Saga - 2002, Side 183

HETJUR STYRKAR STANDA
181
stórt verk af þessu tagi voru teljandi á fingrum annarrar handar -
meirihluti íslenskra tónskálda fékkst á þessum árum enn ekki við
annað en sönglagagerð. Það hefði sparað bæði tíma og fjármuni ef
nefndin hefði hreinlega pantað kantötu frá því tónskáldi sem hún
heysti best til verksins. En forsendur Jóns voru einnig að ýmsu
leyti á skjön við raunveruleikann. Kantatan átti aldrei að vera ann-
að en tækifærisverk, samið af ákveðnu tilefni og flutt til þess að ljá
því hátíðarblæ. Jón var hins vegar ekki tækifæristónskáld. Þótt
hann fengi sig ekki til að sniðganga keppnina var það honum fyrst
°g fremst kappsmál að það verk sem hann legði til keppninnar
yrði þess eðlis að það mætti eiga langra lífdaga von. í grein í
Morgunblaðinu sumarið 1928 rakti hann enn ástæður þess að
kantatan gæti „aldrei orðið listaverk":
í fyrsta lagi, að það á að skipa tónskáldinu fyrir um tilhögun
verksins með ákveðnum texta fyrirfram. í öðru lagi, að tón-
skáldið á aðeins að fá nokkurra mánaða frest til þess að semja
verkið. í þriðja lagi, að engin trygging er gefin fyrir því, að hægt
verði að flytja tónlistarverk sómasamlega [á hátíðinni], svo að
það er einnig þess vegna ekki fýsilegt fyrir listrænt tónskáld,
sem nóg hefir af öðrum veigameiri viðfangsefnum [svo!], að
eyða tíma til þess að semja eitthvert kantötugutl.31
Haustið 1928 tóku línur mjög að skýrast varðandi undirbúning
fónlistarflutnings á hátíðinni. Um leið varð ljóst að þar var Jóni
ekki ætlað hlutverk og var hann sniðgenginn tvisvar á skömmum
dma þegar skipað var í nefndir á vegum undirbúningsnefndar-
innar. í júní hafði verið skipuð þriggja manna nefnd til að sjá um
óagskrá tvennra tónleika á hátíðinni þar sem flutt yrðu íslensk
þjóðlög og tónverk íslenskra tónskálda. í þá nefnd voru valdir
(sarnkvæmt tillögu Sigfúsar Einarssonar) þeir Páll ísólfsson, Emil
i koroddsen og Þórarinn Jónsson, sem þá stundaði tónlistarnám í
kýskalandi en hafði lítið sem ekkert látið að sér kveða hér heima.
Auk þessa réði undirbúningsnefndin tvo stjórnendur að hátíðinni
kaustið 1928 og fór hún þar aftur að tillögu Sigfúsar. Páll ísólfsson
Var fenginn til að stjórna flutningi hátíðarsöngva og Jón Halldórs-
s°n til að stjórna karlakórssöng. Varla þarf að efast um að Jón hafi
^ 'l Jón Leifs, „Sigfús Einarsson og söngnefndin", Morgunblaðið 14. júní 1928,
bls. 7. Jón hafði tæpast nóg af viðfangsefnum á þessum árum. Sést það best
af bágum fjárhag fjölskyldunnar, eins og rakið er nánar hér á eftir.