr stíln-
um?
„Ég nota orðin til að fanga eitthvað, stemn-
ingu, ástand, hlutskipti fólks og búa til and-
rúmsloft í textanum. Kannski hef ég bara erft
brageyrað frá Indriða afa mínum sem gat gert
vísur, kannski er þetta af því að ég varð ekki
konsertpíanisti og tónskáld eins og ég hefði átt
að verða. Annars er þetta ekki meðvitað. Þegar
ég skrifa er ég alltaf í annarlegu ástandi. Ég
kemst í geðshræringu og finn mjög sterkt til
með persónunum og hlutskipti þeirra sem er oft
frekar raunalegt og einmanalegt í mínum sög-
um. En um leið er partur af mér utan við þetta,
kaldur. Það myndast þá einhver spenna í text-
anum sem mér finnst eftirsóknarverð. Skrifa
þurrt, sagði Halldór í Kristnihaldinu.“
Þú starfar sem yfirlesari á bókaforlagi, lær-
irðu eitthvað af því sem nýtist þér við eigin
ritstörf?
„Það held ég ekki. Þetta er svo ólíkt. Ég vona
hins vegar að ég nýtist í sumu einmitt af því að
V
aleyrarvalsinn er ný bók eftir Guð-
mund Andra Thorsson, safn smá-
sagna sem tengjast. Fyrir 25 árum
skrifaði Guðmundur Andri verð-
launasmásögu en fékkst ekki aftur við þetta
form fyrr en nú í þessari nýju bók.
„Ég skrifaði smásögu í fyrsta sinn árið 1986,
fyrir tuttugu og fimm árum, og það var líka í
fyrsta sinn sem ég settist gagngert niður til að
skrifa eitthvað af þessu tagi, ég ætlaði mér að
fást við fræðimennsku og gagnrýni,“ segir Guð-
mundur Andri. „En það voru sem sagt þau boð
út látin ganga í ríkinu að hver sá sem skrifaði
góða smásögu fengi peningaverðlaun í smá-
sagnasamkeppni á vegum Listahátíðar – heil-
mikinn pening og þetta notaði ég til að plata
sjálfan mig til að prófa að skrifa smásögu. Það
gerðist eitthvað furðulegt þar, eitthvað kom
innúr mér sem ég hafði ekki vitað að væri þar.
Ég hreppti þarna önnur verðlaun, á eftir honum
Sveinbirni I. Baldvinssyni sem skrifaði skínandi
sögu og fór svo til Spánar fyrir peninginn. Eftir
það hætti ég að skrifa en fór vinna á Máli og
menningu enda gamalreyndur prófarkalesari úr
skóla Elíasar Marar. Svo spanaði Halldór Guð-
mundsson mig upp í að reyna að skrifa skáld-
sögu og mér tókst að telja sjálfan mig á að
slappa af með þeirri kenningu að það sem plag-
aði íslenska rithöfunda helst væri skortur á
metnaðarleysi og skrifaði Mín káta angist á
nokkrum mánuðum. Síðan hef ég skrifað
nokkrar bækur.
Og svo allt í einu vitjaði smásagnaformið mín
aftur þar sem ég var á göngu niðri í fjöru – það
fauk í mig þarna í rokinu heima á Álftanesi. Ég
fæ svona heilu bækurnar stundum í hausinn og
þessi var svona. Hún gerist í þorpi sem heitir
Valeyri og fjallar um fólk sem ég held að við
þekkjum flest, venjulega Íslendinga. Sögurnar
eru sextán og gerast allar á sömu tveimur mín-
útunum á Jónsmessunni núna í sumar – það er
sem sagt ytri tíminn en innri tími sagnanna
spannar hins vegar miklu lengri tíma, mörg ár
og heila mannsævi stundum. Sögurnar tengjast
og skarast á alls konar hátt, sömu persónur
koma fyrir aftur og aftur, manneskja í einni
sögu er að bíða eftir manneskju í annarri, ein
saga klárast í annarri, það er hringt úr einni
sögu í aðra og saman mynda þær eina frásögn.
Þær fjalla allar um einsemd og ást og ætli megi
ekki segja að þær séu svolítið angurværar. Ég
Viðtalið
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Hugurinn
er töfrahirsla
Guðmundur Andri Thorsson sendir frá sér nýja bók, Val-
eyrarvalsinn. Hann segir frá bókinni og talar um skriftir
og stíl. Þjóðfélagsmál og íslensk umræða koma svo við
sögu. Guðmundur Andri ræðir einnig um föður sinn, rit-
höfundinn Thor Vilhjálmsson.
’
Þegar ég skrifa er ég alltaf í annarlegu
ástandi. Ég kemst í geðshræringu og
finn mjög sterkt til með persónunum og
hlutskipti þeirra sem er oft frekar raunalegt
og einmanalegt í mínum sögum. En um leið er
partur af mér utan við þetta, kaldur. Það
myndast þá einhver spenna í textanum sem
mér finnst eftirsóknarverð. Skrifa þurrt, sagði
Halldór í Kristnihaldinu.
Guðmundur Andri: Ég hef alltaf trúað því að mað-
ur eigi að vera örlátur á hugmyndir, hreinlega
ausa þeim út hægri og vinstri því að hugurinn er
töfrahirsla eins og í ævintýrunum, því meira sem
tekið er úr honum því meira kemur í hann.